Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 687 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

NCT119.

Kraków, 25 Maja — Niedziela.

Rok 1879.

C « a « wychodzi codziennie, wyjąwszy niedziele i dni świąteczne.

°d(!zielne Nra Czasu, o ile zapas starczy, w Krakowie po 10 c., we Lwowie lub z przesyłką pocztową 12 o.

Prenumerata wynosi:

na cały rok 1na kwartał na 1 miesiąc

ą w Państwie A u stry a ck ie m .....................................................

24zlr.

6 złr.

2zlr.Ł0o.

Nieuiieckiem .....................................................

28złr.

7 zlr.

3 złr.

do Włoch, Francyi, Anglii, Bolgii, Szwajcaryi, Turcyi

,nych państw należących do związku p o c zto w e g o ....................

32zlr. |

8 złr.

3 złr.

. renuineratę przyjmuje się tylko od Ig o do ostatniego dnia w miesiącu. -

Llnty z pieniędzmi i prz e

k az y pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia (inseraty) uprasza się nadsyłać fr an c o do Administracyi

Lzasii w Krakowie. -

Listu reklam acyjne niezapieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej. -

Listów niefrankowanych nie przyjmuje się.

R ę k o p U m a nadsyłane Redakcyi nio zwracają się, lecz bywają niszczone.

CZAS

Prenumeratę przyjmują;

W H r s k o w l e Administracya ,CZA SUJ, tudzież urzędy pocztowe. Miejscową prenumeratę księ

garnia h. A. Krzyżanowskiego, handel Nowakowskiej. O s l o n e n l a (inseraty) przyjmują się za opłatą

w,er87U drukiem drobnym (petitowym), za pierwszy raz 10, za każdy następny raz po 5 o.

Bij

(°a 3 stronnicy dzienniką) od mieisca wiersza drukiem drobnym po 30 c. za każdy raz.

im ,.T?* i M,, rto " lX " MU*4 (profuekta, oyrknlarze, ogłoszenia itp.) przyjmują się za cene 1 złr. od

,,nr,,z

hmiejscowych, a 50 ce nt. od 100 egz. dl» miejscowych pren u m erato ró w . NależytoM

l»!LnT

nadesłać przekazem pocztowym. O(,Io.irnl» I p r e n u m e r a tę przyjmują;

" ?,A

*.w K^wnym składzie tytoniu Nr. 1 przy ulicy Halickiej Nr i:

Pni»aoniArn

n ’ ^ ue Ćtóiuent 4; (prenumeratę p. Wincenty Raczkowski, Faubourg

Rprlini,, i i, !u,’ " u

1*s ?U ? Pi1, Baasenstcin A Vogler (także w Hamburgu, Frankfurcie nad Menem,

foki? w

Hu Zy m * WLodawiu- A- Oppelik, StubenbaMei Nr. 2 (tlkże w P ranej, R. Mosse,

(takż e w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze), G. L, D aube A Comp. (także w FraAkfurCtS

B. M.) Rotter A Comp.

Ogłoszenie przedpłaty.

Z przesyłką poeztową w państwie

Austryackiem na mieś. czerwiec złr. 2 ’50

Ód 1 czerwca do końca września v 8’—

Z przesyłką pocztową w państwie

Niemieckiem na mies. czerwiec 6 marek

Od 1 czerwca do końca września 20

*W *1Proniimarata liczy się tylko od pierwszego do

ostatniego dnia w miesi§cu.

Kraków 24 maja.

Projekta ustaw Ferrego wymierzone na obale

nie wolności nauczania, a na podkopanie Kościoła

u k gają naganie ze strony nie tylko katolików

francuskich. Do petycyj katoliłjcjch podpisywa

nych w dyccczyach, przybywają inne wychodzące

nie ze stanowiska interesów religijnych, ale z za

sady wolności. Obok listów pasterskich i protc

stów biskupich odzywają się głosy ludzi nauko

w ych i politycznych nio podejrzanych o kleryka

lizm, z potępieniem niemniej stanowczem w imie

niu dobra nauki, oświaty i ze względów politycz

nych i społecznych tego zamiaru przywrócenia

monopolu państwa nad wyższem i niżśzem nau

czaniem, oraz centralizacyi uniwersyteckiej. W tym

duchu odezwała się jedna z pierwszych powag

w sprawach szkół i oświaty. P . Durny* długoletni

’minister oświecenia za drugiego cesarstwa, jest

niemal twórcą systemu, który przetrwał do dziś

dnia. Przed laty starał się przeprowadzić przy

mus szkolny na wzór pruski; w działaniu jak i

w licznych pismach i książkach naukowych do

użytku szkół, Duruy zajmował stanowisko nie

przyjazne Kościołowi, popierając interesa państwa

i dążności liberalno-postępowe. Głos jego jest tem

hardziej znaczący. Choć dawny minister napo

leoński, nie należy on do zastępu, któremu prze

wodniczy Rouher, a przemawia w republikańskiej

Renu,* des deux Mondes, występuje zaś w obro

nie wolności nauczania, jako jednej z najświet

niejszych zdobyczy cywilizacyjnych i politycznych

nowożytnej Francyi. Ograniczymy się na przyto

czeniu kilku ustępów tej pracy, w której p. Du

ruy dał obraz historyczny systemów edukacyjnych

we Francyi, a która może zada cios stanowczy

projektom Ferrego.

,Smutny to obraz— zaczyna autor— wielkiego

kraju, ulegającego rodzajowi fatalizmu, ż e zale

dwie postawi krok naprzód, cofa się wstecz. Te

" efągTe przemiany akcyi i reaacyi, jamm ulega

my, zdradzają ruchliwość charak"teru, wrażliwość,

brak równowagi, a zwłaszcza brak ducha publicz

nego, niezgodny z postępem instytucyj i idei. Pra

wdziwy postęp, który trwa, nie rozwija się w pod

skokach; ale to co z’dobył stopniowo, zachowuje11.

Tutaj autor zwraca się do Anglii i porównywa

konsekwentny rozwój jej wolności z pracą Pene*

lopy, jakiej oddaje się Francya, która zmie

niła ośm razy formę rządu, ze dwadzieścia kon

stytucyj próbuje, tudzież wszystkich systomatów,

i wszystko, co wczoraj wzniosła, dziś chce bu

rzyć. Przechodząc do wniosków Ferrego, zarzuca

im, że minister republikański w motywach po

w ołał się na urządzenia uniwersytetu i szkół za

czasów przedrewolucyjnych starej monarchii. Mo

nopol państwa w rzeczach wychowania tak stary

jak gallikanizin, sięga w swych początkach^ do

edyktów Filipa Pięknego i H enryka IV, którzy

znieśli średniowieczną autonomię uniwersytetów

i ograniczyli nauczanie klasztorne i duchowne,

któremu liberalny minister oddaje uznanie jako

największej dźwigni cywilizacyjnej. Rewolucya

r. 1789 pierwsza ogłosiła zasadę wolności nau

czania, ale obwarowała ją takiemi zastrzeżeniami,

że w zastosowaniu ją uniemożehniła. Napoleon

podjął i utwierdził dawny monopol państwa i za

prowadził centralizacyę uniwersytetu paryskiego.

Walka o wolność nauczania wszczyna się pod

koniec panowania Karola X, a dochodzi do czę

ściowego zwycięstwa za Ludwika Filipa. W świe

tnych rysach p. Duruy przedstawia te zapasy

parlamentarne, w których występowali ludzie tej

miary, jak Broglie i Cousin, Portalis i Rossi,

Guizot i Montaiembert. Autor nie podejrzany o

sympatyę dla katolików, filozoficznie będący u

czniem Cousina, politycznie Guizota i Thiersa,

nie może nie uznać wyższości Montalemberta,

Brogliego i Rossego, którzy w imię wolności

zdobyli dla Kościoła tę broń, jaką w jogo ręku

jest nauczanie, a zdobyli ją na tych, którzy się

mienili synami zasad 1789 r., lecz powtarzali na

iwnie z Thiersem, że wolność nauczania wyjdzie

na korzyść Jezuitów i klerykałów.

,K om uż nierzucono tego przezwiska — mówi

autor— jako ostatniej zniewagi: jezuita! Było to

zawsze zboczeniem umysłów we Francyi, że wie

rzono w istnienie rozległej konspiracyi Towarzy

stwa Jezusowego przeciw świeckiej społeczności

i jej ustawom. Żadne nieszczęście, żadna nauka

nie mogła nas uleczyć z tej manii. AV dniach po

chmurnych, gdy zaburzenia na ulicy, kiedy Pa

ryż się pali, na chwilę strach przed ’pożarem z u

czuciem sięgającem do prawd wyższego porządku

przeważa nad strachem przed ,,ludźmi czarnymi.*

Zaczynamy się domyślać, żc mogłoby być niebezpie

czeństwo o wiele groźniejsze niż tamto i przesta

jemy deklamować przeciw partyi księży. Jakoż

byłoby to rzeczą złego smaku znieważać ludzi,

których piersi służą za cel dla wolnomyślnych

morderców na barykadach. Lecz porządek przy

wrócony, choćby tylko pozornie: na ulicy spokój,

ogień w tej chwili niezagraża naszym domom,

giełda idzie w górę: oddychamy. Niebawem pa

roxyzm powraca, nie objawia się od razu, czeka

czasem rok, dwa, czasem trzy według okoliczno

ści, nigdy d!użej. Po trzech latach ideefxe czar

nego widma opanowuje umysły. Ktokolwiek go

nieuznaje, choćby tak dalekim był od ducha je

zuickiego, jak Thiers lub jak drugie cesarstwo, wy

stawiony jest na te same zarzuty i rekryminacye.*

Wnioski Ferrego, zdaniem p. Duruy, nie są czem

innem, jak tylko wypływem owego strachu, owego

urojenia, owej jczuitomanii, dla której poświęcamy

zasady wolności i interesa oświaty. W konkluzyi

mówi autor, że vchcemy się cofnąć w postępie,

uronić, cośmy zdobyli wśród świetnych walk, aby

tyiK,o puscio wodze

J.........J

rewolucyjnym."

Ograniczamy się na tych kilku wyjątkach z pra

cy, która ma piętno specyalizmu, jakby świade

ctwo nieuprzedzonego rzeczoznawcy, jakby głos

doświadczenia politycznego i sądu naukowego.

Ktokolwiek zna autecedencye polityczne i barwę j

zasad dawnego ministra, ten zaliczyć musi jego

obronę wolności nauczania, jego polemikę prze

ciw jezuitofobii pomiędzy objawy zwrotu, jakie

się dziś mnożą w szeregach ludzi naukowych. Dość

przypomnieć ostatnie dzieła pozytywisty Tain, po

lityczne i społeczne poglądy samego Renana, aby

przyznać, że najskrajniejszy kierunek, ale ściśle nau

kowy doprowadza do uśmierzenia namiętności i

rozwiania uprzedzeń. Nie jest to nawróceniem , ale

otrzeźwieniem z gorączki. Gdy taki zwrot pojawia

się nawet wśród szkoły racyonalistycznej i pozy

tywnej francuskiej, do której należy Duruy, nawą

polityczną nie steruje dziś żadna doktryna naukowa

lub idea postępowa, ale tylko dmą w jej żagle,

dawne namiętności.

Wnioski Ferrego mają przeciw sobie calą wie

rzącą i całą myślącą część narodu francuskiego,

jeśli zwyciężą i doprowadzą do obalenia wolności

nauczania a rozpoczęcia walki religijnej, zwyciężą

tylko skutkiem tej przewagi namiętności nad ro

zumem, jaką zapewnia rcprezentacya oparta na

powszechnem głosowaniu.

K0RESP0NDENCYA ,,CZASU"

Pary* 21 maja.

Armia francuska nie ma już korpusu sztabu

generalnego, tej piątej broni, która nieraz oddała

wielkie usługi w ostatnich wojnach. Kto tylko

z wojskowych odebrał wyższe nauki wojenne,

czuje jak wiele zależało i zależy na tej osobnej

broni, której oficerowie w czasie pokoju badają

wszystkie gałęzie sztuki wojennej, w zupełnej

ich całości, ćwiczą się w kombinacyach strategi

cznych, śledząc za postępem taktycznym i raate

ryalnym każdej specyalnej broni: piechoty, ka

walcryi, artyłaryi i iużynieryi; za adminiśtracyą

wojenną, składem ministeryum, intendentury, ko

misaryatu, pociągów, ambulansów, telegrafów, m e

chanizmu dróg żelaznych, nawet balonów. Te

rozmaite czynności wszelkiej broni, wszelkiej ad

ministracyi, tak dziś skomplikowanej, tak dziś

ciągle kształcącej się, potrzebują osobnych stu

dyów w czasie pokoju, ażeby w czasie wojny by

ły skoncentrowane w jednym ręku, a co więc"ej

w jednej głowie, którą jest zwykle szef sztabu

generalnego. I to wszystko zostało rozbite i roz

proszone ostatecznem zawotowaniem Izby, której

celem jest pozbawić armię francuską tej spójni,

tej jedności administracyjnej i taktycznej — nie

mówiąc już o kombinacyach strategicznych —

jaką jej nadać mógł jednolity sztab generalny,

jako broń spećyalna i najprzedniejsza w wojsku.

Dla każdego, kto choć cokolwiek obeznany jest

ze sztuką wojenną, ktokolwiek śledził wypadki

ostatnich wojen, oczywistein jest, że połow"ę zwy

cięstw przypisać należy dobrze zorganizowanej

służbie sztabu generalnego. Zapewne taki Fryde

ryk II, taki Napoleon I, niepotrzebowali mieć

specyalnego sztabu generalnego, ale nie zawsze

takim geniuszom powierzają się armie. Napo

leon III winien swe zwycięstwo pod Solferino

jedynie dobrej (względnie) kombinacyi doświad

czonych oficerów sztabu, którą kierowała jedna

głowa^en, y aillant Major generał d_e Varm.ee. Któż

francuska, prowadzono niby osobiście przez CeP

sarza Wilhelma, były rzeczywiście kierowane przez

Moltkiego. Nie zawsze geniusze wojskowe kierują

działaniami wojennemi, rzecz to prawie wyjątko

wa. Dowódzcami wojska są często talenta mier

ne i osoby w wieku, gdzie już i siły fizyczne

człowieka opuszczają: pamięć tępieje, wzrok nie

dopisujo, energia przygasa. W reszcie armie dzi

siejsze tak są ogromne, zasoby jakiemi siła zbrojna

każdego kraju dziś rozporządza, tak różnorodne

i skomplikowane, nakoniec sam plac boju takty

czny, nie mówiąc o teatrze wojny, tak rozległy,

że nie masz możnośoi fizycznej jednemu człowie

kowi to wszystko wykona(, jeżeli nie będzie mieć

na to osobnego organu osobnej dźwigni, jakim

jest sztab-jeneralny.

Tak więc korpus sztabu -jeneralnego w armii

francuskiej, dziś jest rozwiązany a zamieniony

na zebranie oficerów różnej broni, którzy mają wpra

wdzie przejść przez wyższą szkołę wojkową egzy

stującą od’ 1875 roku’ i którzy powinni otrzymać

z niej patent, ale awans ich i starszeństwo w słu

żbie liczy się w każdej z osobna broni, i mają

być powoływani do służby w sztabach rozmaitych

korpusów i dywizyj, według potrzeby i w porząd

ku starszeństwa z egzaminów i mogą być według

woli ministra rugowani lub zamieszczani w swych

czynnościach i miejscach.

Słowem, jak w administracyi, w magistraturze

tak też i w wojsku, Rzeczpospolita dzisiejsza chce

ażeby władza ministeryalna we wszystkiem i zaw

sze miała swobodne ręce.

Dodajmy do tego, że w nowej organizacyi wyż

szej służby wojskowej, wszystkie bióra ministery*

alne oddzielone od dawnego sztabu i powierzone

są prostym sekretarzom biórokratom po większej

części cywilnym; oddzielono także od sztabu a za

tem od bezpośredniego działania z wojskiem inży

nierów geografów; tak, że nietylko wódz naczelny

w przyszłej wojnie, ale wszystko co go będzie

otaczać, wszystkie organa przez które działać bę

dzie, są i będą z ręki i w ręku ministra wojny;

a który to minister za lada kaprysem Izby lub śle

pym trafem wotowaniazmienionybyćmoże.Otoprzy

szłość armii francuskiej i przyszłość ich wojen,

a zatem i losów i znaczenia samej Francyi w gro

nie państw europejskich.

Kraków 24 maja. Wczoraj po południu od

było się pierwsze posiedzenie Komitetu wyborcze

go powołanego przez Koło poselskie do kierowa

nia wyborami do Rady Państwa w zachodnich

okręgach wyborczych. Komitet zgromadził się u

Dra Zyblikiewicza w zupełnym komplecie, nie

brakło bowiem ani jednego członka. Zanim Ko

mitet poda od siebie do wiadomości powzięte u

chwały, nadmienimy w krótkości, iż postanowiono

zasilić się przybraniem sześciu nowych członków;

trzymać się organizacyi tej samej, jak była w r.

1873, przy pierwszych wyborach bezpośrednich

do Rady Państwa praktykowana; potworzyć na

tychmiast dla wyborów z gmin wiejskich Komi

tety w każdym powiecie politycznym, których

bezpośredniem zadaniem bęuzic nio myśl o kan

dydatach na posłów, lecz przeprowadzenie wy

boru wyborców; na każdy powiat polityczny wy

brano po kilku mężów zaufania, którzy się zajmą

organizacyą Komitetów powiatowych. Tymi mę

żami zaufania są przedewszystkiem marszałkowie

Rad powiatowych.

Dla wyborów miejskich uchwalono wezwać bur

mistrzów do inicyatywy i wysyłać swoich dele

gatów na zgromadzenia przedwyborcze miejskie.

Przewodniczącym Komitetu obrano Dra Zyblikie

wicza, który od samego początku życia konstytu*

TTiTmil IMnłri - irj"finrwilj F"* "-" ’"IY ,wn wnzyątkir.h

zachodzących w nich za każdym razem zmian co

do osób, Dr Zyblikiewicz jest jedynym, który za

siadał w każdym Komitecie, a w ostatnich cza

sach jako przewodniczący.

Krajowa Dyrekeya skarbu mianowała prakty

kanta cłowego Michała F r e y a asystentem cłowym.

Prezydyum sądu wyższego w Krakowie udzie

liło opróżnioną w sądzie krajowym krakowskim

posadę kancelisty Alojzemu Niemcowi, dotych

czasowemu kanceliście w sądzie pow. w Gło

gowie.

W lcd c u 23 maja. Podajemy dokończenie

mowy p. Czerkawskiego, mianćj w Izbie

deputowanych d. 13 b. m. w sprawie założenia

wydziału lekarskiego w uniwersytecie lwowskim

i w ogólności zaradzenia brakowi lekarzy:

Mimo wszelkiej skłonności do przyznania fa

kultetom medycznym pierwszeństwa, nie mogę je

dnak w pomyśle o specyalnych medycznych za

kładach naukowych, powiedzmy nawet drugorzę

dnych, dopatrzyć się nic tak bardzo niedorzeczne

go, jak to komisyi się wydaje. Fakultety medy

czne, panowie, jakie dziś mamy w Europie, nie

równo są urządzone. Tu poszczególne gałęzie

nauki są licznićj reprezentowane, owdzie mniej

licznie; gdzieindzićj znów są odczyty specyalne,

nauka jest specj’alizowana, a jeszcze indzićj o

graniczają się na wykładach encyklopedycznych.

Pokazuje się to najlepiej z obsadzenia rozlicznych

fakultetów medycznych, mianowicie z liczby ka

tedr i profesorów. Pominąwszy liczbę docentów

prywatnych, a mając na względzie tylko katedry

rzeczywiste, szczególniój zaś uwzględniając A u -

stro-Węgry, Niemcy z Alzacyą i Holsztynem, da

lej Szwajearyę i rosyjskie prowincyo Nadbałty

ckie, podzieliłbym fakultety medyczne w tych

krajach na trzy katcgoryc. Do pierwszćj należa

łyby te, których liczba katedr przechodzi 25; dru

ga obejmowałaby fakultety l ]iczbą katedr od 15

do 25; do trzeciej należałyby te, których liczba

katedr nie dochodzi do 15. Do piorwszćj kate

goryi należy na całrm tym obszarze przedewszj’st

kiom Wiedeń: Fakultet wiedeński ma 21 profe

sorów zwyczajnych, 33 nadzwyczajnych i Igo ho

norowego, razem 55 katedr. Ńa drugiem loiejscu

stoi Berlin z 12 profesorami zwj’czjnymi, 18 nad

zwyczajnymi, razem 30 katedr. Dalej idzie Mo

nachium z 14 profesorami zwyczajnymi i 4 hono

rowymi i 10 nadzwyczajnymi, razem 28 katedr.

Nakoniec Praga z 14 zwyczajnymi, 12 nadzwy

czajnymi razem 2G katedr. Do drugiój kategoryi

należy przedewszystkiem Lipsk z 8 profesorami

zwycz., 15 nadzw., katedr 23; dalój Getynga z 12

zwycz., 8 nadzw., katedr 20; Hala 10 zwycz., 11

nadzw., katedr 21; Peszt z 13 zwyez., 8 nadzw.,

katedr 21; Wrocław z 8 zwycz., 11 nadzwycz.,

itd. Do trzeciój nasamprzód Strassburg z 13

zwycz.,

1 nadzw. i Marburg z 10 zwycz. i 4

nadzw., razem katedr 14; dalej Gradec z 9 zwycz.,

5 nadzw., Bonn tak samo, a więc katedr 14; na

stępuje kilka fakultetów z 7 zwycz.,

4 nadzw.

mianowicie Erlangen, Kieł i Inspruk. Kraków ma

9 zwycz., 3 nadzw. profesorów itd. Widzimy prze

to, że są rozmaite kategorye fakultetów m edycz

nych. lłozumie się samo przez się, ie im więcćj

gdzie profesorów i katedr, tem lepiój i dostate

czniej są tam reprezentowane poszczególne gałę

zie nauki. Za przykład niech posłuży Wiedeń,

dzio dla samój anatomii są trzy katedry, dla

zyologii dwie, dla chirurgii dziewięć, dla pato

logii i terapii pięć, dla ginekologii i położnictwa

cztery, dla okulistyki trzy, dla ohorob skórnych

ym rrfilu iŁ i m.iim -

innych mniejszych uniwersytetach główno gałęzie

nauki mają po jednćj tylko katedrze.

A tak tedy zdaje mi się, że pomniejsze fakul

tety medyczne zbliżają się do owego urządzenia,

jakiembym ja do wyższych medycznych zakładów

naukowych pragnął widzieć zastosowane. Zakła

dy to wyobrażam sobie tak, że urządzonoby w nich

tylko wykłady głównych nauk medycznych, po

dzielono wedle pewnego systemu na lata i kursa.

A ponieważ możnaby przypuścić do zakładu u

czuiów z niższym stopniem wykształcenia przygo

towawczego, przeto nie wymagałbym od nich na

w et egzaminu dojrzałości. W ten sposób powsta

łyby zakłady naukowe drugorzędne, które mimo

to zgadzałyby się z wymaganiami nauki i dałyby

krajowi przychówek sił lekarskich z pewnością

na pożytek jego.

Urządzenie takich zakładów miałoby jednak

znaczenie tylko pomocnicze. Gdzie są uniwersyte

ty, tam uważałbym je za niestosowne. Dla Lwo—

Część literacko-artystyczna.

Gdzie on? Gdzie ona?

NOWELLA

Jana Zacharyasiewicza.

II.

Gdzie ona ?

(Dalszy ciąg).

I podniósłszy głowę do góry szedł dalej kro

kiem co raz pewniejszym i od czasu do czasu

uśmiechał się do siebie.

—

A gdyby w biurze był 1st od babuni Zosi?

rzekł nagle do siebie i zatrzymał się.

Stał chwilę zamyślony — potem ruszył dalej,

ale chód jego był już nierówny, zdradzający ja

kiś niepokój wewnętrzny.

Wreszcie zdążył do biura.

—

Czy nie ma tu jakiego listu do mnie ł za

pytał kolegi.

—

Nie m a — była odpowiedź.

Nachmurzył czoło.

—

Głupia dziewczyna! mruknął

ona nie wie,

źe hrabianka Zenejda...

Usiadł przy biurku i podparł rękami głowę.

Ta% siedział długo nieruchomy, jakby przemienił

się w posąg.

Wreszcie w ybiła godzina dwunasta. Zerwał się

z krzesła, rzucił w kąt pióro i wziął kapelusz.

—

Głupia dziewczyna! mruczał - ona nie wie,

żo hrabianka Zenejda... i owszem 1Jesteśmy kwita.

I wybiegł z biura.

Za kwadrans był na Żurawiej.

—

Aco

zapytała ciotka -

czy masz list

z Dobrej?

—

Głupia dziewczyna! mruknął od niec ce

nią - ona zapewnie, na księcia będzie cze a a .

—

Nic niepisała babunia?.. To rzecz dziwna

byłam pewną...

—

I owszem — nawet bardzo się * tego cio

szę. Przyznam się, że byłbym nawet w kłopocie,

gdyby co napisały do mnie...

—

Może gdzie list zaginął?

—

A mnie co do tego? Niech sobie ginie!

—

Widać, że masz co innego w zanadrzu?

—

Być może!.. Ale to jest jeszcze tajemnicą!

—

Czyby nie lepiej było dowiedzieć się pier

wej o Zosi...

—

Uchowaj Boże! Przecież ja — z dekretem

i pensyą — nigdzie niepotrzebuję się wpraszać.

Bardzo w ierzę, że gdy się dowiedzą o dekrecie

i pensyi, będą mnie obie z babunią łapać na

arkan — alem nio głupi! Trzeba było lepiej rolę

wystudyować i przed dekretem robić czułe ocz y!..

—

Nie mogę cię zrozumieć?

—

W tej chwili ja sam dobrze wszystkiego nie»

rozumiem — ale zdaje mi się, że wkrótce ani de

kretu ani pensyi nie będę potrzebował!.. Wielką,

wielką stawkę mogę wygrać!

Ciotka wzruszyła ramionami!

Nazajutrz ku wieczorowi zaczął miody urzę

dnik ubierać się bardzo starannie. W ziął naj

lepszy surdut, najbielszą koszulę i najsztywniej

sze kołnierzyki. Przejrzał się do źwierciadła i u

śmiecbnął się z zadowoleniem.

—

Czy pójdziesz do Zosi? zapytała ciotka.

—

Do Zosi ? odparł z lekceważeniem — a to

byłoby pięknie! Trzeba przecież czuć w sobie pe

wną godność męzką!

—

Babunia pisała właśnie dzisiaj do mnie...

—

Zapóźno! Byłem widocznio w rezerwie —

gdzieś nie udało się — to do mnie teraz! Nie

głupim!

—

A gdzież się tak stroisz?

—

Na koncert!

0 godzinie ósmej była już pełną sala koncer

towa. Młody urzędnik nie mógł juz dostać zna

komitego miejsca - musiał poprzestać na gale

ryi. Nie było to stanowisko godne ideału, ale in

nej rady nie było!

1 zaledwo tam zdążył, usłyszał zaraz glos swe

go sere:t, które pytało: Gdzie ona? Gdzie ona?..

I znalazł ją. Siedziała w pierwszym rzędzie i

rozmawiała z młodym człowiekiem, który stał

przy niej. Śmiali się oboje serdecznie. Jej wuja

szek hrabia Odrowąż śmiał się także:

—

Któż to jest ten młody człowiek? pytał

w duchu zazdrosny kochanek — zdaje się, żem

go widział... tak to ten sam, któregom spotkał

w przedpokoju u niej... Któż on jest?

Zenejda spojrzała teraz po całej sali, jakby

kogo szukała.

—

Zapewnie mnie szukał— pomyślał sobie.

I wydobył czerwony fular z kieszeni. Zenejda

na galeryę niespojrzała. Tymczasem młody męż

czyzna, który z nią rozmawiał, pojawił się na

estradzie jako koncertaut...

—

Aha! uspakajał sam siebie zazdrosny ko

chanek — to ona z muzykiem tak rozmawiała!

I ucieszył się z tego odkrycia i bił brawo kon

certantowi za jego muzykę i za to, że nie był

jego — rywalem! —

Na tem jednak musiał dzisiaj poprzestać — bo

natłok w sali był tak wielki, że do dzisiejszego

swego ideału nie mógł się zbliżyć, ani nawet je

dnego spojrzenia jego uchwycić!..

Wrócił smutny do domu i tem się tylko po

cieszył, że na seksternie swoich poezyj wszystkie

napisy, gdzie była ,,Zosia’* pomazał, a natomiast

kaligraficznie n apisał: ,,Zenejda!*

Od tego dnia bardzo często chodził na ulicę

Mylną, to jest przechadzał się po ulicy i patrzał

w okua, gdzie była... ona! O Zosi zapomniał.

Obraz jej zbladł jak zła fotografia...

Muno tak częstych wycieczek, nie widział ni

gdy Zenejdy. Wchodzić wprost nie chciał, bo ser

ce mówiło mu, że miłość ich powinna do pewne

go czasu być zakazanym owocem. Chciał ją w o

knio zobaczyć, lub na progu domu i tam z nią

się porozumieć, czy raczej powiedzieć jej, że od

owej rozmowy pamiętnej, jest jej wzajemny i ma

rzy i śni o niej!,.

Zenejdy jednak nie było!..

Raz dawano sztukę: ,,Ubogi młodzieniec**. Była

to sztuka jakby dla niego napisana. Ubogi mło

dzieniec kocha się w bogatej dziewicy. Wpra

wdzie kto ma dekret na pomocnika kontrolera

nie jest biednym, ale w stosunku do Zenejdy

możnaby zawsze taką rolę wziąć na siebie.

Wiedziony b!ogiem przeczuciem przyszedł do

teatru. W ziął sobie krzesło w pierwszym rzędzie.

I jeszcze dobrze nie obejrzał się po lożach, gdy

nagle z jednej loży wymierzono ku niemu całą

bateryę binoklów...

—

To... ona! zawołał z radości i wyciągnął

mankiety i kołnierzyk.

I patrzał w lożę a loża na niego patrzała. Oczy

Zenejdy mówiły mu bardzo wiele, ale co... nie

mógl dobrze zrozumieć. Za to rozumiał dobrze

śmiech tych, co ją otaczali i pewne złośliwe spoj

rzenia...

—

Widocznie — pomyślał sobie— nie radzi tą

temu, że ona mnie kocha!

I podgarnął włosy, jak lew grzywę do góry.

Przewidywania jego były słuszne. W sztuce,

którą teraz grać zaczęto, było to samo kubek

w kubek. Był ubogi młodzieniec, była bogata i

wysoko urodzona kochanka, a przeciw nim były

czarne intrygi jej krewnych.

—

Tak — pomyślał sobie — oni ją chowają

przedemną!

Jeszcze tego samego wieczora, pod wpływem

niezrozumianych oczów Zenejdy, a dobrze zrozu

mianej sztuki teatralnej, w której sprawa skoń

czy ła się dobrze na korzyść ubogiego kochanka,

napisał list długi do swego ideału.

Czekał kilka dni — list pozostał bez odpo

w iedzi.

—

Nie dopuszczają do niej żadnych listów —

myślał sobie - tak samo jak w owej sztuce.

Zgrzytnął zębami ze złości, ale postanowił być

wiernym tej, którą w poezyach swoich pod obło

kami szukał, a która teraz mieszkała przy ulicy

Mylnej!.. O Zosi zapomniał do szczętu. I jak

się zdaje, Zosia zapomniała także i o nim, bo

z Żurawiej ulicy nie było teraz żadnej wiado

mości!

I d!ugi czas pozostał wierny swemn ideałowi

miody urzęduik._

Chodził codziennie na Mjlną

w nadziei, że ją obaczy — i wracał smutny, aby

do północy pisać wiersze i pytać:

—

Gdzie ona? Gdzie ona?..

Wreszcie, pewnego pięknego poranka, gdy

szedł do biura, ujrzał przed kościołem wiele o

kazałycb powozów. Zatrzymał się z ciekawości.

Po niejakim czasie przyjechała okazała kareta.

Wysiadła z niej w stroju ślubnym... Zenejda!

Młody urzędnik osłupiał!

Tymczasem weszła Zenejda lekkim sylfidowym

krokiem do kościoła. Za nią prowadziły druchny

jakiegoś nieznajomego i wcale niemłodego już

mężczyznę...

Młody urzędnik oparł się o mur kościoła... i

słyszał jak w kościele śpiewano Veni creator...

jak kapłan coś mówił... jak wreszcie przysięgała

Zenejda wieczną miłość... drugiemu!

Zerwał się, wydarł garść włosów i wybiegł...

Na ulicy zatrzymał go znajomy.

—

Czy wiesz — zawołał — że dzisiaj ślub tej

hrabianki, do której zabłądziłeś, a która wzięła

cię za znakomitego artystę...

Jeszcze tego samego wieczora wymazał w seks

ternie wszystkie tytuły: *Zenejda**, ale natomiast

nic nie napisał. Na białej tylko karcie, jakby

próbował pióro, napisał:

—

Gdzie ona?..

I długi czas na to zapytanie nie było odpo

wiedzi.

Musiał przeboleć stratę swego ideału, a drugi

nie pojawił się tak prędko.

—

Ćzy nie bpotkałeś gdzie ZoBi? zapytała ras

ciotka.

—

Nie wiem - odparł zraniony o rzeł— może

bym nawet jej nie poznał I

Z wysokości przebytych marzeń trudno było

dojrzeć kogoś przy ulicy Dobrej... Wolał oglądać

świetną ranę swoją, niżeli szukać na nią tak po

spolitego lekarstwa!

I tak upłynęło wiele czasu.

(Dalszy ciąg nastąpi.)

-------------- "KOft--------------------

1 z 6 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu