Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 717 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

Nr. 158.

Kraków , Niedziela 13 Lipca 1930

CZAS

KONTO P. K. O. KRAKÓW NR. 400.404.

Adres Redakcji i Administracji: Kraków, ni. św. Tomasza 32.

Telefon Redakcji 100-50. — A dministracji i Drukarni 137-50.

Godziny biurowe: od 9-tej do 13-tej i od 15-tej do 18-tej.

Rocznik LXXXII.

CENY OGŁOSZEŃ;

.:;j j.;, I

Jednorazowo za jeden wiersz milimetrowy*

Ogłoszenia

zwykłe

ii«%t«**zł,0.20

Układ tabelaryczny, cyfrowy, kombinowany

siiie.*«zł.0.30

Ogłoszenia w ,,Nadesłanych"

i iiiaaiiiiaiiizł.0.40

Nekrologi

iia ai aaaaaaaai ai zł. 0 .35

Komunikaty po kronice j t*i

, i i iaia iaiiaaz

Ł0.50

Ogłoszenia, na pierwszej Stronia «sa. a»aaaai »t azł. 0 .60

Ogłoszenia w num erach świątecznych 25% drożej.

—

Ogłoszenia żarniej

cowe 25% drożej.

—

Za zastrzeżenie miejsca dolicza się 25%.

Administracja nie bierze odpowiedzialności

za terminowe umieszczenie ogłoszeń.

Ceny ogłoszeń obowiązują od dnia zmiany w nagłówku.

Ogłoszenia przyj"mują: Administracja ,,Czasu" i wszystkie miejscowe i za

miejscowe Biura dzienników i ogłoszeń.

Walka o Wariuje i kraj mazurski.

Dziesięć lat upłynęło od dnia fatalnej r

klęski poniesionej przez nas podczas plebi- ż

tu w Prusach wschodnich, i nadchodzi s

pora, ahy ten ’smutny fakt, z perspektywy i

historycznej rozważyć, -jego powody poznać

i wydobyć na jaw fakty, o których dotych- c

czas, ze względu na interes państwowy — j

nie należało mówić.

Plebiscyt został nam narzucony i w Pru- s

siech W’schod’nich i na Górnym Śląsku pod r

naciskiem A’nglji i pod wpływem doktry* T

neryzmu Wilsona i hyło wielkim błędem i

z naszej strony, żeśmy go na Mazurach I

przyjęli. Zachodzi naturalnie pytanie; czy ]

m ogliśmy nie przyją,ć? Trudno jednak dać

odpow’iedź stanow’czą, nie mając pod ręką

wszystkich potrzebnych dokumentów’ dy

plomatycznych; to jest pewme, że nasze ów

czesne w"ładze odpow iedzialne, i w Paryżu

i wrWarszawie, skierowały — może słusz

ui° — w"szystkie w’ysiłki w kierunku Gór

nego Śląska, a zlekcew’ażyły całkowicie

plebiscyt mazurski. Panow’ała tam zresztą

niewiara w powodzenie naszej spraw’y, a

może w"iedziano, że ententa, z wyjątkiem

Francji - niechętnie się odnosi do pol

skich aspiracyj w Prusach w"schodnich.

W myśl zatem cichego porozumienia —

Górny Śląsk oddano pod opiekę Francji, —

podczas gdy obszary plebiscytowe w Pru

sach wschodnich przyjęły Anglja i Włochy.

Był to zaś czas wielkiego rozprzężenia w’e

wnętrznego we Włoszech i w’ybitnego na

w"rotu polityki tego państwa ku porozumie*

niu z Niemcami. Włochy uw"ażały się za

pokrzyw’dzone w’ traktacie w"ersalskim i

odczuw’ały głęboką niechęć do Francji, —

refleksy tych nastrojów’ są i teraz widocz

ne; to też delegacja włoska w Kwidzyniu,

którą kierował p. Pavia, z żydow’sko-w !o

skiej finansiery, zajęła odraz;u zdecydow’a

ne stanow"isko germanofilskie. W Olszty

nie panem sytuacji była Anglja, która rów’

nież traktow ała ple!biscyt jako zbędną for

m alność, gdyż zgóry była zdecydowana

kraj mazurski Niemcom pozostawić. —

W tych warunkach akcja polska była ska

zana na absolutne niepowodzenie. Po pier

wszym popłochu, rząd niemiecki zorjento

wał się w sytuacji i zorganizował wobec

Polaków najbrutalniejszy teror. Pod okiem

sprzymierzonych, bojówki sprowadzone

z Niemiec, a złożone w znacznej części

z mętów" społecznych, — obsadziły całą

sieć kolejow ą obszaru plebiscytow’ego, u

niemożliwia/jąc polskim agentom porusza

nie się na terenie. Pomimo jaskrawych ak

tów’ teroru, pomimo że bojówki rzucały się

nawet na kobiety pracujące w polskim ko

misarjacie, których kilkanaście ciężko po

bito, pom im o w"ielokrot’nych skarg zw’róco

nych do delegacji angielskiej, nie nastąpiły

z tej strony żadne kroki, nie wydano

żadnych zarządzeń, a garść żołnierzy an

gielskich - była użyta wyłącznie do czu

wania nad całością przedstawicieli brytyj

skiego rządu.

To był pierw"szy pow ód naszej porażki.

Drugiego szukać trzeba w miejscowej lud

ności. Poza obrębem powiatów olsztyńskie

go i reszelskiego (dawna Warmja) gdzie

polskie tradycje — bardzo zresztą słabe

się przechowały, i gdzie ludność jest kato

licka, -

w"łaściw"i Mazu rzy narodow’ego po

czuci’a nie posiadają, a wychowani w szko

li. pruskiej przez zniemczonych nauczy

cieli i zniemczonych pastorów, stanowią

rzadki na św’iecie okaz ludzi, nie mających

żadnej narodowości. Mówią starym pol

skim dialektem, a:le m yślą kategoriami, na

rź,conLni im przez kościół i szkol,;, t,

sztu’czno skorupę, w którą *

»-tłoczeń,,

,nożna przełamać tylko przez długą i kon

sekweii’tna pracę uświadamiającą. I lebx

scyt zastał ich zupełnie nieprzygotowa

nych do zrozumienia i rozważania tak

w-ielkiego problematu, a polska propagan

da nie mogła się do nich przedostać przez

chiński mur starannie podtrzymywanych

uprzedzeń, obaw’ i głębokiej apatji poli

tycznej

* Najgorętsza praca na terenie mazurskim

odbywała się w czasie, kiedy bolszewic,y

przełamali nasz front północny i ławą

,arii ku centrum Polski. Nasze przejścio

we klęski wyogromnione przez prasę nie

miecka, wywarły fatalny wpływ na lud

ność mazurską, której z kazalnicy i przez

broszury wydawane w mazurskim djalek

,de tłumaczono, że Polska, przestanie ist

nieć i będzie niebawem zbolszewizowana,

że więc będzie dla niej największem nie

szczęściem, gdyby przeszła pod polskie pa

now"anie.

W takiem położeniu głosow-anie w-yzna

czone na 11 lipca było nędzną komedją, a

jedynym ratunkiem mogło być jeszcze od

roczenie decyzji. Napróżno jednak komi

sarjat polski w Olsztynie słał listy, telegra

my i memorjały do Paryża, Londynu i

Warszawy, błagając o przełożenie terminu

przynajmniej do jesieni, — na wszystkie te

przedstawienia nie nadeszła ani jedna od

powiedź, — naw-et z Warszaw-y. Głosowa

nie zatem odbyło się dnia U lipca, a bo

jówki niemieckie o/bstawiwszy lokale ple

biscytowe, nie dopuściły poprostu zw"olen

ni’ków polskich do urny, — przyprowadziły

natomiast tłumy t. zw. emigrantów-, którzy

ze sfałszowanemu dokumentami przyjecha

li z Niemiec i głosow"ali oczywiście prze

ciwko Polsce.

Nawet więc przy tak niskiem uświado

mieniu narodowem ludności mazurskiej,

rezultat byłby inny, gdyby teror niemiecki

został poskromiony. Ten rezultat jest fał

szywy i nie przesądza w- niczem spraw-y

mazurskiej. Jako mniejszość narodowa

znajdują się Mazurzy pod opieką Ligi Na

rodów i tam należy zwracać się, w-ykazując

krzywdy, wyrządzone przez w"ładze nie

mieckie polskiej ludności. Nie może /toż u

stawać polska propaganda, gdyż nie ule

ga wątpliw"ości, że prędzej czy później ten

prapolski lud poczuje się solidarnym z re

sztą. Polaków. Pastorowie i nauczyciele

niemieccy nie zniemczyli go przez 300 lat,

n ie dokażą tego i w najbliższej przyszłości.

Nigdy Polska, nie zrezygnuje z Warmji i

Mazurów", a jeżeli nie nasze"-" to przyszłe

pokolenie dokona dzieła narodowego zjed

noczenia, nad którem pracować musimy

bez przerwy.

F.PRAZAK

PRACeWNIA

MiimmiFmYCH osiMflw męskich

1111 4

KRAKÓW

Tel. 3717.

Św. MarKa 25

doświadczenia dziennikarskiego, aby* ją uznać f

za typową kaczkę, wylęgłą w gniazdkach opo- ]

zycji. Zapytajmy, bowiem, pocoby marsz. Pił -

sudski potrzebował presji tajnych Zw’iązków, c

gdyby mu przyszła myśl oktrojowania K011- c

stytucji? A gdyby był temu — jak dotąd prze- c

ciwny — czy nawet masowy wiecipochódpo t

ulicach Warszawy zmusiłby go do tego? Kacz- (

ka to, kaczka niezgrabnie fruwająca.

Nie wiemy, czy do rzędu kaczek zaliczyć tak

że w’iadomość, wedle której Komitet wykonaw

czy Centrolewu postanowił: l)utworzyć w każ

dym pow’iecie ,,Komitety obywatelskie", złożo

ne głównie z prawników’, mające na celu u

trzymywać ewidencję co do ,,nadużyć" władzy;

2)oraz poczynić szereg zarządzeń mających na

celu ,,pogłębić wspólną akcję polityczną cen

trum i lew’icy". Te Komitety złożone z praw’ni

ków —-ito w każdym powiecie! — wydają nam

się projektem

mocno

niepraw’dopodobnym

choćby dlatego, że ani Centrolew’nie ma do te

go sił intelektualnych ani celu rozsądnego ak

cja taka by nie miała. Wniosłaby tylko do sto

sunku

między państwem a społeczeństw’em

rozstrój. Dla tego wolimy i tę wiadomość w’li

czyć pomiędzy kaczki kanikularno.

«HBBRCTRBSBESOSBEIBBSSBSSEBBBniEHB

Z niemieckich nastrojów.

Berlin 4 lipca.

Blaski i nę.dze Niemiec.

Trudności rządu.

—

nanse i polityka.

—

Pogromy separatystów.

—

Nieostrożny ]j. Sauerwein.

Sprawa Saarr.

—

Spór w domu Ulstein.

Gdyby sytuację polityczną i gospodarczą

Niemiec sądzono z zewnętrznego wyglądu Ber

lina i kilku miast w’iększych,

—

należałoby ją

nazwać świetną. W ogólności wzrost miast nie

mieckich jest uderzający i imponujący. W za

chodniej części Niemiec miasta pożerają popro

śtu wieś, która tam zwolna, ale bez przerwy

znika. !Powstały tam w’ostatnich latach miasta

stutysięczne, o których niem a jeszcze na.wet

wzmianki w podręcznikach geograficznych.

—

Stolica państwa rozwija się w tempie amery

kańskiem, a pod w’zględem ruchu, oświetlenia,

okazało-ści hoteli, restauracji i kawiarń, doga

nia szybko Paryż. Naturalnie nie pod wzglę

dem dobrego smaku i artystycznej kultury;

Berlin jest to ogromne mieścisko brzydkie, ha

łaśliwe z charakterem nieco dorobkiewiczow

skim. I ,w innych wielkich miastach, a mająich

Niemcy niemało.

—

odbywa się ten sam proces:

dużo zewnętrznego blasku, silna warst,wa ludzi

wzbogaconych i używających,

—

wiele hałasu

na ulicy i ożywiony ruch w luksusowych re

stauracjach, kabaretach itp. zakładach.To jest

ta świetna i błyszcząca fasada, którą ogląda

ipodziwia cudzoziemiec, a która zastania ocean

biedy...

Po-d względem liczby bezrobotnych Niemcy

mogą W’spółzawodniczyć tylko z Angl-ją. Dnia

30. czerwca zapisano w urzędach pośrednictwa

pracy 2,(190.000 bezrobotnych! Z tej olbrzymiej

cyfry 1,833.000 pobiera stałe zasiłki ze skarbu

państwa; nie trudno obliczyć, jakim to jest cię

żarem dla budżetu Rzeszy, a liczba bezrobot

nych rzuca ponure św’iatło na stan niemieckiej

fabrycznej produkcji. Dodać zaś-trzeba, że

wschodnie prowincje cierpią na wielki brak

robotników’ rolnych, których muszą sprow’a

dzać z Polski, gdyż zachodni fabryczny robot

nik nie chce iść do robót rolnych, i nie jest do

nich przysposobiony.Na obu zatem skrzydłach

państw’a panuje -wielki deficyt pracy — odbi

jający się fatalnie na budżecie państwowym.

Dodać jeszcze trzeba, że przemysł

niemiecki

odrodz-ił się i-pracował po wojnie, g!ówniedzię

ki obfitym pożyczkom amerykańskim,

które

obecnie trzeba spłacać; jest to po-ważny haracz

wobec zagranicy, który ,wpraw’dzie płaci w’y

łącznie społeczeństwo, który jednak zaważy sil

nie na bilansie płatniczym. To też trudności fi

nansowe Rzesz,y, także w związku z obowiąza

niamiprzyjętemi w Hadze, —

(plan Jounga) są

liczne i ciężkie, a cały wysiłek obecnego gabi

netu jest do tego skierow’any, aby im podołać.

Nowy minister skarbu, Dietrich, należący do

partji demokratycznej, wystąpił z programem

finansowym bardzo radykalnym, przynoszącym

społeczeństwu nowe bardzo dotkliwe obciąże*

r nie. Chodzi o to, aby znaleść pokrycie dla mi

1jardów ego deficytu, ,przez nowe podatki zebra

; ne w formie t. zw . Nothopfer. Między innymi

proponuje minister wprow’adzenie ,,poglówne

i go" ,więc daniny niemal średniowiecznej, co

wywołuje w kołach lewico-wych gorące prote

sty. Nothopfer poniosą głównie urzędnicy w

formie podwójnej: jako podatek o-d plac, i ja

ko obniżenie pensji u tych urzędników, którzy

mają jeszczejakiś inny dochód. Oprócz tego -

przedłożenie rządow’e domaga się ustalenia do

i: płat państwowych do funduszu bezrobocia, któ

re są obecnie nieograniczone. Gabinet Brunin

ga solidaryzuje się z planem Dietricha i poro—

zumiewa się ze stronnictwami,

aby uzyskać

większość w parlamencie. Już dziś jednak moż

na stw’ierdzić, że lew’ica, mianowicie socjaliści

Polityka w okresie kanikuły.

Miesiąc lipiec jest miesiącem kanikuły —

ikaczek dziennikarskich. Miasta się wyludnia

ją, w’szyscy pragną odpocząć, w polityce zwykle

nic się nie dzieje — toteż buj-nie lęgną się kacz

ki dziennikarskie. I bieżący lipiec wr nicze-m

pod tym względem nie zawiódł. Pojawiają się

codziennie wiadomości, mające sensacyjne ale

i nieco humorystyczne zabarwienie — a czytel

nik dobrze zrobi, czytając je sceptycznie.

Do takich informacyj należy zapewne wia

domość, jakoby Centrolew i Narodowa Demo

kracja ułożyła już listę przyszłego rządu —

w przewidywaniu, że Prezydent Mościcki zo

stanie niebawem postawiony w stan oskarże

nia, marszałek Piłsudski zamknie się na nowo

w Sulejówku, a opozycja obejmie władzę. Pre

zydente-m państwa ma zostać wówczas p. Thu

gutt, marszałkiem senatu p. Daszyński, sejmu

p. Rybarski itd. itd. itd. Jcstto zapewne złośli

wy żart, puszczony w obieg przez przeciwni

ków’ Centrolewu i Endecji, bo trudno przypu

ścić, aby sprzymierzeńcy na serjo wierzyli w

szybkie zwycięstwo swej, taktyki i nie mieli

na razie innych trosk, jak tylko układanie list

przyszłego gabinetu. Ale nawet i ten żart tynT

fa wart, bo pokazuje konkretnie,

jak trudno

byłoby złączonym obozom Centrolewu i En

decji pogodzić się co do spraw osobistych i u

łożyć jaki taki wspólny rząd. Żart wymienił

najznakomitsze nazwiska

opozycji, a i tak

skład gabinetu wygląda rozpaczliwie.

Ze strony przeciwnej puszczono inny żart,

nie wiemy czy również wart cokolwiek. Od pa

ru dni dzienniki opozycyjne Występują miano

wicie z rewelacjami co do tajnych związków,

przygotowujących na jesień rzekomy zamach

stanu. Wedle nich utw’orzyła mianowicie sana

cja dwa tajne związki: ,,Związek Orla Białego"

i ,,Związek Żołnierskiego Czynu". Oba te związ

ki rozpoczęły nibyto masowy werbunek człon

ków(?!) z zamiarem

ogarnięcia

siecią swych

wpływów całej Polski. Plan ich ma być rzeko

mo taki: Oto w jesieni mają oba te związki —

w’ciąż rzekomo — zgromadzić olbrzymie tłumy

w Warszawie. Projektuje się na ten dzień bar

dzo liczne zjazdy. Gdy t!um wierny i zorgani

zowany zbierze się na tych zjazdach, wtedy

wytworzy się odpowiednia atmosfera ża po

średnictwem agitacji i uchwali się rewolucję

oraz pochodem się ruszy pod siedzibę najwyż

szych czynników w państwie z petycją, która

m a zaw’ierać następujące żądania:

1) Rozw’iązanie Sejmu i Senatu,

2) Nierozpisywanie nowych wyborów,

3) Utworzenie drogą mianowania Rady Na

rodowej, któraby opracował’a nową Konstytu

cję i ordynację w’yborczą,

4) Oktrojowanie

nowej Konstytucji przez

najwyższe czynniki w"państwie,

5) Utworzenie na ten czas nowego rządu.

Cala ta wiadomość

ma zbyt wybitnie cha

rakter kanikularny. Jest od początku do.końca

mórńó niewiarygodna i nie potrzeba wielkiego

i komuniści, nie zaaprobują rządowych pro

jektów i nie ulega wątpliwości, że gabinet bę

dzie szukać oparcia na prawo,

—

więc także

u nacjonalistów". Dotychczas układy z grupa

mi centrum i praw-icy nie dały zupełnie do

datnich rezultatów, albowiem każde stronni

ct-wo, podnosi inne wątpliw-ości, i wyraża inne

życzenia; rząd po-siada jednak środek, który

może stronnictwa zmusić do daleko idącej u

stępliw"ości. Kanclerz Bruning otrzymał już od

Prezydenta *Ilindenburga

upow’ażnienie do

rozw"iązania parlamentu,

—

w razie, gdyby

finansowy plan rządu został odrzucony.A trze

ba wiedzieć, że wszystkie stronnictwa boją się

nowych wyborów, wobec zupełnej niepewności

co do ich wyniku. Socjaliści są zagrożeni w-szę

dzie przez komunistów",

praw-ica nacjonalisty

czna przez t. zw . narodow-ych socjalistów-; cen

trum ma pozycję -dość pewną w swoich okrę

gach, ale jest w jej chwili w-yczerpane finanso

wo, a wybory — jak wiado-mo

—

dużo kosztu

ją. Słowem pogróżka rozwiązania może opozy

c-ję przełamać, tembardziej, że konsty-tucja

weimarska daje rządowi praw-o wprowadzenia

w życie planu finansowego za pomocą dekretu

Prezydenta; a ta ewentualność jest teraz po

ważnie rozważana. Słowem w konflikcie zpar

lamentem wszystkie szanse zwycięstwa są po

stronie rządu,

a stanow-isko Ilindenburga w

tej spraw-ie dało nawet powód do szeroko roz

powszechnionych pogłosek o — dyktaturze.

Nie jest to jednak sprawa aktualna; w-praw

dzie na prawicy i wśród biurokracji istnieje

myśl dykt-atury czy przywrócenia monarchji,

ij-est zaw-sze bardzo popularna, —

ale na reali

zację tej myśli jest jeszcze za w-cześnie, —

bec obaw-y natychmiastowej rewolucji ulicz

nej. Możliwość próby restauracji istnieje nie

w-ątpliwie, koła prawicowe

uważają bowiem

przywrócenie monarchji, jako równoznaczne

z przekreśleniem traktatu wersalskiego, a to

cst cel, do którego Niemcy dążą.

Opróżnienie Nadrenji, to etap na tej drodze

niew-ątpliwie giętka i ustępliwa polityka

Br!anda, ośmieliła Niemcy w ich dążeniach od

wetowych. Skutki tej słabości okazały się te

’az

w formie barbarzyńskich -pogromów-, doko

nywan.ych w" miastach na-dreńskich na t. zw

separatystach. Natychmiast po

ustąpieniu

wojsk francuskich, wkroczyły do Nadrenji na

cjonalistyczne bojówki, które rozpoczęty —

pod okiem policji, —

plądrowanie -mienia osób

podejrzanych o separatyzm. Był istotnie krót

ki okres czasu, kiedy Francuzi próbowali zor

ganizować. w Nadrenji ruch separatystycz-ny

wtedy powstał nawet specjalny reński rząd

Doortena, po-d patronatem

władz

okupacyj

nych, który przy zakończeniu okupacji miał

proklamować republikę nadreńską; z chwilą

jednak, gdy w /Paryżu zwyciężyła polityka po

rozumienia z Niemcami, poświęcono Doortena

i jego zwolenników, i Francja

wycofała się

separatystycznej imprezy. Wprawdzie p

Briand uzyska! w Hadze przyrzeczenie rządu

niemieckiego, że po ustaniu okupacji zostanie

natychmiast wydana amnestja dla wszelkich

przestępców politycznych,

ale widzimy teraz

jak Niemcy obietnicę dotrzymali. P . de Marge

rie, ambasador francuski w Berlinie interwen

jował u p. Curtiusa w- sprawie

nadreńskich

!)ogromów", ale o-dpowiedź niemieckiego mi-ni

stra była bardzo chłodna, a prasa nacjo-nali

styczna rzuciła sięgwałtownie na Francję z te

go powodu — zarzucając jej mieszanie się do

wew"nętrznych’ spraw

niemieckich. Pobłażli

wość rządu wobec

ekscesów nacjonalis-tycz

nych jest istotnie uderzająca, chociaż (bowiem

pogromy ogarnęły prawie

wszystkie miasta

Palatynatu i policja była wkońcu

zmuszona

do odparcia rabującego motłochu, nie słychać

nic o aresztowaniu napastników, —

nato-miast

aresztowano szereg separatystów",

jakoby dla

ich obrony... Są -to objawy znamienne i niepo

kojące.

W ogólności

wzmożenie szowinizmu

nie

mieckiego i propagandy odwetowej daje się

odczuć w całyc-h Niemczech, od chwili ,,uwol

nienia" Nadrenji, a prąd z-wraca się z równą

silą przeciwko /Polsce i Francji. To też nie

ostrożne (jeżeli tylko nieostrożne) uwagi poli

tycznego komiwojażera ,,Matin" p. Sauerwei

na, wyw-ołały prawdziwy entuzjazm w obozie

nacjonalistycznym, a spóźnione jego wyjaśnie

nia — nie zatrą w -żaden sposób pierwszego

efektu. P .

’Sauerwein, zdaje się Alzatczyk z u

rodzenia, mówi -bardzo dobrze po niemiecku,

i-był jednym z pierwszych propagatorów fran

cusko-niemieckiego zbliżenia. Jaką rolę grały

w jego akcji względy finansowe — nikt oczy

w-iście nie zbada,

—

ale to jest pewne, że p.

Sauerwein jest nadzwyczaj popularny w ko

łach panniemieckich.

R-eprezentuje on niezaw-odnie kierunek ugo

dowy w’obec Niemiec w najszerszem znaczeniu,

a jeżeli zachowuje pewną rezerwę w w’ypowia

daniu swoich poglądów, to jednak w tem po

czuciu,

że opinja publiczna

we Francji nie

zniosłaby takiej propagandy.

W tej dziedzinie fakt zerwania układów o ob

szar Saary przyniósł ugodowcom niemiłe roz

czarowanie. Saara ma w-edług traktatu pozo

stać pod francuskim zarządem do 1835 roku,

a -dopiero plebiscyt m a rozstrzygnąć, czy po

wróci do Niemiec. Tego ryzyka pragną Niemcy

uniknąć i zaproponowali Francji bezzwłoczne

opróżnienie tej prowincji, za pewne kompen

saty materjalne. Chodzi mianowicie a bogate

kopalnie węgla i w’ielkie zakłady hutnicze roz

mieszczone na tym obszarze. Kopalnie są w’ła

snością państwa i przynoszą wielkie dochody;

otóżFrancja podobno żądała, aby państwo nie

mieckie zrzekło się swej własności i aby ko

palnie przeszły na własność konsorcjum fran

cusko-niemieckiego. Niemcy miały odrzucić to

żądanie i to było powodem zerwania rokowań.

Zdaje się jednak, że zerwanie nastąpiło pod

wpływem pogromów nadreńskich, które opinję

publiczną we Francji w najw’yższym stopniu

oburzyły, Niemieckie koła rządowe są mocno

niezadowolnione z tego zajścia...

W atmosferze wzrastającego napięcia nacjo

nalistycznego konflikt w obrębie starej ,,Taji

te Voss" (,,Vossische Ztg.") zasługuje na pod

kreślenie.

Prze-szło stuletni ten dziennik jest

własnością znanego domu Ulstein, a jego na

czelna redakcja spoczywa w rękach Dra Jerze

go Bernharda, który jej nadał kierunek bardzo

umiarkowany. Tymczasem żona jednego ze

spadkobierców

starego Ulsteina,

wywierała

nacisk na męża, aby ,,Vossisch-e Ztg." przepro

wadził do obozu nacjonalistycznego; Bernhard

broniąc swego

stanowiska,

zaczął szperać

w" przeszłości pani Ułsteinowej — z domu Roj

si Grunenbaum, i wykrył, że znajduje się ona

na liście — szpiegów! Powstał potężny skan

dal, którym zajmuje się cały Berlin, i wszy

scy sobie zadają pytanie, jak się skończy ta

,,Zwist im Hauśe Ulstein"...

Polska - Ameryka - Żydzi

Pozostawiając zupełną swo-bodę

wiedz,enia autorowi artykułów, który sto

sunki amerykańskie zna z kilkuletniej au

topsji, musimy dodać, że pogląd jego na

polsko-amerykańskie stosunki w-ydaje się

nam z-byt pesymistyczny. (Przyp. Red.).

II.

Społeczeństwo amerykańskie niewiele inte

resuje się Polską i w-ie o niej bardzo mało.

Wśród mas amerykańskich tylko nazwisko Pa

derewskiego jest znane i wielu wyobraża so

bie, że jest on prezydentem (Polski i tylko z po

wodu sz.czupłej pensji musi dorabiać koncerta

mi w Ameryce, Bardziej uświadomieni, tj. np.

prezesi banków lub kolei pytają Polaka, czy

rząd, który przyszedł do władzy po Paderew

skim, jest jeszcze u steru. ’Pewna piękna ame

rykańska heritiera o głośnem nazwisku, chcąc

w" Paryżu zaimponować jednemu z mych przy

jaciół sw-oją erudycją, zapytała go, czy Polska

jest państwem niepodległem, czy protektora

tem. W aktualnościach kinowych widziałem

tylko raz obrazek z iPo-lski: skoki narciarzy w

Zakopanem, a filmu osnutego na tematach pol

skich dotąd nie oglądałem. Natomiast widzia

łem Warszawę, jako stolicę kozaków’ dońskich.

Lemberg, jako siedzibę honw-edów’, Kurlandję

w XVII w", jako lenno austrjackie. W bibljote

ce publicznej w New" Yorku dział polski jest

bardzo slaby i w"iększość polskich dzieł wid

nieje w’... przekładach rosyjskich. Koresponden

ta w Warszawie, napraw-dę na miarę amery

kańską, m a tylko jeden ,,New York Times"; li

teratura nasza jest prawie nieznana. Nie mó

w"iąc już o propagandzie, ileż jest do zrobienia

w- zakresie czy’sto informacyjnym.

W społeczeństw"ie polskiem istnieje niew"ąt

pliwie tendencja do przesadzania znaczenia

propagandy i -do traktowania jej jako czegoś

odrębnego, a nie jako rezultatu całego życia

narodu. W specjalnych amerykańskich warun*

w-ypo- | kacli trudno robić polską propagandę, gdy w

ciągu 2 lat musiano repatrjow-ać bezpłatnie —

tj. jako nędzarzy — 2 autentycznych polskich

hrabiów, z którycli jeden był doktorem filo

zotfji i specjalistą od organizacji pracy(!!),

gdy roi się, niestety, od łazików, jałmużników,

hochstaplerów", wydrwigroszy; gdyż każdy, kto

się zetknął z polskim businessem do niego się

szybko zniechęca, gdy polskich pasażerów jest

na okrętach w- 3 -ciej klasie stu, a w pierwszej

an-i jednego; gdy-,.. ale któż to wszystko wyli

czy! Tego wszystkiego ani prędko, ani łatwo się

nio zmieni, ale zmienić trzeba.

I tutaj trzeba zaznaczyć, że ani miljonem

złotych, ani wysłaniem nawet jednego z naj

zdolniejszy"ch propagandzistów" nie osiągnie się

większych rezultatów. W pływać na opinję pa

ruset osób może kilku zdolny"ch urzędników,

ale na opinję mas -

a opinja amerykańska,

to jest opinja mas — niepodobna. Tu trzeba

aparatu,

którego żadne państwo własnemi

środkami stw-orzy-ć sobie w ’innym kraju nio

może: tu trzeba aparatu, który powstać może

tylko na skutek uzgodnienia interesów Polski

z interesami i aspiracjami znacznego i wpły

wowego

odłamu

społeczeństwa

amerykań

skiego.

Na pozyskanie któregoż odłamu możemy roz

sądnie liczyć? Oczy-wiście najbardziej pożąda

nem -byłoby pozyskanie dotychczas dominują

cej

choć co-raz mniej w-yłącznie — w -arstwy

anglosaskiej, potomków pierwszych koloni

stów purytański-ch. Jakkolwiek stanowią oni

juz dzisiaj zaledwie trzecią część ludności Sta

nów-,

dotąd nadają piętno życiu politycznemu,

gospodarczemu,

religijnemu,

kulturalnemu

Stanów. Oni to właśnie dla ratow-ania anglo

saskiego charakteru Ameryki zamknęli de fac

to granice Stanów dla immigraeji wschodnio

i południowo-europejskiej,

oni

podtrzym ują

wszystkie teorje o supremacji rasy nordyckiej,

wt/’,

. P R ENI:-\IERATA MIESIĘCZNIE WYNOSI:

W Krakowie bez odnoszenia do dom u

540

Krak°wie z odnoszeniem do d o m u

!zł6—

Na prowincję z przesyłką poczto w ą................................... . ] zh G. -

agranicę z przesyłką pocztową

............................ «

«i»*zł.10—

zmianę adresu dolicza się zł. 0.50.

!eklamącje niezapieezętowane nie podlegają opłacie pocztow’ej.

Listów’ nieopłaconych nie przyjmuje się.

Prenu!meratę przyjmują: Administracja ,,Czasu", wszystkie urzędy

pocztowe, wszystkie miejscowe i zamieisenwo, n,’,,M a,mr,r,;i-A,,.

..CZAS» wychodzi codzienni, o aodzini. u . , . ,

w noty.

NUMER POJEDYNCZY: 25 GROSZY.

1 z 4 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку