Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 667 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

Nr. 174 .

V«I«Zylon fn ttlm mpliaiHa ryu«H»«/

Kraków, Środa 3 Sierpnia 1927.

Rocznik LXXIX.

CZAS

KONTO P. K. O. KRAKÓW NR. 400.404.

KONTO P. K. O. WARSZAWA NR. 149.238.

Adres Redakcji 1Administracji: Kraków, ul. św.Tomasza 32. Tel. Nr. 50.

G odziny binro w e: od 9-tej do 13-teJ i od 15-tej do 18-tej.

Nacjonaliści i katolicy w Niemczech.

Nacjonalizm niemiecki opierał* się do

tychczas w swych

odwetowych oblicze

niach i planach, na rosyjskiej orjentacji,

tj. pokładał swoje nadzieje w przymierzu

z bolszewicką Rosją przy przyszłej rozpra

wie z Polską. Ta kombinacja przyjęta tak

że przez grupy nie należące bezpośrednio

do nacjonalistycznego obozu, była nawet

praktycznie realizowana i to po części jaw

nie — za pośrednictwem traktatu w Ra

pallo, po części w tajemnicy przed Europą

—

przez udzielenie Sowdepji wydatnej po

mocy finansowej, i celowe i konsekwentne

popieranie zbrojeń rosyjskich. Ta zakon

spirowana akcja została obecnie niemal cał

kowicie ujawniona, przeważnie przez orga

nizacje socjalistyczne, poinformowane o

niej przez robotników niemieckich, wysy

łanych do fabryk broni, zakładanych w Ro

sji kosztem niemieckim, a także siłą faktu,

wskutek

niewypełnienia przez sowiety

przyjętych zobowiązań. Zobowiązania by

ły dwojakie i m aterjalne i polityczne. Zbro

jenie Rosji kosztowały Niemcy bardzo du

żo trudu i pieniędzy i nie dało spodziewa

nych rezultatów. Fabryki broni oddane w

ręce sowieckich techników i administra

torów upadały prędko, albo produkowały

najlichszy materjał, a o zwrocie wydatków

poniesionych przez Niemcy — sowiety nie

chciały nawet słyszeć. Pod względem poli

tycznym spotkał Niemcy również zawód.

Nie powiodło się im wciągnąć Rosję do

czynnego wystąpienia przeciwko Polsce,

gdyż sowiety nie miały ani sił, ani chęci

do wyciągania kasztanów z ognia dla nie

mieckich odwetowców. Słowem orjentacja

sowiecka nie przyniosła dotychczas żad

nych pozytywnych korzyści, a skompromi

towała Niemcy w oczach Europy, coraz

bardziej zaniepokojonej przedłużonem ist

nieniem reżimu zagrażającego jej pokojo

wi i jej kulturze. Sytuacja Niemiec pogoi-

-s.zyła,.się jeszcze przez zerwanie stosunków

dyplomatycznych pomiędzy Anglją i Ro

sją, gdyż ten energiczny krok gabinetu

f Baldwina stawiał Niemcy w niewygodnej

i dwuznacznej pozycji wobec Wielkiej Bry

tanji. Nacjonaliści niemieccy, którzy zre

sztą chcąc dojść do porozumienia z Rosją,

..byli zmuszeni do zaparcia się swoich naj

istotniejszych przekonań — uznali ten mo

ment za odpowiedni dla dokonania zmia

ny frontu. Ich przywódca hr. W estarp wy

stąpił pod adresem Anglji, z ofertą skiero

waną przeciwko Bolszewji i — przeciwko

Polsce. Ofiarował mianowicie przystąpie

nie Niemiec do bloku antysowieckiego, pod

warunkiem oddania Niemcom t .zw. kory

tarza i Górnego Śląska! Koszta zatem po

wrotu Niemiec na łono zachodniej cywili

zacji — miała ponieść Polska, której wza

mian ofiarowali wspaniałomyślnie nacjo

naliści niemieccy Kłajpedę i — Litwę, t. j.

objekty, któremi wcale nie dysponują! 0

ferta nie tylko nie wywołała zapału w An

glji, ale została przyjęta przez prasę an

gielską sceptycznie i niechętnie. Jej wew

nętrzna niemoralność była zbyt rażąca dla

angielskiej opinji publicznej.

Cały ten epizod nie posiada wybitnego

politycznego znaczenia i ogranicza się wła

ściwie do dość oryginalnej polemiki praso

wej, ale jest bardzo znamienny dla men

talności i ideologji współczesnych Niemiec

Oferta hr. W estarpa jest raczej naiwna i

dowodzi, że przywódca niemieckich nacjo

nalistów nisko ocenia zmysł polityczny i

uczciwość angielskiego społeczeństwa.

Miarą tej oceny są prawdopodobnie jego

Avłasne pojęcia o politycznej uczciwości

które rozciąga i na inne narody. Jest to

błąd perspektywiczny, który szermierze

skrajnych poglądów bardzo często popeł

niają i który jest nieuniknionem następ

stwem ich dobrowolnego zaślepienia. Zdol

ni do każdej, najmniej etycznej akcji dla

dogodzenia swym wybujałym instynktom

nacjonaliści niemieccy nawet nie przy

puszczają, że ich metody i dążenia mogą

gdzieś wywołać nie tylko niechęć, ale na

wet oburzenie i to zaślepienie tłumaczy po

niekąd, a raczej wyjaśnia cynizm wystą

pienia hr. Westarpa.

Z dwóch sił społeczno-politycznych gó

rujących obecnie w Niemczech - nacjona

lizm zaczyna coraz hardziej niepokoić Eu

ropę, jako czynnik niebezpiecznego rozstro

ju, przygotowujący zupełnie jawnie now

wielką konflagrację. Tem plastyczniej ry

suje się rola centrum, jako elementu poko

ju i równowagi.

Centrum niemieckie, z łona którego po

chodzi i kanclerz dzisiejszy Marx, znalazło

się po wyborach ostatnich w położeniu

bardzo specjalnem. Wobec tego, że w par

lamencie Rzęszy żadne z ugrupowań poli

tycznych nie rozporządza absolutną więk

szością głosów, centrum jako najsilniej

szemu stronnictwu środka przypadła w

gruncie rzeczy rozstrzygająca inicjatywa

polityczna. Żaden g-abinet — ani lewicowy

ani prawicowy — nie może powstać w

Niemczecłi bez pomocy centrum, a nawet

gabinet poprzedni Marxa, rządzący przy ci

chem poparciu socjalistów, miał kanclerza

centrowca, obecnie zaś tenże sam kanclerz

przewodniczy gabinetowi, w którym więk

szość tek piastują narodowcy. ParadoksaL

ność tej sytuacji uwydatnia się jeszcze ja

skrawiej, o ile z terenu parlamentu Rzeszy

przejść na teren parlamentów poszczegól

nych krajów niemieckich. Dość powiedzieć,

że frakcja centrowa w sejmie pruskim na

leży do gabinetu lewicowego, w skład któ

rego wchodzą socjaliści.

Ten stan rzeczy nie może pozostać bez

wpływu na wewnętrzną konstrukcję cen

trum. Znajduje się ono na rozdrożu i prę

dzej czy później zdecydować się musi na

praw o albo na lewo. Od tej decyzji zależeć

będą losy i gabinetu obecnego i wszelkich

rządów Rzeszy aż do nowycli wyborów

parlamentarnych.

Na razie rozwój wypadków w Niemczech

zdaje się wskazywać, że ewolucja centrum

pójdzie raczej w kierunku prawicowym.

Koalicja z nacjonalistami daje centrum

niemieckiemu poważne plusy przedewszy

stkiem o ile chodzi o sprawy szkolne. Cen

trum bowiem, stronnictwo katolickie, ja

ko postulat zasadniczy na terenie szkolni

ctwa wysuwa żądanie szkoły wyznaniowej

i realizację tego postulatu uzyskało — na

razie rzecz drugorzędna za jaką cenę — w

postaci nowego ustawodawstwa szkolnego.

Te zdobycze na polu szkolnictwa staną się

nicią, które centrum związać mogą wbrew

wszelkim dotychczasowym przewidywa

niom z dzisiejszą koalicją rządową.

Że tak jest istotnie, o tem świadczyć się

zdaje fakt wystąpienia kanclerza Marxa

z t. zw. Reichsbanneru, potężnej trzy miljo

ny członków liczącej organizacji półwoj

skowej, powołanej przedewszystkiem do

obrony ustroju republikańskiego i konsty

tucji weimarskiej. Ta decyzja Marxa, która

wywołała w Niemczech zupełnie zrozumia

łe wrażenie zbiegła się nie przypadkowo

z incydentem bardzo ciekawym, którego re

zultatem była dymisja nadprezydenta Sa

ksonji Hórsinga, przewodniczącego Reichs

banneru.

Powodem tej dymisji był list otwarty

Hórsinga do Reichsbanner bezpośrednió

po wypadkach wiedeńskich, w którym

znalazły się ostre słowa pod adresem rzą

du prałata Seipla. Prawica niemiecka od

powiedziała na list Hórsinga kampanją

prasową, rząd zażądał od niego podania

się do dymisji. Wobec tego, że Ilórsing zło

żył swój urząd prezydenta a pozostał prze

wodniczącym Reichsbanneru,

kanclerz

Marx jako członek rządu, musiał Reichs

banner opuścić.

Zajście to stawia centrum w dość kłopo

tliwem położeniu, gdyż utrudnia jego sta

nowisko w sejmie pruskim, gdzie centrum

pozostaje w formalnym sojuszu z stronni

ctwem socjalistycznem. To też te ostatnie

wydarzenia mogą postawić centrum wobec

decydującego dylematu: czy ma iść dalej

z nacjonalistami, czy zachować sobie wol

ną rękę i niezawisłość działania? W stron

nictwie katolickiem istnieją dwa prądy:

ściśle prawicowy i liberalny, które dotych

czas równoważyły się w jego polityce. Pcw

na przewaga prawego skrzydła, do którego

należy obecny kanclerz, zarysowała się

przy tworzeniu gabinetu Rzeszy na spółkę

z nacjonalistami, ale dawny kanclerz Di

Wirth, który należy raczej do lewicy, by

najmniej nic utracił swoich wpływów w

stronnictwie. Można zatem oczekiwać w

bliskiej przyszłości ostrzejszych tarć w ło

nie centrum, które będą mieć decydujące

znaczenie dla dalszej jego orjentacji. Nie

potrzebujemy dodawać, że każdy krok od

dalający centrum od odwetowego nacjo

nalizmu, będzie przyjęty w Europie z uczu

ciem wielkiego uspokojenia.

Gdańsk 2 sierpnia.

(PAT) Odrzucenie przez prasę angielską o

ferty przywódcy nacjonalistów niemieckich hr.

Westarpa, ofiarującej Anglji pomoc Niemiec

przeciw bolszewikom wzamian za ustępstwa na

rzecz Niemiec kosztem Polski, wywołało w pra

sie niemieckiej ogólną konsternację i zakłopo

tanie. Tutejsze pisma narodowe niemieckie u

ważają odpowiedź udzieloną lir. Westarpowi

przez ,,Sunday Ti me.s"ą" z.a wynik propagandy

polskiej, która zdołała wprowadzić w błąd(!)

angielską opinję publiczną. Na lep propagandy

polskiej pos/ła też — zdaniem nacjonalistów

niemieckich lewicowa prasa niemiecka, przyj

mując argumenty propagandy polskiej za argu

menty Anglji. Nacjonalistyczna prasa niemiec

ka stara się w ten sposób ukryć wobec swych

czytelników niemiłą porażkę poniesioną w

Anglji.

CENY OGŁOSZEŃ)

9r«(tnorazuvro za jeden wiersz uiiliuiotrowyrs j

Ogłoszeniu zwykło

.................................

,,,,

TT- , z!.0.19

l)kład tabelaryczny, cyfrowy, kombinowany . « ,

zł. 0.22

Ogłoszenia w ,,Nadesłanych" , , i ,

,,,,,

zł. 0.35

N ekrologi ................. ,

iiii,,,,,,,,

zł. 0.30

Komunikaty po kronice . . .

,,,,,

*ł, o.45

Ogłoszenia napierwszej st,ronie , , .

»,...

0.60

Ogłoszenia zamiejscowo 25 proc. drożej. \

Administracja nic bicrzo odpowiedzialności

za terminowe umieszczenie ogłoszeń.

Ceny ogłoszeń obowiązują do dnia zmiany; w nagłówku.

Rękopisów nie zwraca się.

Ogłoszenia przyjmują: Administracja ,,Czasu" i wszystkie miejscowe i za

miejscowe Biuru dzienników i ogłoszeń.

Polska iŁotwa.

Przez dosyć długi okres czasu socjalistyczny

rząd łotewski, idący po linji zbliżenia z Mo

skwą nie doznawał żadnych na pozór w tym

kierunku trudności zewnętrznych ani wew

nętrznych. Ten ostatni moment był jeszcze na

ogół zrozumiały. Najpoważniejszy przeciwnik

socjalizmu na Łotwie, Związek włościański,

grupujący umiarkowane żywioły miał zbyt

wiele grzechów na sumieniu, by przez zbyt

gwałtowną walkę wywoływać niemiłe dla sie

bie rewelacje rządzących dziś socjalistów, a po

zbawiony dopływu środków finansowych zm u

szony był tembardziyj do prowadzenia biernej

opozycji i wyczekiwania kiedy rządowi socja

listycznemu powinie się noga.

Filorosyjski minister spraw zagranicznych

p. Cielens prowadził już przez dłuższy czas bez

przeszkód politykę zjednoczenia gospodarczego

Łotwy z Rosją, sabotując wyraźnie traktat han

dlowy z Polską, który nie doszedł jeszcze do

skutku, mimo, że Łotwa zawarła umowy han

dlowe nietylko z Rosją, ale z 19 nieraz bardzo

odległemi państwami.

Dopiero konflikt angielsko-sowiecki - pisze

ryski korespondent ,,Dnia polskiego" - - prze

konał p. Cielensa, że Polska stanowi bardzo

ważny czynnik równowagi na wschodzie Euro

py i, że zastrzeżenia w stosunku do Polski na

leży poddać zbadaniu, czy i o ile są one słusz

ne. Stopniowo przekonywał się p. Cielens, że

nad Bałtykiem w chwili obecnej może być mo

wa tylko o wzajemnych gwarancjach państw

bezpośrednio zainteresowanych i że wtedy do

piero można spodziewać się poparcia Ligi i

mocarstw, gdy państwa bałtyckie będą szły ra

zem, a nie w pojedynkę.

W ostatnich tygodniach rozpoczęła więc Ło

twa okazywać większe zainteresowanie się sto

sunkiem do Polski. Nie trzeba wszakże łudzić

się, że rzeczy pójdą tu zbyt gładko, gdyż trud

ności nagromadziło się dosyć. Czeka jeszcze na

załatwienie sprawa uregulowania granicy pol

sko-łotewskiej, sprawa odszkodowania obywa

teli polskich, wywłaszczonych na Łotwie, a ze

spraw bieżących korzystniejsze niż dotąd ure

gulowanie komunikacji z Polską, nastawionej

dotąd wyłącznie pod kątem interesów rosyj

skich.

Nie ulega wątpliwości, że już dziś daje się

odczuwać na Łotwie pewne rozczarowanie co

do traktatu handlowego z Rosją, niedawno za

wartego i że ono przyspiesza rokowania han

dlowe łotewsko-polskie. Dotychczas Łotwa o

późniała je, zasłaniając się formalnie bierno

ścią swego bilansu handlowego z Polską, fak

tycznie zaś szło o t, zw. klauzulę rosyjską t. j

klauzulę na mocy której Łotwa ma prawo przy

znać Rosji ulgi idące poza granice największe

go uprzywilejowania. Ponieważ Łotwa doma

gała się od Polski uznania tej klauzuli, ze stro

ny polskiej czyniono co do tego zastrzeżenia,

wskazując, że prowadzi to do uzależnienia go

spodarczego Łotwy od Rosji. Czyniąc pod tym

względem formalne zastrzeżenia na przyszłość,

zdecydował się wszakże rząd polski obecnie —

jak słychać — na nie czynienie z tego w prakty

ce ,,conditio sine qua non". Jest więc rzeczą

bardzo prawdopodobną, że układy potoczą się

obecnie raźniej. Optymiści przypuszczają na

wet, że w ciągu sierpnia traktat handlowy pol

sko-łotewski zostanie podpisany.

Doprowadzenie do skutku tego traktatu u,—

znać należy za rzecz pożądaną, oczywiście wię

cej ze względów politycznych niż gospodar

czych, gdyż poważniejszych korzyści z handlu z

Łotwą obiecywać sobie nie możemy,. Utrzymy

wanie wszakże stosunków z państwami bałtyc

kiemi na stopie jaknajprzyjaźniejszej jest jed

nak wyraźnym naszym interesem, mimo, że od

dawanie się na tym punkcie zbyt różowym na

dziejom byłoby nie na miejscu.

Stosunek państw bałtyckich do Polski od cza

su ukończenia wojny z Rosją w r. 1920 prze

szedł bowiem bardzo donio.słą ewolucję, n a o

gól nie w sensie pozytywnym. Koncepcja stwo

rżenia jednolitego bloku z Polski i państw bał

tyckich, której zarówno w Polsce jak i w tych

państwach nie brakło zwolenników, m usiała

zostać poddaną rc\vizji. Okazało się przede

wszystkiem, że *większość tych państw gotowa

jest korzystać z osłony jaką wobec Rosji może

dać im Polska, ale wzamian nie zechce się an

gazować. Najwyraźniej wystąpiła ta tendencja

w Finlandji, która swój stosunek do Rosji po

stawiła na kartę niemiecką. Liczy ona, że Ro

sja zbyt liczyć się musi z utrzymaniem dobrych

stosunków z Niemcami, by chciała je ryzyko

wać dla atakow ania Finlandji, pozostającej

*pod protekcją Niemiec. Przyjaźń z Polską zbyt

silnie akcentowana, może wedle tej koncepcji

narazić tylko Finlandję na niepotrzebne zao

strzenie stosunków z Rosją.

W innej nieco sytuacji znajduje się Łotwa i

Estonja, leżące n a głównej linji pochodu Rosji

ku morzu, podczas gdy P’inlandja leży od tej li

nji na uboczu. Zrośnięte oddawna z organiz

mem gospodarczym Rosji, walczą te kraje po

między tendencją pójścia za interesem gospo

darczym grożącym im połknięciem politycz

nym, przez Rosję, a interesem politycznym, gro

żącym im konfliktem z Rosją za cenę utrzym a

nia ładu społecznego i niezawisłości. Łotwa

przechyliła się świeżo w pierwszym kierunku,

stonja broni usilnie drugiej orjentacji. Nie

mniej pozycja jej jest trudna i będzie tem trud

niejsza, jeśli Łotwa z obecnej drogi nie zawró

ci. Nie jest to wykluczone, dyplomacja, zwłasz

cza angielska — nie szczędzi wysiłków, by pań

stwa bałtyckie na linji antysowieckiej utrzy

mać — ale rozsądek nakazuje jak najdalej po

suniętą ostrożność we wszelkich obliczeniach w

tej kwestji.

Warszawa 2 sierpnia.

(Tel. wł.) Wczoraj wyjechali do Rygi p. Sy

gietyński, naczelnik wydziału handlu zagra

nicznego w m inisterstwie przemysłu i handlu

oraz radca tegoż ministerstwa p. Geppert. Ce

lem podróży obu urzędników - jest wzięcie u

działu w rokowaniach o traktat handlowy pol

sko-łotewski.

Quasi una fantasia.

Od czasu do czasu na horyzontach politycz

nych ukazuje się sprawa ,,samostijnej" Ukra

iny, wygrywana, dotąd wyłącznie na papie

rze, jako jeden z atutów walki z sowiecką Ro

sją. Obecnie emigracyjne pisma rosyjskie po

dają znowu za praską agencją telegraficzną

,Russunion" następującą fantastyczną, lecz

niepozbawioną ciekawych szczegółów wiado

mość.

Podobno w kołach ukraińskich brana jest

pod uwagę następująca kombinacja, której ini

cjatorem jest opiekun ukraińskiego ruchu se

paratystycznego niemiecki generał Grener. Mó

wią, że odwiedzili go niedawno delegaci arcy

księcia Wilhelma Habsburskiego znanego pod

imieniem ,,Wasilij Wyszywanyj" i donieśli mu

nowych perspektywach ukraińskich, polega

jących na tem, że Węgry i Austrja gotowe są

jakoby okazać pomoc Wyszywanemu, jeżeli

będzie postawiony na czele wyzwoleńczego ru

chu Ukrainy. Były hetm an Skoropadski nie

cieszy się względami Wiednia i Budapesztu;

nie ufają mu i w Londynie, a i stosunek do nie

go Grenera ochłódł ostatniemi czasami zna

cznie.

Generał Grener nie uważa stanowiska Sko

ropadskiego za dość mocne i w niemieckich

również kolach politycznych. Jego prestige pod

trzymuje się dotąd osobistą przyjaźnią IIinden

burga, ale i Hindenburg nic uważa sprawy Sko

ropadskiego za swoją sprawę. Grenera pociąga

możność zbudowania jednego frontu dla pod

trzymania ukraińskich monarchistów, frontu,

w którymby przyjmowały udział ukrainofib

skie koła Niemiec, Austrji i Węgier. Kierując

się temi względami Grener kilka razy nakła

niał Skoropadskiego do zrzeczenia się swoich

,,praw11na tron hetmański i do poddania się ar

cyksięciu Wilhelmowi Habsburskiemu. W ra

zie uznania przez Skoropadskiego Wasyla Wy

szywanego głową ukraińskiego ruchu wyzwo

leńczego Grener obiecał Skoropadskicmu ,,peł

ne hetmaństwo" to jest naczelne dowództwo

nad ukraińską armją narodową w perjodzie

wyzwalania ukraińskiego państwa i jego od

budowy początkowej. W ten sposób Skoropad

ski stałby się oswobodzicielem Ukrainy i z ty-m

tytułem wszedłby do historji, podczas gdy tron

ukraiński dostałby się Wyszywanemu. Sko

ropadski tę ofertę odrzucił, wskazując Grene

rowi n a niepopularność arcyksięcia Wilhelma

na brak u niego ,,historycznych praw" ora:

zdolności rządzenia ukraińskiem państwem

Jednakże Grener, jako kurator ukraińskiegc

naukowego instytutu, po-znajomiwszy się ;

ukraińską historją dał tego rodzaju odpowied:

Skoropadskiemu, że ten uznał ją za obrazę

Grener mianowicie wskazał, że popularnośt

Skoropadskiego jest wątpliwa i że niemniej

wątpliwemi są jego ,,historyczne prawa". Nit

jest on poto:mkiem w prostej linji Iwana Sko

ropadskiego, który zresztą był hetm anem wier

nym moskiewskiemu carowi, zaś obecny he

tma-n Skoropadski prowadzi dzisiaj inną poli

tykę. Co się tyczy zdolności państwowych, to

musiał Grener po’wiedzieć -coś bardzo obraża

jącego, ponieważ obecnie obiega Berlin po

głoska, o kłótni między Grenerem i Skoropad

skim, która może doprowadzić do zupełnego

między nimi zerwania.

Powiadaj;), że Skoropadski wogóle po nie

udatnej agitacji jego emisarjuszów w Lo-ndy

nie jest u zmierzchu swojej sławy. Mówią, że

istnieje dla niego konieczność wyjścia ’z dwu

znacznego położenia w jakiem się znalazł i je

dni widzą takie wyjście w uznaniu wielkicgc

księcia Cyryla W łodziml erzowicza za cara Ro

sji, a drudzy w poddaniu się arcyksięciu Wił

hełmowi Habsburskiemu. Wysunięcie Wilhel

m a Habs-burskiego -oznaczałoby ugodę n ie

mieckich, węgierskich i austrjackich kół poli

tycznych w sprawie odbudowania ukraińskie

go państwa n a terytorjach, należących dziś do

Polski, Czechosłowacji, Rumunji i Rosji so

wieckiej. Autorowie tej kombinacji przypu

szczają, że idea konstytucyjnej (sobomoj)

Ukrainy mogłaby przyciągnąć do współpracy

Wasylem Wyszywanym najróżnorodniejsze

ukra:ińskie grupy i kierunki polityczne. Mówią

również, że -arcyksiążę W ilhelm spodziewa -się

podtrzymania ze strony W atykanu. Na ten te

m at prowadzą się rzekomo pertraktacje w

Wiedniu i Rzymie.

Podając tę wiadomość n a odpowiedzialność

praskiej agentury ,,Russunion" gazeta ,,Za

Swobodu" dodaje, że ta agentura jest zwykle

dobrze powiadomiona o planach cara Cyryla

o robocie Skoropadskiego, jak również i o

sprawach rumuńskich.

Zakrawa to wszystko na wierutną bajkę,

leoz w ska zuje jedno-cześnie na pewne szczegóły

nie pozbawione interesu, n a szczegóły, wśród

których zawsze znajdziemy ,,Grenerów" i ,,Hin

denburgów". A dzisiejszy opiekun Ukrainy w

militarnym świecie niemieckim zajmował

miejsce niepoślednie. W wigilję krachu cesar

stwa dowodził Grener siłami zbrojnemi Niemiec

w Kijowie i niemal w przededniu a:bdykacji ce

sarskiej był upatrzony na zastępcę Luden

dorffa i po przyjeździe do Spa :zamianowany

generałem - kwatermistrzem armji. Należy do

ludzi zdecydowanych i silnych. W znanem

dziele Nowaka o rewolucji niemieckiej i au

strj-ackiej przytoczona jest jego rozmowa w

ogrodzie z generałami von :Plessen i Marschall

podczas gdy w gabinecie pertraktowano z Wil

helmem o abdykacji. ,,Naturalnie, mówił wów

czas Grener, cesarz nie powinien abdykować.

Tnzeba czegoś innego. Niech sta ni e n-a czele

wojsk w czasie bitwy. Jeżeli zginie będzie to

najlepszy koniec. Jeżeli zostanie ranny, to i

wówczas, biorąc pod uwagę psychologję naro

du niemieckiego, opinja public-zna zwróci się

na jego korzyść"... N aturalnie generałowie od

rzucili tę propozycję z oburzeniem, co Grenera

bynajmniej nie przekonało, bo tego samego

dnia powtórzył swój pomysł Hindenburgowi.

Lecz i te;n odparł krótko: ,,To jest zupełnie nie

do pomyślenia".

Ze Skoropadskłm wiążą Grenera wspomnie

nia jeszcze kijowskie. Zawezwany do Spa, Gre

ner przez Skoropadskiego właśnie był poinfor

mowany o rzeczywistych nastrojach armji nie

mieckiej. ,,Pan nie uświadamiasz sobie istot

nego stanu waszych wojsk, oświadczył genera

łowi Skoropadski. Ja patrzę na to o wiele ja

śniej po rosyjskich wypadkach. Wojska nie

mieckie są mocno zarażone bolszewizmem.

Niektórzy majtkowie, których widziałem w Ki

lonji są mojem zdaniem skończonymi bolsze

wikami.

Ed. P.

Emil Ludwig, znany autor pierwszorzędnych

prac historycznych między innemi o Napole

o:nie i Wilhelmie II, dał nową książkę tym

razem o (Biismarku, która i pod wzlędem nau

kowym i pod względem artystycznym nie ustę

puje jego pracom poprzednim. Punktem jej

wyjścia jest pewnik, że żelazny k anelarz prze

rastał o całą głowę swe otoczenie, nie wyłą

czając naturalnie ukoronowanej głowy Wil

helma II, który był człowiekiem małym i mści

wym, wywyższającym n a każdym kroku

swego, ,,niezapomnianego dziada". W istocie by

ło inaczej. Bismark postai ’ił Prusy na czele

Niemiec a Niemcy na czele ielkich mocarstw

owego czasu, jodynie potęg yłasnoj niezłom

nej woli. Jeszcze w -nr’" ’

proklamowania

cesarstwa niemieckiego

\salu pytano się

niepokoje;m w na jbfr

otoczeniu Wil

helma pruskiego, czy n.

się w ostatniej

chwili ku miesiychanen

!alowi. Pł akał

jak baba pod -zaniepoi

u ’l pełnym po

gardy okie m człowieka,

/ czynił z niego

cesarza. Szalę przeważył

iępca tronu, zmu

szając poniekąd ojca d

rzyjącia cesarskiej

corony — bez emtuzja

i bez wdzięczności

ila tego, który mu ją’

śMiezaprzeczenie Ir

uark wielkim mę

żem stanu i wiełk"

m atą, lecz metody,

iakich używał i pu

órego na rzeczy pa

rzył były’by już dz

do pomyślenia. Był

m może najwięks

m atą swojej epoki,

ecz był zarazem

Scielem ostatnim,

)emokracja, której

.ftził, którą pogar

łzał i którą przez i

swe życie zwalczał,

)rzeżywa dziś wpray,uzie swój kryzys, lecz w

swym pochodzie, oświetlonym łunami pożaru

wielkiej wojny’, zniszczyła ona doszczętnie

wszystkie te możność}, metody i pierwiastk’i,

itóremi Bismark po mistrzowsku żonglował.

Jako człowiek był on wysoce antypatyczny’,

grubjanin, brutal, sceptyk z upodobania złośli

wy. Gdy poraź pierwszy spotkał się z Joanną

von Puttkamer, jako swoją narzeczoną, ta po

kazała mu chusteczkę do nosa, na której jej

przyjaciółki wyhaftow ały białą różę, jako

ozdobę symboliczną. Nie mówiąc ani słowa

Bismark wziął chustkę do ręki i z zimną

k:rwią przytknął swe cygaro do białej róży,

odjąwszy go dopiero wtedy, gdy ten znak dzie

wiczy spłonął doszczętnie. C,hciał tym sposo

)em zamanifestować pannie von Puttkamer

swój wstręt do romantyzmu i swoją wolę,

iżeby jego żona również jak i jej przyszły m ał

żonek stała i pozostawała na gruncie ściśle

realnym.

Miał olbrzymi apetyt, ale jeść nie umiał. Nie

był to wykwintny wielbiciel stołu, nie znał się

,na winie, będąc pospolitym żarłokiem. Bywały

,,CZAS1« ^ wychodzi w codziennie o godzinie 11 - lej w nocy.

NUMER POJEDYNCZY: 20 GROSZY.

PRENUMERATA MIESIĘCZNIE WYNOSI:

W Krakowie bez odnoszenia do dom u.......

zl.480

W Krakowie z odnoszeniem do domu

zł. 5.40

Na prowincję z przesyłką pocztową .

zi. 5.40

Zagranicę z przesyłką pocztową s ,

,,,

zj g.-;

)

Za każdą zmianę adresu dolicza się zł. 0.50.

Reklamacje niezapieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej.

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się.

Prenumeratę przyjmują: Administracja ,,Czasu1*, wszystkie urzędy

pocztowe, wszystkie miejscowe i zamiejscową B iu ra dzienników.

1 z 4 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку