Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 681 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

Nri 187.

*tlsfyłflH pcntawa SfioesB gymRnar

Kraków, Piątek 19 Sierpnia 1927.

h8ZA,89

UBZA*3 wychodzi *oiilennla

o godziało li-te]

nocy«

KUMER POJEDYNCZY: 20 GROSZY.

PRENUMERATA MIESIĘCZNIE WYNOSI:

!WKrakowiebez odnoszeniadodomu? , , , , , ,

zj 439

!W, Krakowie x odnoszeniem do dom u

5.40

Na prowincję t przesyłką pocztową ,

........................................

549

Zagranicę * p rzesyłką p o c z t o w ą ........................................................... ał, 8. - *

Za każdą zmianę adresu dolicza się zł. 0 .50.

Reklamacje niezapieczętowane nie podleg ają opłacie pocztowej.

Listów nieopłaconych nie prz yjm u je się.

Prenumeratę przyjmują: Administracja ,,Czasu**, wszystkie urzędy

pocztowe, wszystkie miejscowe i aamiejscowe Biura dzienników.

KONTO P. K . O. KRAKÓW NR. 400.404.

KONTO P. K . O. WARSZAWA NR. 149.238.

Adres Redakcji iAdministracji: Kraków, ul.św.Tomasza 32.Tel. Nr. 50.

Godziny b!arow e: od 9-tej do 13-teJ 1 od 15-tej do 18-tej.

Rocznik LXXIX.

B E N Y DKŁOSZENi

M nem o w o za jeden ,wiersz milimetrowy!’]

Ogłoszenia zw ykł*

.,.,,,,,,i,,,,

*ł. O.T*

Układ tabelaryczny, eyirowy, kombinowany , , 1 , 1 ,

zł. 0 .22

Ogłoszenia w »Nadesłanych**

,,,

,1,

, zł. 0.35

Nekrologi , , s :

:,,,

,,,

, ( Jej 0-301

Komunikaty po kronice , , ,

,,,

, zł. 0.45

Ogłoszenia na pierwszej stronie , ,

,,,

, *ł, O.flO

Ogłoszenia zamiejscow e 25 proc. drożej.

Administracja nie bierze odpowiedzialności

za terminowe umieszczenie ogłoszeń.

Ceny ogłoszeń obowiązują do dnia zmiany w nagłówku, *

Rękopisów nie zwraca li«.

Ogłoszenia przyjmują: Administracja ,,Czasu" i wszyztki* miejscowe i za

miejscowe Biura dzienników i ogłoszeń.

Nacjonalizm i polityka gospodarcza.

Wiadomość o podpisaniu traktatu han

dlowego francusko-niemieckiego, zbiegła

się z opisami namiętnej kampanji nacjo

nalistów niemieckich przeciwko profeso

rowi Foersterowi, autorowi głośnych rewe

lacyj o zbrojeniach niemieckich. P. Foer

ster jest przekonanym pacyfistą i ocenia

słusznie działalność organizacyj militar

nych w Niemczech, jako wielkie niebezpie

czeństwo dla pokoju europejskiego. Nie jest

on oczywiście gorszym patrjotą niemiec

kim, niżeli hr. Westarp, albo inni przywód

cy nacjonalistycznego obozu — ale taka już

jest właściwość wszystkich ’nacjonalistów

świata, że przywłaszczają sobie zuchwale

i cynicznie monopol ,,czystego" patrjotyz

mu. Zjawisko takie możemy i u nas obser

wować.

Treść rewelacj’i Foerstera jest znana.

W"ykazał on na podstawie dokumentamej,

że kadry Reichswehry zostały — bezpraw

nie — znacznie rozszerzone, i że rozmaite

prywatne wojskowe organizacje są niczem

innem , tylko dopełnieniem niemieckich sił

zbrojnych i że w zarządzie Reichswehry po

dobnie jak w prywatnych organizacjach

wojskowych - panuje niepodzielnie duch

odwetu. Półurzędowe zaprzeczenia nie u

mniejszyly w niczem doniosłości tych in

formacyj i nie sprostowały ani jednego

faktu tam podanego. Jeżeli zaś chodzi o

potwierdzenie istotnego nastawienia na

strojów, panujących w obozie nacjonali

stycznym, wystarczy przeczytać mowę, wy

głoszoną przez ,,wielkiego k om tu ra" zako

nu młodoniemieckiego, który uchodził do

tychczas za organizację żywiołów bardziej

umiarkowanych. ,,Wielki komtur" publicz

nie i z naciskiem oświadczył, że związek

młodoniemiecki dąży do uchylenia trakta

tu wersalskiego i do rewizji niemieckich

wschodnich granic. Myśl i program odwetu

są tam zatem wyluszczone dokładnie i

szczerze i żadne półurzędowe zaprzeczenia

nie usuną i nie przysło(nią faktu, że legal

nie uznana organizacja przygotowuje sy

stematycznie obalenie traktatu podpisane

go przez Niemcy i wojnę z obu sąsiadami

Niemiec. Nie ulega bowiem najm niejszej

wątpliwości, że wielki komtur miał na my

śli nietylko Polskę, ale także Francję —

podobnie zresztą jak wszyscy nacjonaliści

niemieccy, a wymienienie granic wscho

dnich jest tylko rezultatem przeświadcze

nia, że czas na dyskusję o granicach za

chodnich jeszcze nie nadszedł.

To odróżnienie zaznacza się w całej po

lityce zagranicznej niemieckiej. Traktat

handlowy z Francją nastręczał nieporów

nanie większe techniczne trudności, niżeli

traktat z Polską, a jednak pokonano je w

krótkim stosunkowo czasie, gdyż Niemcy

pragnęły, aby ten traktat do skutku przy

szedł, wobec wzrastającej przewagi pro

blematów gospodarczych n ad politycznemi,

każdy traktat handlowy krępuje kontra

hentów, zbliża ich do siebie i wzmacnia

gwarancje pokojowego załatwienia kon

;fliktów politycznych, które mogłyby ich

pkądinąd poróżnić. Polityka rządu niemiec

kiego zdąża usilnie do odsunięcia na dal

szy termin momentu ponownej rozprawy

g Francją, do której Niemcy nie są jeszcze

przygotowane, i która może wywołać na

zachodzie wielkie oburzenie i nawet czyn

ną interwencję. Liczą dalej na to, że za

,warcie traktatu handlowego rozluźni wę

zły przyjaźni i solidarności pomiędzy

Francją i Polską, i ułatwi im w danej

chwili urzędowe poruszenie rewizji granic

.wschodnich. Zagraniczna propaganda nie

miecka, rozporządzająca ogromnym apa

l’atem technicznym i prawie nieograniezo

pemi funduszami, usiłuje przygotować opi

nję publiczną na zachodzie, na tę właśnie

ewentualność. Bardzo też nie w porę przy

szły rewelacje prof, Foerstera, z których

,wynika, że przygotowania odwetowe są

prowadzone z największem natężeniem

,wzdłuż granicy francuskiej, i że Nadrenja,

tak samo jak przed wojną — stanowi pod

stawę dla przyszłej akcji zaczepnej prze

ciwko Francji. Wobec powyżej naszkicowa

noj taktyki rządu niemieckiego ogłoszenie

tych inform acyj było niezmiernie niepożą

dane — i można śmiało przypuścić, że

przyspieszenie układów o traktat handlo

wy miało na celu osłabienie wrażenia wy

wołanego przez niespodziew"ane odkrycie

tajnych kart odwetu.

Szczegóły traktatu podpisanego przez

pełnomocników obu rządów nie są jeszcze

znane, i będą może ogło’szone dopiero w

chwili, kiedy nadejdzie pora parlamentar

nej ratyfikacji, — ale już dzisiaj można

przewidzieć, że — pomimo w"szystko — nie

pozostanie on bez wpływu na rokowania

polsko-niemieckie. Stosunki gospodarcze

państw europejskich tak się wzajemnie

zazębiają, że tworzenie pewnych obszarów

połączonych traktatami handlowemi z wy

kluczeniem innych, jest bardzo trudne, je

żeli nie niemożliwe. Polska posiada trak

tat handlowy z Francją, oparty na zasadzie

szerokiej wzajemności. Obecnie przystępu

je Francja do zawarcia takiego traktatu

z Niemcami. Czy może to uczynić z zupeł

nem pominięciem Polski? Czy niektóre

klauzule i postanowienia traktatu z Niem

cami nie kolidują z traktatem polskim?

Na to pytanie mogą dać pozytwną odpo

wiedź tylko fachowcy, ale na pierwszy rzut

ok a w ydaje się, że wobec, geograficznego

położenia trzech państw interesowanych i

w"obec ist’nienia traktatu polsko-francu

skiego, polsko-francuskie stosunki handlo

we nie mogą być obojętne dla francusko

niemieckiego traktatu. Nie mówiąc o poli

tyczniem przymierzu łączącem Francję i

Polskę, splot interesów gospodarczych i

handlowych obu państw jest tak mocno

osnuty, że niepodobna go odosobnić i wy

łączyć z całości p olityki liandlowo-celnej

Polski i Francji. Chociaż zatem rząd nie

miecki konsekwentnie i niemal demonstra

cyjnie szedł daleko w ustępstwach dla

Francji byle dojść do traktatu handlowego

z swym zachodnim sąsiadem, a naodwrót

okazywał jak najgorszą wolę przy ukła

dach z Polską i formalnie wyszukiwał i

wynajdywał sztuczne przeszkody, — za

warcie traktatu z Francją musi pośrednio

oddziałać n a tok narad polsko-niemieckich.

Paryż 18 sierpnia.

(PAT) Wczoraj rano został tu podpisany u

kład handlowy francusko-niemiecki. W myśl

tego układu Francja i Niemcy przyznają sobie

wzajemnie prawa narodów najbardziej uprzy

wilejowanych w stosunku do wszystkich nie

mal produktów swego wywozu. Wzamian za

obecne francuskie taryfy minimalne, lub ewen

tualne nowe taryfy minimalne, Niemcy przy

znają Francji taryfy ustalone na rzecz państw

innych. Większość stawek, przyznanych Niem

com będzie mogła być w okresie trwania ukła

du zmodyfikowana tylko zgodnie z oficjalnym

indeksem cen liurtownych, podczas gdy dla

większości wytworów przemysłu francuskiego

wymienionych w konwencji — Niemcy zobo

wiązały się konsolidować swe taryfy wyrażone

w markach złotych. Układ zapewnia całkowitą

swobodę parlamentowi francuskiemu w spra

wie projektowanej reformy celnej. Bez względu

na to, czy reforma ta będzie przeprowadzona,

czy nie, oba kraje gwarantują sobie zasadę na

rodów najbardziej uprzywilejowanych, poczy

nając od dnia 15 grudnia 1928 r. o ile konwen

cja nie będzieprzedtem anulowana. Stanowisko

prawne osób fizycznych i prawnych, klauzule

dotyczące żeglugi morskiej i rzecznej, sprawy

kolejowe oraz kwestja statków niemieckich w

kołonjach i krajach, znajdujących się pod pro

tektoratem francuskim — oparte są na zasa

dach prawa międzynarodowego i na zasadach

przyjętych w ostatnich konwencjach zawiera

nych pod egidą Ligi Narodów. Układ wejdzie

w życie z dniem 6 września.

Gdańsk 18 sierpnia.

(PAT) Przed kilku ’dniami odbył się w Mal

borgu zjazd wielkiej komturji wschodniej za

konu mlodoniemieckiego, obejmującej Pru’sy

wschodnie, Pomorze, Marchję graniczną iWol

ne miasto Gdańsk. Przewodniczący tej kom

turji wielki ikomtur Fliendt w przemówieniu

swojem ujaAvnił cele,

do których dąży zwią

zek, a mianowicie dążenie rewanżu i odzyska

nia przez Niemcy ziein utraconych na mocy

traktatu pokojowego. Wielki komtur, otwiera

jąc zgromadzenie, oświadczył, że obecnie naj

ważniej’szem ’zadaniem jest wyszukanie spo

sobów, juzy pomocy których najłatwiej dałoby

się zerwać więzy ’traktatu wersalskiego. Wiel

ka komturja wschodnia Jungdeutscher Orden

ośw"iadczył Fliendt — założona zastała w tym

celu, aby zadokumentow"ać, że nie uznajemy

utworzonych przez traktat pokojowy granic pa

pierowych. Jungdeutscher - Orden pielęgnuje

przedewiszyistkiem :ideę odzyskania sily zbroj

nej i ’przy’pisyw"anie mu pacyfizm’u jest głupią

gadaniną. Ostatecznym i nieodwołalnym celem

związku jest anulowanie traktatu wersalskie

go i zniesienie nienaturalnych granic na

wschodzie(I) gdzie ’naró’d niemiecki m usi mieć

wolne rucliy i wolną przestrzeń. Cele te -

kończył ikprotur — nie zostały bynajmniej (za

niechane, nawet przy ’podjętych przez zakon

próbach nawiązan:ia kontaktu z Francją.

—

W zgroma’dzeniu uczestniczyło wielu wysokich

urzędników pruskich oraz przedstawicie’l kom

turji gdańs’kiej, przewodniczący Rady miej

skiej Brunsen, ’który w całej pełni aprobował

przedstawione zgromad)zonym cele związku.

Berlin 18 sierpnia.

(PAT) ,,Preussisclie Kreuzzeitung" ponowiło

wczoraj atak przeciw prof. Foersterow"i, za

mieszczając list otwarty, otrzymany z Nadrenji,

który domaga się kategorycznie od rządu nie

mieckiego podjęcia energicznych kroków prze

ciw działalności prof. Foerstera, jako szkodli

w"ej dla interesów Rze.szy, a w szczególności dla

interesów niemieckich w Nadrenji. List ten, w"y

raża zdziwienie, iż rząd niemiecki w oficjalnem

dementi, będącem odpowiedzią na rewelacje

tygodnika ,,Menschheit" o Reichswehrze uwa

żał za wskazane oświadczyć, że nie będzie się

wdawał w szczegółową dyskusję z prof. Foer

sterem. Należy — jak domaga się list otwarty

bezwarunkowo wystąpić przeciwko prof. Foer

sterowi naw"et w drodze jeśli się to okaże ko

nieczne karno-sądowej, aby uniemożliwić mu

dalszą działalność publicystyczną.

Prof Bascli o militaryźinie »iemisckim

Berlin 18 sierpnia.

(’PAT) ,,Berliner Tageblatt" w depeszy z Pa

ryża podaje o’bszerne

streszczenie artykułu

prof. Basclia,

*przewodniczącego francuskie’j

,,Ligi obrony ipraw człowieka i obywatela", ’któ

ry ’opierają’c się na artykule ,,Menschheit" ’Sta

wia poważny zarzut militaryzmówi niemiec

kiemu, *że ’planuje napad ;na Polskę. ,,Berliner

Tageb’latt" wyraża ubolewanie, że prof. Basch

postawił tak ciężki *zarzut Niemcom i żąda

przedstawienia ’dowadów.

Rozruchy antysemickie w Niemczech

Berlin 18 sierpnia.

(PAT) ’W ’miej’sco’w’ości kąpielowej Herstburg

doszło do poważ:nych *ro:zruchów anty’sem ic

kich. Kilkudz:iesięciu

członków

organizacji

liittlerowskiej dokonało całego szeregu napa

ści na żydowskich kuracjuszy tej miejscowości

kąpielowej. Jeiden z wł’aścicie’li wielkiego domu

tow’arowego *w Berlinie

został poturbo’w"any.

Szyby *wystawowe

w kilku sklepach żydow

skich rozbito. Policja aresztowała 5 awantur

ni’ków.

Wotum nieufności dia minisł, sprawiedliwości

Berlin 18 sierpnia.

(PAT) W sejmie meklemburskim w Schwe

rinie odbyło się wczoraj głosowanie nad wnio

skiem komunistycznym, w"yrażającym votum

nieufności demokratycznemu ministrowi spra

wiedliwości Drowi Mellerowi. W niosek przyjęty

został 26 głosami prawicy i komunistów prze

ciwko 24 głosom socjal-demokratów i demo

kratów .

Posiedzenie parlamentu irlandzkiego.

Dublin 18 sierpnia.

(’PAT) Onegdaj’sze ’posiedzenie dailu wolinego

państwa irlandzkiego w nowym ’składzie wzbu

dziło z uwagi *na szczególną ’sytuację politycz

ną niezwykłe zainteres’owanie szerokich kół *pu

bliczności. Przywódca Labour *Party Thomas

Jonson motywował swój wniosek o wyrażenie

obecnemu rządowi vot*um nieufności potrzebą

przekonania ’S’ię o !nastrojach *społeczeństwa

wobec rządu. Chodzi o *to, czy obecny rząd ’mo

że liczyć na poparcie większości parlamentu.

Prezydent Rady wykonawczej *p. Cosgrave o

świadczył, że stano-wisko jego wobec wniosku

podyktowane ’zostanie dbałością o dobro kra

ju. Prezydent Gosgrave w dążeniu swem nie

zawaha *się ’poprzeć myśli utworzenia rządu

koalicyjnego. Następny mówca kap. Rodmund

oświadczył, że stronnictwo

jego gotowe jest

poprzeć wniosek Labour ’Party, będąc *przeko

nany, że ’jeśli wniosek o nieufności d’la ’Obec

nego rządu uzyska większość izby, *to *w obec

nym układzie politycznym należy liczyć na

U’tworzenie nowego ’trwałego gabinetu. Wnio

sek Labour ’Party o wyrażeńie rządowi Cosgra

ve*a votum n’ieufności upadł 72 glosami prze

ciwko 71. O wyniku głosowania zadecydował

Speaker, który odd’ał glos ’za rządem.

Wydalenie Garibaldiego z A nglji

Londyn 18 sierpnia.

(PAT) Jak wiadomo przybył przed 2 tygo

dniami Riciotto Garibaldi z Kuby do Liverpool.

Ministerstwo spraw wewnętrznych ogłasza roz

porządzenie, wedle którego Garibaldi wydalo

ny został z Anglji. Musi 011 opuścić Anglję w

przeciągu 48 godzin.

Wybór nowych czionków Ligi Narodów.

Berlin 18 sierpnia.

(PAT) ,,Berliner Tageblatt11 donosi z Gene

wy, że jednym iz głównych punktów obecnych

narad będzie kwestja wyboru nowych trzech

człon’ków nie’stałych Rady Ligi na miejsce u

stępujących — Belgji, Czechosłowacji i San

Sal’wador. Z pomiędzy trzech państw ustępu

jących Belgja ma podobno żądać postawienia

jej kandydatury na dalsze trzy lata. W tym

celu będzie m usiało Zgromadzenie *Ligi więk

szością 2/3 uznać Belgję ’za posiadającą prawo

do ponownej obieralności. Na dwa miejsca po

zostałe kandydują rządy finlandzki, duński i

Ku’by.

Konferencja mniejszości narodowych.

Zurych 18 sierpnia.

(PAT) W środę rozpoczęła się tutaj konfe

rencja mająca na celu ochronę mniejszości na

rodowych żydowskich. Bierze w niej udział 60

delegatów, także z Polski.

(524

WSZĘDZIE DO NABYCIA

i-) I

HVPFffi PPRI F CZERWONE WINO

n 1ULłl 1lh ll dlaniedokrwist

9 wolnem przekonaniu sędziowskie».

Z kół ’prawniczych otrzymujemy nastę

pujące uwagi:

Wolne przekonanie sędziowskie wyłoniło się

dopiero w drugim końcu XIX stulecia w dzie

dzinie prawa cywilnego i prawa karnego.

Większą rolę odgrywa wolne przekonanie sę

dziowskie w d’ziedzinie prawa cywilnego, a to

już *ztego względu, że w prawie karnem oprócz

sędziów zawodowych, wydają wyroki również

i sądy przysięgłych, złożone z sędziów *o’bywa

teli lai’ków.

W dziedzinie prawa cywilnego

,,wolne przekonanie sędziowskie" zostało za

prowadzone w Małopolsce za czasów dawnej

Austrji z wprowadzeniem nowej procedury cy

wilnej, a to ustawą z 1 sierpnia 1895,która we

szła w *życie 1 stycznia 1898.

Postępowanie w sprawach cywilnych przed

we’jściem w życie procedury cywilnej z r. 1895

na terenie Małopolski, polegało na t. zw . teorji

dowodowej, tj. że sędzia przy wydaniu wyroku

cywil’nego *był zgóry *wiązany tezą dowodową,

której trzym ać się :musiał i od której odstąpić

nie mógł. Wyglądało to *w praktyce w ten

mniejwięcej sposób, że jeżeli jakiś fakt lub o

koliczność twierdziło 2 niepos’zlakowanych

świadków, to choćby trzeci świadek temu za

przeczył, sędzia musiał dać wiarę dwom świad

kom wobec trzeciego i na ich zeznaniach wy

rok ’swój opierać. Tak isamo, gdy zeznało

świadków trzech przeciw dwom i t. *p.Dopiero

z w’prowadzeniem ustnego postępowania w pro

cedurze cywilnej z r. 1895 ma terenie Mało’pol

ski, pos’tanowił § 272 p. c,, ,,że sędzia sprawę

oceni według swego swobodnego ’przekonania,

czy pewne faktyczne twierdzenia należy uwa

żać za prawdziwe lub *nie".

W ten sposób sprawa co do postępowania do

wodoweg"o i przy’jęcia pewnego faktu i okolicz

ności za udowodnione przybrała zupełnie inne

znaczenie.

’Podczas gdy dawniej sędzia ’był zmuszony

przyjąć *pewien fakt ’za udowodniony, gdy *po

potw’ierdziło 3 świadków — obecnie z wprowa

dzeniem ,,wolnego przekonania sędziowskiego",

sęd’zia może nie dać wiary ’zeznaniom świad

ków, opierając się na ,,wolnem przekonaniu

sędziowskiem". To wolne przekonanie sędziow

skie jest ta’k silne i święte, iż ’żadnym środ

kiem nawet prawnym zaczepione być nie mo

że, że żaden sąd nie jest w stanie zmienić ,,wol

nego przekonania sędziowskiego".

I Wyższa Instancja, tj. II, wzg’lędnie III In

stancja, o ile chce odmienny wydać wyrok, ani

żeli sąd niższy, musi ponowić wszelkie środki

dowodowe, przeprowadzone *przez *sędziego niż

szej Instancji, a to *w tym celu, ażeby na pod

stawie przez siebie przeprowadzonych tych sa

mych środków dowodowych, nabrać ponowne

go wolnego przekonania własnego i t. p.

—

Wol:ne przekonanie sędziowskie, które niewąt

pliwie jest nieocenioną zdobyczą teorji, nauki

i praktyki prawa procesowego drugiej połowy

XIX stulecia, jest rzeczą dobrą, o ile wyrok

feruje Sąd kolegjalny, tj. sąd, złożony conaj

mnięj z trzech lub więcej sędziów, jakkolwiek

i w tym wypadku zależy ono od indywidual

ności sędziów wyrok wydających. Inaczej spra

wa ta się przedstawia wtedy, jeżeli wyrok wy

daje jeden sędzia. Wówczas jest ,,wolne *prze

konanie sędziowskie" niebezpieczną bronią w

ręku jednostki. I ’zależy ono w!aśnie od tego,

jaką jest osoba danego sędziego; ale również

jeżeli sąd składa się z k’il’ku osób, wolne prze

konanie sędziowskie

zależy od kwalifikacji

osobistych, tj. moralnych i zawodowych odno

śnych *sędz!iów. Wo’bec tego ,,wolne przekona

nie sędziowskie" staje się zawisłem od osób,

składających dane grono sędziowskie w danej

dzielnicy kraju, względnie w *państwie.

Z czasów obowiązującej procedury cywilnej

piśmiennej w Małopolsce uzyskanie nominacji

na sędziego, było bardzo utrudnione, albowiem

urzędnik sądowy mógł zostać sędzią dopiero

po długoletniej praktyce, jako ,,auskultant są

dowy", trwającej conajmniej 6—7lat, a niekie

dy 10, 12 i 15. Wobec tego odbywała się szcze

gółowa selekcja stanu sędziowsk’iego, tak że

stanowi temu poświęcić się mogły jednostki w

pierwszym rzędzie materjalnie niezawisłe, któ

re były w stanie wytrzymać lata praktyki aus

kultanckiej o poborach najwyżej do 50 gulde

nów austr. wynoszących. Powtóre stanowi sę

dziowskiem u pośw’ięciły się jedynie jednostki,

mające powołanie i zamiłowanie już a priori

do tego stanu. W ’ten sposób gwarancję co do

osób grona sędziow,skiego dawały już zgóry

warunki osiągnięcia

urzędu sędziowskiego.

W tych wypadkach ,,wolne przekonanie sę

dziowskie" nie było już tak niebezpieczną bro

nią, jaką jest teraz, gdy osiągnięcie urzędu sę

dziowskiego zawisłe jest od pewnych teore

tycznych egzaminów z góry ustawą dla każde

go urzędnika z wykształceniem akademickiem

przepisanych — i od ogólnych kwalifikacyj,

wymaganych dlakażdego urzędnika, przy wstą

pieniu do służby państwowej. Tak

odrazu

rzecz się miała przy prowadzeniu ustnego po

stępowania cywilnego w r. 1898 na terenie Ma

łopolski. Dla braku sił sędziowskich w dosta

tecznej mierze, nominacje na sędziów zaczęły

następować po trzech, a nawet i dwóch latach

praktyki sędziowskiej, tak, że młodzi ludzie,

nie mający doświadczenia życiowego i bardzo

mało zawodowego, odrazu stali się sędziami,

częstokroć nawet w wieku poniżej 24 lat, ja

kiego trzeba było do osiągnięcia ,,pełnoletno

ści" w dawnej Austrji — iw ten sposób stali

się sędziami nad życiem, śmiercią, czcią, m a

jątkiem i zdrowiem swoich współobywateli.

Sposób ten i droga wejścia do urzędu sę

dziowskiego w dalszym ciągu przeszedł i do

państwa polskiego, tak, że i obecnie w Mało

polsce, aby zostać sędzią wystarczą przepisane

egzamina teoretyczne prawnicze, ogólne kwa

lifikacje

wymagane dla każdego

urzędnika

przy wstąpieniu do służby państwowej oraz 2

do 3 lat praktyki sądowej. Tak, że młodzieniec,

który zdał maturę w 18 roku życia, skończy!

uniwersytet w 22 roku, może już mając lat 25.

zostać sędzią i ferować wyroki nad największe

mi dobrami swoich współobywateli, t. j. wyda

wać na nich wyroki śmierci, wyroki co do czci,

majątku i ich wolności.

W takim wypadku ,,wolne przekonanie sę

dziowskie" zależeć musi od tego, czy jednostka

mająca lat 24 lub 25 zostawszy sędzią posiada

dostateczną wiedzę prawniczą pod względem

teoretycznym i praktycznym, dostateczne do

świadczenie życiowe, etykę i stałość charakte

ru, ażeby móc wydawać wyroki na podstawie

,,nienaruszalnego, niezaczepialnego i swobod

nego wolnego przekonania sędziowskiego". To

też troskliwy dobór w zawodzie sędziowskim

jest i kardynalnym warunkiem mającego na

dal panować ,,wolnego przekonania sędziow

skiego" przy wydawaniu wyroków w sądach

karnych i cywilnych, a zwłaszcza cywilnych.

Albowiem w dziedzinie prawa karnego (jak to

wyżej wspomniano) istnieją poza sądziami za

wodowymi i obywatelskie ławy przysięgłych.

W tym stanie rzeczy zasada powolnego przeko

nania sędziowskiego zwłaszcza przy wydawa

niu wyroku przez jednego sędziego — stała się

w wirze powojennym obosieczną i narusza za

sadę ,,ślepej sprawiedliwości" w dziedzinie są

downictwa karnego i cywilnego. Albowiem po

wojnie nastąpiło pewne osłabienie ogólnej ety

ki a sędziami zostają jednostki młode mające

małe doświadczenie życiowe i zawodowe.

Podczas gdy na zachodzie, zwłaszcza w An

glji, która i nadal pozostała niedoścignionym

wzorem życia państwowego i konstytucyjnego,

sędziami zostają jednostki dopiero po długich

latach praktyki zawodowej i działalności w ży

ciu publicznem i spolecznem,,np. w adwokatu

rze lub notarjacie, u nas w Polsce, a zwłaszcza

w Małopolsce zostaje się sędzią po 2—3 latach

praktyki aplikanckiej. Tak mianowany kor

pus *sędziowski z

nieograniczonem

wolnem

przekonaniem sędziowskiem, nie *zawsze może

odpowiedzieć swemu zadaniu. Stąd pochodzą

pewne ,utyski’wania na orzecznictwo, sądów

w Małopolsce.

W bardzo wielu wypadkach, wyroki są osta

teczne, gdyż droga do najwyższego sądu w

Warszawie jest odcięta. Naprawienie wyroku

jest więc niemożliwe.

W tych

warunkach nawet w kołach

sę

dziowskich istnieje tendencja do wprowadze

nia zasady wyboru sędziów, ale tam oczywiście

przez organizację i zgromadzenia sędziów. (W.

nr. 5 ,,Przeglądu sądowego", Kraków maj 1927

r. III ,Dlaczego bronimy

wyborów

sędziow

skich). Jednak wybory takie przez koła sędziów

nie wystarczą. Tu musi system z gruntu być

zmieniony. Wybory winny się odbyć przez ko

la obywatelskie jak wybory do Rad gminnych,

ciał ustawodawczych i innych. Wybór na sę

dziego jest o wiele ważniejszy od wyboru na

posła lub radnego gminnego — bo to chodzi o

stryczek na własną szyję. Ani poseł, ani radny

obywatela *sądzić nie będzie, ale czyni to u

dzielny i niezawisły sędzia. Dlatego winno się

wiedzieć w czyje ręce taka władza i moc sądze

nia się oddaje. Osoba sędziego zanim zamia

nowany zostanie, na ten ważny *i odpowie

dzialny urząd winna ’być znana szerszemu o

gółowi co najmniej tak, jak osoba posła lub

radnego gminnego.

Wobec tego należy zaprowadzić wybory sę

dziowskie z pośród znanych prawników w za

wodach praktycznych, jak adwokatów, nota

rjuszy i innych, tak, ażeby społeczeństwo wie

działo komu urząd ten powierza. Zatem ca

veant consules ne quid detrimenti Respubliea

capiat.

Sprawa ta jest obecnie przedmiotem dysku

sji w parlamencie, senacie i na łamach prasy

zawodowej i codziennej.

Sprawa powyżej poruszona ma wielką donio

słość i powinna być przedmiotem poważnej, fa

chowej dyskusji. Zasada obieralności sędziów,

obowiązująca w dawnej Polsce, obecnie — po

części — w Ameryce, przedstawia tak samo

rozmaite niebezpieczeństwa, jak stan obecny,

kiedy olbrzymia władza sędziowska spoczywa

w rękach jednostek, nie zawsze do tego dosta

tecznie przysposobionych. Ale rzucenie selek

cji sędziowskiej na mętne flukta powszechne

go głosowania, może doprowadzić do zupełnej

przewagi polityki, a co gorsza partyjnictwa -

nad sprawiedliwością. Na Zachodzie pewną

równowagę wprowadza element obywatelski

szeroko dopuszczony do organizacji sądow

nictwa; to też sądy ławnicze, także w sprawach

cywilnych, wypróbowane zresztą w orzeczni

ctwie epecjalnem (sądy handlowe, przemysło

we itp.) stanowią korekturę, wybujałej zasady

,,wolnego przekonania".

1 z 4 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку