Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 667 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

Naieiytość pocztowa opłacona

ryczałtem.

Nr *82

,,Czas« wychodzi codzieńńie o godzinie 12 w ttocy.

Numer pojedynczy A S gr.

PRENUMERATA WYNOSI:

’

w Krakowie w miejscu

z odnoszeniem do domu

w Polsce

zagranicą

Kraków Poniedziałek 11 Sierpni« 1924

Rocznik LXXVI

miesięczna

3zł.40gr.

3,,60 ,,

4u20,,

?ienum eratę przyjmują: Administracya »Czasu, w Krakowie i urzedv r,nrztnl» ł r :" - e ^

numeratę : Biuro dzienników i Księgarnia »Ruch., Hupczyc ul JaeiellolslL Rrarir ii?J

pre_

Kek a, k sięgarnia Potu ralskiego i Janickiego w Podgórzu. We Lwowie » ( W -ocfj ? wie’ ’ j \ arme*

dzien. S. Sokołowskiego, Reklama prasowa i K. Buchstaba dalei w Tarnow i e F? n ^cl:l V kiuraclł

wym Sączu, Zakopanem , w księgarnia ch, o r az u p ortyerów kolejowych. W Lublinie k a X r WpTsm ’’» P rac ^T

w Przemyślu w biurze dzienników S. Billet i Jadwigi Gródeckiej.

’

VI WARSZAWIE: Biuro dzienników Promień, ulica Widok 19.

CZAS

YkW

jdanie poraim«i

Konto P . K. O . w Krakowie Nr. 400.404.

Konto P. K. O. w Warszawie Nr. 149.238.

Biura p rzyjmują ogłoszenia w cenie od wiersza milimetrowego za k aldy raz J o gr układ tabela

ryczny, cyfrowy, skomplikowany 15 gr. N a d e s ł a n e od miejsca wiersza milimetrowego 30 pr N e

krologia od miejsca wiersza milimetrowego 2 0 gr. K om unikaty handlowe pokronice i podziale eko

nomicznym, komunikaty prywatne, śluby 1 1. p. 3 5 gr. od miejsca wiersza milimetrowego. Cena podana za

]eden raz. Ogłoszenia zagraniczne o 1 0 0 ° / 0 droższe. Ceny powyższe obowiązują od d nia zmiany w nagłówku.

Za terminow e zamieszczenie ogłoszeń Administracya nie odpowiada.

Ogłoszenia p rzyjmują: w K r a k o w i e wszystkie biura dzienników i ogłoszeń.

W W arsza w ie Reklama polska Jasna 10, R. Mosse Marszałkowska 124; L- i K. Metzl i Ska ul. Marszał

kow ska 130; I. Buchweitz, Marszałkowska 120, B. Buchweitz, Fredry 4, T.’ Pietraszek, Marszałkowska 115

Wielkopolska agencya reklamy Krakow skie Przedmieście 71, Unger, Senatorska 12, M. J. Freid, Rym arska 16’

I. Szteinglas, Swiętojerska 34, J a n Apte, Zielna 36, Międzynarodowe biuro ogłoszeń Galerya Luksemburg’

A. Fischer M arszałkowska 119, J . Librod, Marszałkowska 118; w P o z n a n i u Polska agencya reklamy »Par?

Rycersk a 8 , Wielkop. agencya reklamy, Gwarna 19; w W il n i e S. J utan , Niemiecka 4, Jankowki-Gradowski,

Wielka 96; w e L w ow ie St. Sokołowski, biuro dzienników H. Buchstab, M. Brtlck; w e W ied niu

R. Mosse, M. Dukes Nachf. Haasenstein et Vogler, H. Schalek, Bock et Herzfeld, II. Braun, J. Dannenberg

J. _Rafael, Oest. Anzeige Ges. » lfra. Wollzeile 12, »Inges» F ranz Josef Kai 7, w B e r li n i e »Ala. Krausenstr. 38?

L i s ty z pieniądz mi i p r z e k a z y pieniężne n a p renum eratę i ogłoszenia przyjmuje Administracya »Czasu».

W Londynie Agence llavas Cheapside; W Paryżu Agence Mavas, Place de la Bourse.

Reklam acje nieopieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej.

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się. Rękopisów nie zwraca się,

Za każdą zmianę adresu dopłaca się 20 gr.

AdresRedakcyiiAdministracjiul.św. Tomasza Nr. 32 .

—

Nr.Tel.CO.

Leży Już więc przed nami oficjalne streszcze

nie traktatn angielsko-sowieckiego — i wywo

łuje wrażenie niesłychanie dziwne! Ani jedna

ważniejsza sprawa sporna nie została w nim

załatwioną, wszystko odłożone do jakichś dal

szych rokowań. Potrzebne są dalsze pertrak

tacje, aby zdecydować o stosowania dawniej

szych traktatów, istniejących między Rosją a

Anglją * dalsze rokowania, aby ustalić ważność

obligacyj rosyjskich; dalsze rokowania, aby

rozstrzygnąć kwestje pretensyj angielskich

z tytnłn rewolucji, a rosyjskich z tytułn kontr

rewolucji ; dalsze rokowania w sprawie strat

z powoda nacjonalizacji przemyśla i handlu;

dalsze rokowania - tym razem z parlamen

tem angielpkirn — w sprawie gwarancyj dla

pożyczki... I tak dalej, i tak dalej. Słowem

są to dopiero jakieś preliminarja do traktatu,

ale broń Boże, nie sam traktat.

Już te preliminarja napotykają na tak żywy

protest w Izbie gmin i lordów, a także, jak

się zdaje, w dominjach angielskiej korony, że

o gładkiem postępie powyższych *rokowań"

absolutnie niema mowy. Niema zresztą o tem

mowy także ze względu na drugą stronę, na

bolszewików. Aby porozumieć się z Anglją

musiałyby one we wszystkich spornych kwe

st]ach przynieść ustępstwa, wymagające przej

ścia po raz drugi do *nowej ekonomi(zuej po

lityki* czyli NEPn. Musiałaby Rosja nznać

własność prywatną kapitalistów angielskich,

m usiałaby względem nich ograniczyć socjali

zację handlu i przemysłu, musiałaby zapłacić

długi z epoki carskiej, m usiałaby dopuścić

kupca angielskiego, aby zaopatrywał chłopa

rosyjskiego bez pośrednictwa i bez kontroli to

warem i surowcem dowiezionym z zewnątrz.

W ten sposób podkopywałyby władze sowie

ckie swój własny byt, opierający się właśnie

na tej niesłychanej potędze i tym tsrorze go

spodarczym, jaki im daje do rąk socjalizacja

życia gospodarczego. Jestto obok krwawego

teroru drugi równie silny teror dla utrzyma

nia władzy w rękach. Próba z NEPem dowio

dła, że istnieje rażąca sprzeczność między pa

nowaniem sowietów a kompromisem z kapita

lizmem — i że drugie zabijft pierwsze.

Dlatego też z góry można osądzić, że prze

widziane *rokowania" spełzną na niczem, a

*traktat" pozostanie na zawsze szkicem trakta

tu Jaki jest więc cel podpisania umowy po

wyższej przez Macdonalda, pomimo że musi

to wszystko doskonale wiedzieć i niepodobna,

aby się łudził, że z sowietami dojdzie w kwe

St}ach spornych do łada?

Odpowiedzi na to pytanie mogą być dwie.

Albo powodoją nim względy autorytetu poli

tycznego, albo też obok traktatu jawnego istnie

je także Jakiś układ drugi, tajny. Względy auto

rytetu partji pracy, wołającej o traktat z bal

szewikami już od r. 1919, mogą wymagać, aby

podpisano traktat choćby iluzoryczny, byle

tylko nie dopuścić do fiaska układów a tem

samem do kompromitacji partji. Tak ocenia

pobudki Macdonalda limes w sygnalizowanym

artykule. Ale nie brak także wiadomości rzu

cających światło nieco inne. Wedle nich trak

tat powyższy jest istotnie pozorny: Macdonald

postawił powyższe *kapitalistyczne" żądania i

pozornie ich bronił, a nawet do traktatu wpro

wadził— ale zbytecznie w ich obronie nie na

staje, odraczając icb załatwienie. Natomiast po

cichu uzyskał od Rosji takie zdobycze, jak ob

stalunki na 150 miljonów funtów szterlingów

dla angielskiego przemysłu, jak zaspokojenie

wierzycieli angielskich z części przyszłej po

życzki, jak obietnice różnych koncesji, a także

pomyślną umowę w sprawie wschodnio* chió

skiej kolei. Czy jest co na tych pogłoskach

prawdy, bliżej niewiadomo. Bądź co bądź

Lloyd George, lord Curzon, Mac Neili kry

tykując traktat, używają o nim wyrażeń tak

ostrych, tak brutalnych, jak *szwindel" i *oszu

stwo*.

Nie można powiedzieć, aby ten dziwny

wprost zagadkowy traktat, podpisany w dniu

wczorajszym przez przedstawicieli dwu wiel

kich państw, stanowił szczęśliwe augurium dla

dalszych traktatów między Rosją a europej

skiemi państwami lub Ameryką. Okazuje się,

ze w najważniejszych punktach zgody osią

gnąć nie było można mimo kilkumiesięcznych

rokowań -- a co najwyżej, można było tylko

081ągaąć odroczenie ich załatwienia. Nie ]es

h» sposób wyjścia zachęcający zwłaszcza dla

raucji. j ej interesy *kapitalistyczne* są wie

lotootnie jeszcze wyższe niżeli A nglji; wsza

se i tysięcy rentjerów francuskich płacze dzi

siaj gorzko nad losem kapitałów zawierzonych

państwu carów. Jeśli więc słyszymy, że Her

riot czeka tylko na zawarcie traktatu sowiecko

angielskiego, aby korzystając z osiągniętych

przy nim doświadczeń rozpocząć rokowania

francusko-sowieckie, to możemy tylko powie

dzieć : ma przed sobą precedens raczej odstra

szający. Drobnego kapitalistę francuskiego z

bolszewikiem rosyjskim nie pogodzi nawet

socjalista francuski. Między nimi istnieje prze

paść.

Londyn 10 sierpnia.

(PA T.) Traktat angielsko - sowiecki został pod

pisany w piątek o godz. 8 15 wieczór.

Londyn 10 sierpnia.

(PAT). Przystępując do podpisania traktatu

angielsko-rosyjskiego, premjer Macdonald, któ

remu towarzyszył sekretarz stanu Ponsomby,

wygłosił wobec Rakowskiego i trzech jego ko

legów rosyjskich krótkie przemówienie, w któ1

rem wyraził zadowolenie, iż przewlekła nara

dy doprowadziły do pomyślnego rezultatu.

—

Premjer ma nadzieje, że odtąd zapanują mię

dzy obu krajami przyjacielskie stosunki. Na

przemówienie oremjera odpowiedział w krót

kich słowach Rakowski.

Londyn 10 sierpnia.

(PAT). Times pisze, że cały świat jest nie

zadowolony z układu angielsko-rosyjskiego po

dobnie jak przywódcy stronnictw umiarkowa

nych. Rząd być może zadowolił część swoich

zwolęnników, robiąc coś dla bolszewików, ale

dla Darodn jako całości traktat zawarty jest

niehonorowym tak pod względem politycznym,

jak i gospodarczym. Macdonald nietylko za

szkodził autorytetowi Anglji zagranicą, lecz

także złamał przyrzeczenie dane przy objęciu

rządn, iż w sprawach polityki zagranicznej

będzie się trzymał porozumienia między trze

ma stronnictwami. Dominja prawdopodobnie

odmówią wykonania traktatu i nie zgodzą się

na dopnBzczenie przedstawicieli konsularnych

rządu bolszewickiego.

Łódź w dobie przesilenia.

Łódź 8 sierpnia.

(Od korespondenta Czasu.)

III.

Nie chciałbym poprzestać na rozmowach

z Łodzianami, zrośniętymi całem jestestwem

z największemi przedsiębiorstwami w krajn

Miłoby było dowiedzieć się, jak te same spra

wy przedstawiają się komuś, kto patrzy na

nie ze stanowiska innego. Uprzedzają mnie,

że gdy zechcę, mogę być przyjęty przez mie

szkańca Łodzi, który przybył tu z innego za

kątka ziem polskich, zachował sąd niezawisły,

ludzi zna na wylot. Nie przewidywałem, że

rozmowa z nim potoczy się na tem at polsko

ści i niomieckości Łodzi i że poznam człowie

ka, który w te mury tak wielką cząstkę du

szy swej włożył.

—

Pan, przypuszczam, nie pierwszy raz

w Łodzi?

—

Znam Łódź od r. 1892.

—

Widzi pan różnicą?

—

Spolszczała.

—

Oczywiście. Ten proces trwa i trwać bę

dzie, aż do zupełnego - da Bóg — spolsz

czenia, Idzie o to, żeby lekkomyślnie, a nie

kiedy nawet bezmyślnie nie utrudniać tego

procesu.

—

Coprawda, mamy szczególny talent do

zrażania sobie współmieszkańców.

—

I jaki 1Znam Łodziana od lat wielu. Obo

wiązki służbowe zniewalają mnie do stykania

się z mnóstwem ludzi. Drzwi się tu nie zamy

kają. Znam wszystkie ich wady, wszystkie

grzechy popełniane myślą, mową i uczynkiem.

Tym, którzy grzeszą fuszerką, wytykam ich

fuszerkę, a tym, którzy skąpią grosza na cele

publiczne, ich sknerstwo. Ale gdy sam siebie

zapytam, czy ks. Łabęcki, postanowiwszy spro

wadzić tkaczów niemieckich do ubogiej osady

wśród piachów i lasów, mógł oczekiwać cze

goś więcej, niż tego, na co po stu latach pa

trzymy, — m uszę wyznać, że wedłng mego

najgłębszego przekonania, nie mógł sobie wy

obrażać, że dzieło jego rozrośnie się tak świetnie.

Ludność Łodzi powiększyła się 550 razy; jej

siła podatkowa jest imponująca; zarobków

dostarcza ludności okolicznej znacznych. W spo

mniałem, że Lubecki sprowadzał robotników

i rzemieślników Niemców. Dziś żywioł robo

czy jest polski, żywioł pracy intelektualnej

bliski jest zespolenia z krajem, najtrudniej

idzie polszczenie się kapitału. Ale nie zapomi

najmy, że w przemyśle westfalskim kapitały

niemieckie dopiero po wojnie r. 1871 wyparły

kapitał angielski. Rzeczy takie robią się zwcl

1 na. Nie trzeba i.h sobie samemu utrudniać.

—

Cóż pan ma na myśli?

—

Niemądre koncepta, wypowiadane to

, nem niesłychanie nadętym; rady, pomyślane

nader łaskawie, a udzielane napuszyście; po

1 ufałe docinki, raniące ludzi, którzy nie lubią

by żartowano z ich pochodzenia, z ich zawo

du, z ich wiary. Jakiż stąd pożytek, jeżeli

i Łodzianin słyszy, że miasto, w którem się u

rodził i wyrósł, dla którego pracuje, w które

go przyszłość wierzy, jest pijawką na ciele

: narodu, jest plagą ziemi polskiej, jest jaski

nią...

i - Ależ, panie łaskawy, to samo mozo w

Warszawie spotkać przybysza ze Lwowa, Po

znania, Krakowa. Tem się przecież przejmo

wać nie trzeba.

_Tak, ale ów Lwowianin, ów Krakowia

nin, ów Poznańczyk, to Polacy z dziada pra

dziada, a Łodzianin to człowiek, który się z

nimi zrówna dopiero pojutrze. O tem niezawa

dziłoby pamiętać.

—

Przyznaję, że lepiej nie drażnić...

—

Jakież nierozsądne jest naprzykład roz

powiadanie, że Łodzianie uda]ą biedaków, bo

nie chce się im płacić podatków 1 — Po pierw

sze, choćby chcieli, trudnoby im było udać

coś podobnego. Kto przeżył choćby jeden

dzień wśród tych kominów, wrzecion i krosien,

ten nie da się wywieść w polu. Kto widział

te parki rozległe, w samym środka miasta,

te pałacyki, automobile, srebra, bro(i myśliw

ską, serwisy ze starej porcelany, parsknąć

musi śmiechem, gdy mu ktoś z tajemniczą

miną powiada, źe bogacze łódzcy wysilają się,

by zamożność ukryć przed okiem ludzkiem.

Rzecz zupełnie niewykonalna. Powtóre zaś nie

odpowiada to psychyce Łodzianina. Nie są to

bynajmniej Jakieś przeczulone na?nry, wsty

dzące się majątku, który przez stulecie ura

stał. Łodzianin nie wstydzi się dorobkiewiczo

stwa swych dziadów, ani plonu ich pracy. A

już pewnej ścisłości w oskarż sniach mogliby

śmy się nauczyć. Nie każdy umie współoby

watelowi wyczytać z oczu, czy płaci podatek

ochoczo, czy z bólem serca. Ale każdy może

dowiedzieć się w Izbie skarbowej, ile zapła

cono, a ile załoga. Otóż faktem jest, że prze

mysłowcy nasi spłacili raty podatku majątko- *

wego, przypadające na rok bieżący, Już w gru

dniu roku Z93iłeg). To, co w różnych woje

wództwach tyle wywołało skarg ł narzekań,

ci popłacili z góry, ponad zobowiązanie pra

wne. To przemawia za nimi. Kto przytem za

ta j Jakąś część majątku, powinien być pocią

gnięty do odpowiedzialności. Jego nie3nmien

ność nie nmniejszy zasługi tych, którzy przed

terminem pospieszyli skarbowi na pomoc.

Układy o przyspieszenie terminu, przy któ

rych przedstawicielem rządu był p. Korfanty,

toczyły się tu w jesieni. Przemysłowcy starali

się uwydatnić, że żądania jakie mają wzglę

dem rządn, nie są w żadnym związku

z płaceniem lub niepłaceniem podatku. Za

łatwmy naprzód - to było ich stanowi

sko — sprawę naszych obowiązków oby

watelskic-h, a na skargi i pretensje przyj

dzie potem kolej. P . Koifanty pełen był uzna

nia. Umowa stanęła dnia 8 g°udnia. Związek

włókienniczy wziął na siebie 9 miljonów zło

tych; inne firmy 6 miljonów. Półtora miliona

spłacono do tygodnia gotówką, resztę weksla

mi. Nie widzę w tem żadnego bohaterstwa.

Kto w Polsce porósł w pierze, może coś dla

Polski uczynić. A jeżeli nie czyni, jeżeli obo

wiązku nie spełnia, jeżeli w zeznaniu o m a

jątku kłamie, to postąpić z nim podług suro

wości prawa. Wytoczyć śledztwo, winę udowo

dnię, przestępcę ukarać tak, żeby s;ę innym

odechciało próbować podobnych hazardów,—

chociaż wyznam szczerze - nie bardzo jest

prawdopodobnej żeby ministerjum skarbu wo

bec grozy położenia tak dobrodusznie weszło w

pułapkę. Dopóki się jednak nie przekonało ko

°oś o winie, poco bawić się jego dobrem imie

niem. Skutek będzie sprzeczny z oczekiwa

niem.

—

Jakiż?

—

Opóźai zespolenie się z k rajem . I zno

wu będziemy świsdkami czegoś, co obala

wszelką logikę. Za Hurki, kiedy tępiono bez

miłosierdzia wszystko, co nasze, Łódź poloni

zowała się zwolna, lecz stale; za najazdu nie

mieckiego, kiedy oficerom i urzędnikom nie

mieckim uśmiechała się nadzieja odrobienia

tego, co się stało w ciągu dwóch pokoleń, po

lonizacja zrobiła olbrzymi, nieo czekiwany krok

naprzód; mamyż doczekać się tego. iż prąd

ten za rządów polskich 03łabnie? Jakieś fa

tum p3uje wszystko.

—

Nsprzykład?

—

Uszczęśliwiono pana sprawozdaniem

związku włókienniczego? Oczywiście. Czytał

pan ustęp o dostawach dla wojska ? Przecież

to robi wrażanie deprymnjące! Powie mi ktoś:

audiatur et altsra pars. Zapewne. Ale cóż po

cząć, kiedy ani pan, ani ja nie możemy ta

zawezwać przedstawicieli ministerstwa wojny

wraz z przedstawicielem ministerstwa prze

m ysłu i przeprowadzić śledztwa. Przypuszczam,

że autorowie podają tę pieczeń na odlewie,

zaprawionej suto piołunem, ale pozostają fak

ty. Przedstawiciel departamentu intendentury

stwierdza osobiście na konferencji, że narze

kań na towary łódzkie nigdy nie było. Ogło

szenie o konkursie na dostawy nie zawiera

informacji ani co do potrzebnej ilości sukna,

ani co do terminu ostatecznego dostawy. Fa

bryki polskie wnoszą oferty i żądają tego,

co przyrzeczono angielskim, tj. częściowej za

płaty w dewizach. To żądanie jest powodem

odrzucenia cfart. Na konferencji z kilkoma

ministrami dowiadują się przemysłowcy, że

skarb dostarczyć gotów dewiz; mimo to oświad

czono niebawem, że znaczna część zamówień

oddana będzie firmom obcym. Nowy ostry

protest. Nowa interwencja ministra przemysłu

i nareszcie rozpoczęcie fabrykacji w Łodzi.

Nie było wątpliwości, że rzecz skończy się

dobrze. Rękojmią pomyślnego zakończenia były

dla społeczeństwa nazwiska ludzi, którzy mieli

ostatecznie sprawę rozstrzygnąć. Ale czy nie

mogło się obyć bez pięciomiesięcznych darem

nych zabiegów, bez szeregu konferencji, zwo

ływanych dla odrobienia tego, co zrobiono.-"

Czy potrzebne i pożyteczne są owe ostre pro

jtesty, owa mobilizacja trzech ministerstw, że

by rzecz słuszną przepchnąć w czwartem?

Należy przypuścić, że zamętu narobiły żywioły

podrzędne, wbrew intencjom hierarchji wyż

szej. Ale rozżalenie pozostaje po każdem ta

kiem niefortunnem zajścia, jako brzydki osad

Przekonany jestem, że tak, jak w tym wy

padku, pomyślny koniec uwieńczy kiedyś

wielką historyczną ewolucję Łodzi w kierunku

ostatecznego zjednoczenia z krajem i narodem

Nie opóźniajmy więc tej ewolucji sami. Nie

bronimy występku, wszak prawda? Jeżeli je

steśmy dziś surowi dla własnej przeszłości,

jeżeli już nareszcie nie lękamy się mówić

dzieciom o winach pradziadów, z jakiej racji

mielibyśmy osławiać winę potomka przyby

szów, skoro majątek, zarobiony w Polsce,

ukrywa przed okiem poborcy. Ale nie bawmy

dlę plotką. Umiejmy karać, ale umiejmy przed

tem sprawiedliwie osądzić.

—

Wiem, że pan obserwnje już drugie po

kolenie w tem mieście. Czy wypadki wojenne,

zdaniem pańskiem oddziałały na ludność uje

mnie raczej, czy dodatnio?

—

Dwóch rzeczy oduczyła się ludzkość w

latach wojny. Po pierwsze żenowania się. Nikt

się niczego nie wstydzi. Kupiec ze słodkim

uśmiechem wymienia najpotworniejsze ceny.

Dorożkarz, fryzjer, windziarz idą w jego ślady

»Wstydziłbyś się" 1 - możnaby mu powiedzieć,

gdyby się na coś zdało. Powtóre zaś, odebrała

ludziom zadowolenie z dokonanej pracy. Nie

cieszy ich myśl, że robota się uda. Nie cieszy

ich nawet zarobek, bo im zawsze za mało.

Pracuią z łaski. Byle zbyć.

—

Łódź przeszła przecież przez stuletnią

szkołę pracy.

—

I dlatego jest tu lepiej, niż gdzieindziej

ale ileż nam jeszcze brakuje, żeby się zrównać

z naszymi głównymi konknrentami, z Bernem

na Morawach i z Libiercem. 0 ileż lepiej jesl

już na Górnym Śląsku. U nas, jak w całem

Królestwie, widzi się ludzi, którzy dają panu

poznać, że ob3ługnją pana z łaski. Spotyka

to pana w sklepie, w restauracji, w przedpo

koju dygnitarza, na poczcie. Żadną zapłatą

żadnym}datkiem nie sprawisz pan nikomu przy

jemności, bo spojrzenie powiada panu, że liczy

na dwa razy tyle. Jeżeli przyjął, to z łaski.

—

Zaprzeczyć trudno.

—

A rzeczy popsuły się znacznie prze:

wojnę. Dziś m ajster fabryczny boi się skarci(

ostrem słowem robotnika za opieszałość, zj

niesumienność, za bezmyślne psucie narzędzia

Boi się, bo wie, że tamten żenować się ni(

będzie. Skarcenie jest mu równie obojętne, ja!

pochwała, bo pracuje z łaski.

—

Wszystko com słyszał, zachowałem w pa

mięci. Uwagi powtórzę sumiennie, ale zapał

z jakim pan broni Łodzi i łodzian, wprawia

mnie chwilami w zdumienie.

—

Przyszło się tn niegdyś ze złudzeniami

*racowało się, przecierpiało niejedno, czasem

i przezwyciężyło. Borykając się, rozczarowując,

cierpiąc, wrastamy w skibę, uczymy się wy

rozumiałości.

I. s.

Pokrzywdzenie Małopolski.

W poprzednich moich artykułach pod tym

tytułem wykazałem, że wbrew opartemi

na nieścisłych cyfrach sprostowaniu Minister

stwa Skarbu (Czas z 4 lipca b. r.) płaci sk

w Małopolsce podatku gruntowego z morg

chłopskiej dwa razy więcej, a z morgi fol

warcznej przeciętnie trzy razy więcej, jat

w Kongresówce.

Obecnie przekonałem się, że fakt ten zosta

stwierdzonym i udowodnionym nie przezemni(

tylko i przez p. Jana Bzowskiego w jego ar

tykule w Dniu Polskim z dnia 30 maja b. r.

ale że poprzednio jeszcze stwierdził i udo

wodn?ł ten fakt dyrektor Izby Skarbowej W(

Lwowie p. Weinfald w swym raporcie urzędo

wym z dnia 19 maja b. r . L. 22709, wysłanyn

do Ministerstwa Skarbu.

W raporcie tym wykazuje p. Weinfeld n

podstawie cyfr przypisu podatku gruntoweg

w całem państwie i w okręgu Izby lwowskie

oraz na podstawie rzeczywistych wpłat w I kwai

tale r. 1924, że obciążenie jednej morgi p(

datkiem gruntowym wynosi na obszarze t

zaboru austriackiego przeciętnie dwa raz

więcej, jak w innych częściach państwa razei

wziętych.

Raport swój kończy p. dyrektor Weinfel

następującym wzrotem:

»Uprasza się o rozpatrzenie tych cyfr prz

pomocy tamtejszego materjałn statystyczneg

i o ewentualne wydanie odpowiednich zi

rządzeń".

Nie zdołałem dotychczas dowiedzieć się cz

Ministerstwo przygotowuje jakie zarządzeni

w tej sprawie. Napotkałem bowiem w swyc

poszukiwaniach na jeden tylko ślad _zainter(

sowania się tym raportem przez Ministerstw(

Mam mianowicie w rękach odpis pisma M

nisterstwa Skarbu do p. dyrektora Izby Skaz

bowej w Krakowie z datą 26 czerwca b.j

L. D . P . O. 1168/IV, w którem przedkład

Ministerstwo raport p. Weinfelda dyrektorów

Izby w Krakowie z żądaniem przedłożeni

swej opinji i ewentnalnych wniosków.

Kończy się to pismo Ministerstwa następu

jącym ustępem:

»Przy tem zaznacza się, że dane cyfrow

przytoczone w części II, oraz wyprowadzon

stąd wniosek — nie mogą być uważane z

ści°łe".

Jest to więc widoczna próba sugerowania i

dyrektorowi Izby krakowskiej, że naieżałob

dane cyfrowe i wnioski p. Weinfelda zlekc(

ważyć.

Ministerstwo myli się oczywiście podając

w wątpliwość murowane cyfry p. Weinfelda.

Można je bowiem bardzo łatwo sprawdzić

nawet bez tych cyfr przypisu i rzeczywistych

wpłat, jakiemi naczelne władze podatkowe

rozporządzają. Może je sprawdzić każdy, kto

ma pod ręką dwa tylko dokumenty t. j . taryfę

klasyfikacyjną austrjacką z r. 1897, t. j . z czasu

po ostatniej rewizji katastru podatku grunto

wego - i taryfę głównego podatku grunto

wego (dodatek do art. 128 rosyjskiej ustawy

0 podatkach bezpośrednich) dla b. Kongresówki.

Przerobiwszy cyfry tej ostatniej taryfy na złote

1 dodawszy 60 proc. dodatkn państwowego

można bardzo łatwo obliczyć obciążenie.morgi

każdej klasy w Kongresówce — z degresją,

bez degresji i z wszystkiemi stopniami pro

gresji.

Tak samo na podstawie anstrjackiej taryfy

po przerobieniu koron i halerzy na m arki pol

skie i pomnożeniu przez 308, uzyskuje się

szczegółowe cyfry w złotych co do obciążenia

morgi w każdej klasie przy degresji i roz

maitych stopnjach progresji w Małopolsce.

Rachunek ten mam już zrobiony. Przekra

cza on jednak ramy artykułu dziennikar

skiego — więc znajdzie miejsce w osobnej

broszurze. Rachunek ten wygląda dla Mało

polski jeszcze o wiele gorzej — n?ż cyfry

przeciętne p. W einfelda.

Nie w cyfrach p. Weinfelda leży nieścisłość,

ale we wnioskach, jakie p. Weinfeld z tych

cyfr wysuwa. Biorąc przecięcie — nie uwzględ

nia on bowiem tego znanego faktu, ż e w M a

fiopolsce jest daleko więcej tych,

’(co mają przywilej degresji podat

kowej, a daleko mniej tych co płacą

progresję — niż w innych częściach

Polski — że więc branie przecięcia nie u

wypukla jeszcze całego ogromu pokrzywdze

nia rolników m ałopolskich.

Wedłng najnowszej statystyki podziału zie

mi w Polsce, ilość właścicieli gospodarstw rol

nych niżei 2 hektarów wynosi w b. Kongre

sówce 273 000 — a w znacznie mniejszej Ma

t łopolsce 454 000 — w Poznańskiem tylko 84 000.

Ilość zaś właścicieli wyżej 100 hektarów wy

nosi w b. Kongresówce 5.000, a w Małopolsce

\ 2.480. Powierzchnia zajęta przez własność wy »

5 żej 100 ha wynosi w Kongresówce 4.879.000

1 ha — a w Małopolsce 2.716000 ha.

Gdy więc się uwzględni, że w Kongresówce

jest tylko 310000 hektarów, z których płaci

się połowę podatku, a w Małopolsce jest ta

!kich uprzywilejowanych podatkowo gruntów

. 6 60 000 hektarów, oraz gdy nwzględui się o

gromną różnicę w cyfrze właściciela i ob.szaru

większej własności, płacącej progresję, to oka

że się, że cyfry p. Weinfelda, przeciętnego ob

ciążenia morgi — aczkolwiek najzupełniej ści

słe, nie uzasadniają jednak wniosku, że prze

ciętna morga w Małopolsce płaci podatku

gruntowego tylko dwa razy więcej, jak na ob

szarach reszty Polski. Różnica będzie na nie

korzyść Małopolski znacznie większą.

Chcąc sobie dokładnie w cyfrach uprzytom

nić cały ogrom krzywdy podatkowej Małopol

ski, należy się chwycić innej metody porów

nawczej. Należy z każdego powiatu w Kon

gresówce i z każdego powiatu w Małopolsce

obliczyć opodatkowanie morgi każdej klasy

dobroci i degresję, normalnym podatkiem

i i różuemi stopniami progresji. Okaże się wte

dy najzupełniej dokładnem moje twierdzenie,

j. że chłop Małopolski płaci przeciętnie 2 razy

tyle, a ziemianin 3 razy tyle co w Kocgre

j sówce.

| Ani w b. zaborze rosyjskim, ani tem bar

dziej w b. zaborze pruskim nie znajdzie ni

gdzie takiej morgi gruntu, z którejby podatek

} gruntowy z dodatkami — przewyższał normal*

a ny czynsz dzierżawny. Natomiast w Małopol*

pce jest to przy wyższych stopniach progre

a sji - regułą.

Morga I klasy roli płaci n. p . w Małopolsce

a w powiecie lwowskim podatku gruntowego

a z dodatkami i 100 proc. progresją — 34 zło

; te t. j. znacznie więcej jak równo

,} wartość 200 kilo żyta, co jest w tej

,_ okolicy przyjętym czynszem dzier

!ż żawnym z lepszych gruntów,

y W powiecie bialskim płaci się z morgi przy

n takiej samej progresji 30 złotych. A przecież

^są jeszcze rozliczne inne obciąża’ące każdą

d morgę podatki i daniny. W innych częściach

i Rzeczypospolitej nie m ożnd nigdzie znaleść

y!takiego absurdalnego wypadku, że są posia

0 dłości leśne, z których podatek gruntowy wy

ł, nosi więcej, Jak dochód z całe! posiadłości.

W MałopolBce zaś wypadków takich w znisz

a czonych przez wojnę i pożary posiadłościach

a leśnych — można wyliczyć setki.

Podania zaś nieszczęśliwych właścicieli o

i. obniżenie klas — odrzuca ministerstwo bez

,. uwzględnienia — Jak to było z podaniem Dra

} hr. Krasińskiego z Mszany Dolnej.

Nie dość jednak na tem. Tendencją rady

f. kalnych chłopskich stronnictw w sejmie jest,

a by podwyższyć klasy bonitacyjne przy grun

1 tach większe] własności. Ministerstwo skarbu

a chce widocznie pójść w tym kierunku, skoro

zażądało od ewidencji wykazów różnic w za

klasowaniu gruntów chłopskich a folwarcznych.

Wykazy te przedłożyły już ewidencje wprost

e ministerstwu.

y Ministerstwo skarbn postanowiło prócz tego

a oddać ściąganie podatku gruntowego gminom.

f Upośledzenie podatkowe Małopolski nie ogra

j, nicza się jednak tylko do podatku gruntowego,

y Tak samo jest przy wszystkich innych podat

i- kach bezpośrednich.

Mam przed sobą urzędowy wykaz ogólnego

1 z 4 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку