Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 409 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

M lii.

WT;

’ "l.

Iraków 15. Maja— Czwartek.

Rok 1851.

» Krakowie

y Niedziele i Święta.

W KRAKOWIE

w Ki.

lla:

kwartalna 16 zip. polską monetą,

yłką pocztową 5 złr. 20 kr. m. k.

Przedp!łat»

przyjmuje się w Księgarni F. Baumgardtena przy Głównym Rynku Nr 453.

Pieniądzeprzesyłają siębezpłatniepocztą wprost do bióra expedycyi czasu

wyraziwszy na kopercie: ,,prenum eracyjne pieniądze.

CZAS

OG,

DONIESIENI

Przyjmują się

rozprawy odezwy wszelkiego rodzaju.

) księgarskie, handlowe, przemysłowe, rolnicze itp.

uwi

tyczące się sprzedaży, kupna, dzierżaw itp.

Zn opłatą

od wiersza petytowego za jednorazowe umieszczenie po 8 groszy, następne po

3 grosze — z dopłatą 10 krajcarów za" każdą publikacyą na stępel rządowy

Listy

niefrankowane ńieprzyjmują się, wyjąwszy od stałych lub znanych korespondentów.

Numer pojedyńczy kosztuje 10 groszy.

Kraków 14 maja.

Dwuletnie przeszło istnienie dziennika na

szego, zdaje nam się byc jednym tylko i

nieustającym dowodem, że w rozbiorze py

tań ekonomicznych krajowych tak specyal

nych, jakiemi jest kw estya o służebnościach

w Galicyi, nietylko sami, o ile nam w iado

mości starczy i możność dozwala, nie zale

gamy— lecz oprocz tego do czynienia w tej

mierze uwag, do udzielania nam spostrze

żeń wszystkich, z przedmiotem bliżej obe

znanych, zachęcamy i spostrzeżenia te do pu

blicznej podajemy wiadom ości. Mianow icie

też co do kwestyi o służebnościach w Ga

licyi, szereg artykułów w tym przedmiocie

w dzienniku naszym ogłoszonych, a miano

wicieNrajego 73,74, 102i103 r. z.,

jak niemniej o służebnościach leśnych w Ga

licyiNra 123, 126, 129, 131, 135 r. z.

dowodzą, żeśmy w tej mierze w zupełno

ści obowiązkom naszym i potrzebie publi

cznej odpow iedzieli.

Skoro jednak dochodzą nas dziś wiado

mości, że kwestya służebności właśnie ma

byc wkrótce przedmiotem obrad ministeryal

nych (pomimo że korespondenci nasi z W ie

dnia temu zaprzeczają), zwrócił uwagę na

szćj, artykuł w Dodatku Tygodniowym Ga

zety Lwowskiej z dnia 3go maja Ner 18

u m ieszczony, pod tytułem : Służebnictwa

w Galicyi i ich spłata. Posłużyć on może

za dowód, że kwestya tak specyalna, jaką,

jest kwestya o służebnościach w Galicyi,

przez wielu z pomiędzy samych najbliżej in

teresowanych, tojest, przez wielu właścicieli

ziemskich nie jest dotąd, jak należy zrozu

mianą, że ci sami właściciele błędne nie

raz m ają o niej pojęcia.

I dla tego, lubo

zaw sze gotowi jesteśmy podać w kolumnach

dziennika naszego wszystko, co tylko do

jej wyjaśnienia, do sprostowania panujących

o niej pojęć przyczynie się może, z artyku

łu rzeczonego korzystać nam niepodobna,

albowiem poczytujemy sobie również za o

bowiązek usuwać zpod wiadomości czytel

ników wszystko, co zdanie skrzywić i poję

cia, o których m owa, zbałamucić może.

Pozwolimy sobie kilka tylko nad nim u -

czynic uwag:

1) Autor w wstępie jego niewłaściwie

narzeka: że dotychczasowe w tym wzglę

dzie rozprawy cechuje namiętna draź/iwośó

stronnictw, bo w k w estyi o służebnościach

w Galicyi, niema zdaniem naszem stron

nictw, tylko są poprostu strony; że zaś to,

co się dość często namiętnością miedzy

stronnictwami nazyw a, jest między strona

mi legalną tylko i sprężystą praw ich o

broną, a to dla tego, że stronnictwa wio

dą spór zwykle o mniemania, opinie lub za

sady, strony zaś o interes i przeciwne pra

wa,

autor artykułu zaprzeczyć zapewne

nie zechce.

2) Autor artykułu kładzie kmiecia w da

wnej Polsce niewłaściwie na równi z chło

pem niemającym żadnej własności, bo

w dziełach Czackiego i Maciejowskiego znaj

dzie dowód, że w dawnej Polsce kmieć był

w łaśnie wolnym posiadaczem gruntu, ale nie

chłopem, żadnej niemającym własności

3) Autor artykułu mylnie utrzymuje, że

za konstytucyi polskiej nie było żadnej u

staw y, obowiązującej właściciela dostarczać

bezpłatnie poddanym paszy, opału i budul

ca: bo najprzód niewiadom o, o jakiej kon

stytucyi polskiej myślał, kiedy artykuł swój

pisał; bo dalej wszystkie właśnie ustawy

w dawnej Polsce nazywały się konstytu

cyatni, i takich ustaw , utrzymujących obo

wiązki właściciela z nadania gruntu p ły

nące, a zatem obowiązek dostarczania na

danym paszy, opału i budulca, jest bardzo

wiele; bo zresztą ostatnia konstytucyą pol

ska z r. 1815 utrzymuje wszystkie dotych

czasowe prawa włościan, a zatem i te, któ

re z ich osadzenia na gruncie płynęły.

4) Autor artykułu niewłaściwie nazywa

służebnictwa zabytkami z czasów feudal

ności, bo posiadanie dóbr ( oprócz starostw

kró ewskich, które nie były posiadane ty!—

ko w dożywociu trzymanej-, posiadanie w ięc

dóbr w dawnej Polsce nie wynikało nigdy

z praw a feudalnego, ale było ugruntowanern

na prywatnem prawie własności i dziedzi

ctwa ; bo właściciele ziemscy w Polsce nie

byli nigdy wazalami swojego króla, zkądby

jedynie stosunek i prawo feudy wywieść

się dało, ale byli wolnymi i prawnymi po

siadaczami swej ziemi, i mogli na niej osa

dzać kolonistów , nie w nayrodę położonych

przez nich usłuy, czego stosunek feudy

wymaga, ale w zamian za czynsz roczny

z użytkowanego gruntu płatny w robociżnie;

bo służebnictwa jednem słowem nie są za

bytkami z czasów feudalnych, ale wynikają

z osadzenia włościan na gruncie, ex nexu

subdite/ae.

5) Autor artykułu niewłaściwie rozró

żnia jakieś służebności prawne od prywa

tnych, bo służebności prywatne m ogą być

i są tak dobrze prawnemi jak wszystkie

inne, jeżeli używający ich posiada do tego

prawny tytuł. D alej niew łaściwie dzieli te

służebności pod względem składu (?) na

ośm oddzielnych kategoryj, bo służebności

jako takie, tojest, jako z stosunku poddań

czego wynikłe, jednej tylko są kategoryi,

tojest, ex nexu subdite/ae-, gd zie zaś wyni

kają z umowy, stają się prawami prywa

tnemi z kodeksu cywilnego płynącemi i nie

należą do służebności poddańczych , o ja

kich ustawa sejmowa z dnia 7go wrz;eśnia

1848 rozstrzyga; niewłaściwie radzi spła

cić służebności prawne, jak je nazy

wa, in natura, a służebności na dobrach

prywatnych, będ;jce często skutkiem jak mó

wi zadawnionych nadużyć, pieniądznii, bo

najprzód nie wiemy, co autor przez spłatę

służebności in natura rozumie, i wypada

łoby, żeby pojęcie sw oje o spłacie in na

tura bliżej zdefiniował; bo powtóre, jeżeli

służebności są gdzie skutkiem zadawnio

nych nadużyć, niemogą być eo ipso pra

wem , bo nadużycie niejest prawem, ale

bezprawiem, a bezprawie każde nie spła

cać, ale po prostu usunąć należy.

Zaszlibyśmy dalej, aniżeliśmy sobie za

mierzyli, gdybyśmy się wdawali w dłuższy

poszczegółowy rozbiór artykułu: zdaniem

naszem , co w tej mierze wyżej powiedzie

liśmy, w ystarcza do w ykazania powierzcho

wności jego. A gdy nam chodzi o to bar

dzo,

ażeby w szyscy właściciele ziemscy

w Galicyi, w sprawie tak blisko ich obcho

dzącej, widzieli jasno i sądzili gruntownie,

odsyłamy przeto i autora artykułu, o który

IL,doN,w

1*3, 1*6, 1*9, 131 i

135go dziennika naszego z roku zeszłego,

gdzie wszystko, co prawne stanowisko tej

kwestyi w Galicyi wyświeca, dokładnie w y

łuszczonym znajdzie.

Jeden z dzienników paryzkich Le Cor

saire pod ał

ostatniemi czasy list nastę

pujący:

W tej chwili zakomunikowanym został m ar

tykuł, któr , Pan ogłosiłeś w Corsaire, w przed

miocie jednej z moich konferencyj, na której

według własnego zeznania nie byłeś przytomny.

Powiadasz, że w niej wskazałe,m bogatych na

ochydę ubogim; że rzuciłem przeklęstwo na

tych, którzy nie pożerają swego m ajątku; ze

kazałem jako niepowinno być panów żadnego

rodzaju, że nikt niema prania powiedzenia do

bliźniego swego-, Pościel mi łóżko , zamieć mi

dom, oczyść mi suknie; że moje deklamacje

dąża jedynie do tego, aby zabrano gwałtem bo

gatym to czego dać niechcą, bo dać niemogą

Ta!lii jest analiza, którą1zrobiłeś z knzani;

w którem rozbierałm kwestyą o liczbie wybra

nych, i gdzie powiedziałem tylko, że Bóg wię

cej dał łatwości ubogim niżeli bogatym do osią

gnienia zbawienia , nie wyłączając wszakże bo

gatych, z których wielu i w e wszystkich wie

kach znało, służyło i kochało Chrystusa Pana.

Z a prawdę podziwiam, jakim sposobem uczci

wy człow iek może oskarżać o rzeczy tak okro

pne i tak bezzasadne człow ieka, którego nie

słyszał, księdza który od lat 17 ogłasza sło

wo boże z kazalnic stolicy z aprobacyą i w przy

tomności swego arcybiskupa; k(i!ry wydał kilka

książek, gdzie wyłoży’ł sw oją doktrynę, prze

ciwko której nie oświadczyła się cenzura żadnej

w ładzy; który w reszcie nigdy w dość długim

swoim zawodzie nie poprzestał zalecać porząd

ku, pokoju, szanowania wszystkich powinności,

i przywiódł wszystkich swych przeciwników do

uznania się w niemożności zrozumienia a szcze

gólniej udowodnienia tego o co go pomawiają.

Podziwiam to Panie, i tobie samemu sic na to

skarżę. P ow iadasz, kończąc swój artykuł, ze

będziesz zapewne czytał te herezye śocyalne,

i ie zdasz z nich sprawę. Mogłeś je już czy

tać, zostały już bowiem w ydane, chociaż bez"

mego zezw olenia. Trzy tomy konferencyj moich

wyszły już z druku, rozbieram’ w nich wszy

stkie kwestye socyalne możliwe,

widziałżeś

w nich coś podobnego do tego , o co mnie oskar

żasz?

Prawda, żc nie należę Panie do twego stron

nictwa, bo nie jestem z żadnej partyi bez w y

jątku.

1 im dalej w latach postępuję, tem w ię

cej winszuję sobie, widząc niesprawiedliwość

i zaciętość stronnictw, że zdołałem kapłaństwo

moje usunąć od w szelkich politycznych zobowią

zań. Wiem dobrze, że w tem właśnie leży pra

wdziwa moja wina, lecz cokolwiek się stanie

i jakichkolwiek potwarzy padnę ofiarą, w niej

umrę.

Nie żądam od Pana, ani Cię proszę, abyś list

mój umieszczał w dzienniku, w którym mr.ie tak

niesłychanie skrzywdziłeś. Zrobisz co ci wska

że sumienie, a temu, do czego ćię ono nakłoni,

naprzód się poddaję. Od lat dwudziestu Bóg

jedyną moją podporą i nie życzę sobie mieć

innej.

Zostaję Panie, tem czem być powinien dla cie

bie chrześcianin spotw arzony przez ciebie.

Fr. Henryk-Dominik Lacordaire,

Prow . zak. Domin.

Pisaliśmy niezbyt dawno o prawie druko-.

wym zwanym Tinguy i staraliśmy się do

w ieść, że podpis przymusowy artykułów

w’ dziennikach żadnego nie sprawił skutku,

ani co do osobistości, ani co do moralności.

W ybraliśmy ten przykład między innemi,

wyraźniej on bowiem od wielu innych prze

mawia za naszem zdaniem.

W rzeczy sa

mej, wstrzym ałże obowiązek podpisania au

tora artykułu, aby nie szkalował czcigodne

go kaznodzieję, aby go nie potępiał w kwe

styi , której nie tylko nie jest rzeczą pewną

czy dokładnie rozumie, ale której nawet nie

słyszał i nie czytał? Nie zatem prawa pana

Tinguy ani żadne inne potrafią umoralizować

prasę, j"akeśmy to wtedy powiedzieli, więcej

od wszelkich ustaw trybunałów i sądów wpły

wać na to może kierunek opinii publicznej.

List przytoczony i w tym razie za przy

kład nam posłuży. Godne i szlachetne po

stępowanie jest najpiękniejszym moralnego

kierunku opinii publicznej objawem .

Takiem

było postępowanie księdza Lacordaire.

Że

zaś nie było bezskutecznem najlepiej dowo

dzi, iż dziennik Corsaire um ieścił list po

w yższy w swych kolumnach bez żadnego ze

strony redakcyi przypisku lub zastrzeżenia,

co jeżeli się nie mylimy tyle znaczy w dzien

nikarstwie, ile proste odwołanie bez żadnej

ogródki.

WYSTAWA LONDYŃSKA.

VIII.

liOIMlyn 7 maja.

Kiedy po trzeci i po czwarty raz zwiedzałem

pałac wystawy, postanowiłem uzbroić się w ja k

najzimniejszą krew, umysł mój i oczy zam knąć

w klamry systematyczności, i niezważając na tłu

m y, które jak fale oceanu, obijają się o brzegi

wszystkich krajów świata, niezważając na arcy

dzieła, które wabią ze wszystkich stron, przystą

pić do przeglądu stopniowo, zw olna, sumiennie,

sztuka po sztuce, arcydzieło po arcydziele. Lecz

z wejściem do pałacu, zapomniałem o mej decy

zyi. Tylekroć byłem przejęty podziwieniem, a j e

szcze dzisiaj utrzymać się od podziwienia niemo

głem , jeszcze blask nowości czarował mnie, je

szcze tysiącolicowa fizyognomia rozry w ała moją

uwagę. Publiczność niebyła ode mnie systematy

czniejszą, i ona płynęła z kraju do kraju, i ona

oddawała się coraz to nowym wrażeniom, dozwa

lając daw’nym wysuwać się z pamięci: a jeźli pło

dy przemysłu ludzkiego, tak bogato tu zestawione,

zasługują na uwielbienie i sumienny rozbiór, to

dla myślącego obserw’ator a, niemoże być oboję

tnym, które punkta najbardziej zwiedzających do

siebie ściągały.

Jakżeż na to odpowiem? Trzebaby mieć chy

żość Atalanty i oczy Argusa, aby naraz ścigać te

grupy , które giną w’ obszernych salach i k olu

mnadach, rozrzuconych po wielkim bazarze. Ze

ścisłością więc powiedzieć niemogę, gdzie się naj

dłużój i najwięcej zatrzymywały tłumy przecho

dniów, ale tom spostrzegł bardzo wyraźnie, że

w ogólności dzieła gustu, przedmioty bogactwa,

kosztowne m aterye, ciekawości, piękne meble, ko

sztowne i w’spaniałe W’yroby, porcelany, kryształy,

misterne dzieła złotników i jubilerów zwabiały

najliczniejsze tłumy, że zatem produkta skromne

i ciche, machiny poważne i milczące, przyrządy

rolnicze, pozostały zaniedbane. Chwilę cierpli

w’ości; niech się ta inassa przesyci blaskiem, b ry

lantami, a dzieła użytku i realnój zasługi niepo

skarżą się na brak w’idzów.

Góro Św’iatła! Koh - i

noor! diamencie wyrwa

ny z powieści Tysiąca nocy , ty zawsze jesteś o

toczony wielbicielami, tyś wziął przywilej , iż na

ciebie patrzą najpiękniejsze oczy, które przez k ra

ty złotej klatki czarujesz. Lecz tyś już tutaj bez

pieczny; ukończyły się krwawe wojny, które’ dla

zdobycia ciebie toczono, teraz zdobisz czoło k ró

lowej najpotężniejszego n arodu n a świecie, królo

wój uwielbianój przez naród, m atki lcochanój przez

liczną rodzinę.

Tuż obok, rywalizują z dyamentem portrety kró

lowej i księcia Alb erta, malowane na porcelanie

z Sóvres przez Ducluseau. Grono Anglików o

tacza je zawsze (bo oni nigdy niemogą się na

patrzeć królowćj Wiktoryi) a niemi przeciągnięte

na zachodnią stronę, puszcza się w obszerne sale

przemysłu zagranicznego. Pójdę i ja za tym p rą

dem, który przedewszystkiem zatrzymuje się przed

ogromem takich posągów, j ak Am azonka, będąca

nietylko arcydziełem sztuki, ale i przemysłu, bo

niełatwo spotkać tak wielką massę metalu w je

dno ciało ulaną. Od Lwa bawarskiego, skręca

się większość przechodniów do Austryi. Austrya

wpadła na szczęśliwą myśl wprow adzenia pewnój

jedności i całości do swej ustawy, i uniknienia

w ten sposób cechy bazaru. Udało jój się prze

wybornie, to tóż mnóstwo widzów zalega jój

bogate apartamenta, gdzie sztuka dekoratora wal

czy o pierwszeństwo, ze sztuką artysty, gdzie

złoto, kość słoniowa, em alia, najkosztowniejsze

drzew a, p rzyb rały formy wykwintnój i cierpliwój

pracy. Jest w tych wspaniałych meblach jakaś

powaga dynastyczna, jakiś zbytek prawdziwie ce

sarski. Na drugićj stronie A ustrya ma cechę zu

pełnie inną. 1 tu zbytek, ale zbytek mieszczań

ski, odznaczający się w misternych wyrobach po

mniejszój wartości. Tutaj cała sala zasłana wy

robami fajczarskiemi z bursztynu, pianki morskiój,

perłowój macicy. W rzeczy samój w żadnym kra

ju, przemysł ten nie doskonałością, ale liczbą nie

jest tak dostatnie reprezentowany, jak w Austryi.

W’iedeń i P rag a , w tym przedmiocie rywalizują.

Dreschler z Wiednia, przysłał 100 fajek i cygar

niczek piankowych, Getschacher, Astrath, Alba,

Tautz, Beisiegel, Hartman, Sievers, Wojtech, Zeil

ler, Pfregner, Flöge, Kraft, Nagi, fabrykanci

z Wiednia; Grünhut z Pragi, w tymże samym

rodzaju odznacza się wielkością i gustem wyro

bów, fajki jego piankowe mają półiokciowe w y

miary. Atoli zpomiędzy nich koronę pierw szeń

stwa otrzymał Litschke z Wiednia. Cygarniczka

jego piankowa i bursztynowa, ma długości do 14

cali. W yrób na piance, wyobraża zdobycie B u

dy, gdzie 18 drobnych figurek, konie, d ziała, i

broń w ogólnym obrazie zamieszania i bitwy mi

sternie są wyrzezane. Obok fajek , cygarniczek,

tabakierek, cy’buchów i lasek, figurują złotnicze

wyroby Drehera, którego szkatułka z perłowój

macicy zdobionój złotem dosyć p ięk n a , i szachy’

z kości słoniowćj pracowicie wyrobione; Ujena

z Pragi, Kessela i Thiela szkatułki, zegary Kra

lika z P esztu , Uhlmana instrumenta muzyczne,

Habenichta oprawy ramowe, Grohmana z Pragi,

złotnicze wyroby, a mianowicie szkatułka srebrna

ażurowa, wysadzana rubinami z kwiatami i bu

kietami ozdobnemi, kuwerta aksamitne, jedwabne

i skórzane zkosztownemi wyszywaniami pantofel -

1 z 4 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu