Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 625 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

Ner 121

Kraków, broda 29 Maju 1907.

Rocznik ŁX.

CZAS

(Wyd»nłe wiMBoraef,

PuszkaPandory.

Archiwom migr. Montagniniego, zabrane niele

galnie przez rząd francuski po nielegalnem wy

dalenia prałata z granic Francyi, okaznje się istną

paszką Pandory. Przez kilka tygodni ostatnich,

grożący upadek gabinetn i jego obrona tak absor

bowały opinię francnską, że zapomniano niemal

0 istnieniu specyalnej komisyi Izby, zatytułow a

nej nkomisyą papie rów Montagniniego*1; dziś pa

jpiery przypomniały się światn w sposób równie

niepochlebny jak w każdym z dotychczasowych

przypadków.

Zebrana przed parn dniami komisya mnsiała

rozpocząć swą czynność od stwierdzenia, że nie

legalne zabranie aichiwnm nie było jedyną nie

prawidłowością w tej sprawie. Paginacya dossier»

okazała się fantastyczną, tlómaczecie dokumen

tów z języków obcych na francnski — znpełuie

niedt kład nem w wielo ważnych przypadkach. nTłó

macze nrzędowi — pisze Journal des Dibats —

poczynili tyle błędów sensn, tyle razy przełożyli

dokam e nta w brzmienia odwrotne u do oryginała,

że gdyby chodziło o zdanie matnry, mns el b y ..

np aść u. A by wziąć jeden przykład z wielo, mgr.

Montagnini przesłał kardynałowi Merry del Val

głośną książkę Pawła Donmera: A mes fils, kar

dynał z aś podziękow ał listownie, potwierdzając

zarazem odbiór dwóch raportów, odnoszących się

do pewnego dnchownego. Tłómacze wyrozumieli,

że p. Paweł Donmer przesiał swą książkę os.ibi

ście kardynałowi Merry del Val, ozy nawet Ojcn

św. (to jnż zostało nieroz trzygnięte), oraz... za

komnnikow ał Piusow i X szczegóły odnoszą ce się

do kilkn dnchownycb! Nie jest to przykład odo

sobniony, pisma paryskie zapełniają niemi całe

szpalty, kn niemałej wesołości czytelników.

Sprawa ma wszakże i stronę poważniejszą

Przedewszystkiem faktem jest, iż ani jeden do

knment nie został przetłómaczony tak błędnie, aby

wypadał na korzyść Msgr* Montagniniego i osób

rządowi niemiłych, a w papierach wspomnianych

Jnż to samo świadczy, że największą omyłką

wśród tych omyłek b y ł1przypuszczenie, iż omyłat

pierwsze nie będą zdemaskowane. Organa, które

przedsiębrały czynność t:ik szczególną, są wsze

lako organami rządowymi i to stanowi dragi tro

ment kwestyi. Rząd nie zwrócił się bowiem do

tłómaczy sądowych, zaprzysiężonych, którzy prze

kładają dokamenta odnoszące się do śledztw kar

nych pod osobistą odpowiedzialnością; peproitn

nżyto do przekładów niższych urzędników mmi

steratwa spraw zagranicznych, więc ludzi bezpo

średnio p zostających pod władzą gabinetn i nie

dających żadnej gwarancyi, że tłómaczenie będzie

wierne. Usposobienie zaś iządn i zaangużowanie

go w niemiłą sprawę Mgra Montagniniego gwa

rantowało natomiast, że urzędnicy nie będą pn

szczeni samopas na ilukta wątpliwych wyrażeń

w językach obcych. Rządy trzeciej repnbliki mają

od spraw y Dreyfusa tradycyc, których strzegą.

Nikt się też nie zdziwi, gdy w tłómaczeciacb tak

dokonywanych, Indzie niemili gabinetowi czynią

1 piszą rzeczy, których w dokumentach n!enia

To jeszcze nie wszystko. Zbyteczna gorliwość

opozycyjnych członków komisyi posunęła się aż

do zbadania, czy paginaoya aktów śledczych -

takimi są bowiem doknmenta zrabowane w nnn

cyaturze — odpowiada rzeczywistości? t. j . czy

sędzia śledczy nnmerowal je skrnpnlatnie, aby

przeszkodzić nsnwanin jednyeh, pcdsnwanin może

drogich podczas tłómaczenia. Ukazało się, że sę

dzia, wbrew wyraźnemu postanowienia nstawy

i zdrowemu sensowi, nietylko nie nnmerowal pro

tokolarnie konfiskowanych dokumentów, lecz na

wet ich nie spisywał. Papiery zostały wzięte en

bloc, rozdane urzędnikom do tłómaczenia bez ra

chuby, tak, że można było zabrać i zniszczyć do

w olną ilość, podsnnąć rów nież dowolną. Tłómacze

nnmerowa’i je sami, bez kontroli, lab może ze

zbyt gorliwą... W każdym razie komisya stwier

dzila, że stronice się nie zgadzają i że część do

knmentów znikła. Gdzie? Dlaczego? Opinia pn

hliczna niema dotychczas odpowiedzi urzędowej,

więc nic dziwnego, le odpowiada sama jak omie,

z pewni ścią niezbyt pomyślnie dla gabinetn p, Cle

mencean.

Któż odpow:ada za to w szystko? Czy sędzia śled

cz y? Nie, nrzędnicy-tłómacze z przypadku, pod

legli rządowi bezpośrednio, Indzie, których uazwi

ska nawet nie są znane komisyi, bo ,,tłóm%ozenie

zostało dokonane w ministerstwie spraw zagrani

eznych° — czyli bezimiennie. Odpowiedzialnym

jest wszelako rząd i to prz id Izbą depntowanycb.

Z drogiej strony wszakże i przedewszystkiem od

powiedzialną jest sama Izba, a raczej jej wię

kszość rządowa. Bo jeżeli taktem jeBt, że akt*

msgr. Montagniniego były traktowane nielegalnie,

to przyznanie tego przez fcomisyę Izby w niczem

nie zmniejsza jej odpowiedzialności za wszystko,

co poprzedziło te znamienne ntlómaczeniau.

Nielegalności w sprawie Montagniniego nie z a

c zynają się od chwili, gdy papiery przeszły w rę

ce nrzędnihów. Pierwszą nielegalnością było za

branie dokumentów w nieobecmści właścicieli,

drngą ogłaszanie ich przez organa snbwencyono

wane, nim śledztwo ustalił) ich znaczenie, trze

cią — publikowanie takich pism, które ze sprawą

nic nie miały wspólnego, czwartą — wygnanie

nielegalne msgr. Montagniniego, tak, l e nie mógł

się naw et bronić przed oskarżeniem, piątą — pod

jęcie samego oskarżenia, mengrnnt wancgu na

żadnych pod tawacb, rozpadającego się, nim do

szło przed sądy .. Przeciw tym nielegalnościom

nie p dniosł się w większości rządowej ani jeden

głos oporn, raczej przeciwnie Nic dziwnego, te

teraz opinia pnbliczna nie wierzy obnrzenin na

nbezprawiau ze strony tycb polityków, którzy in

ne, więkBze bezprawia tolerowali, a naw et pochwa

lali.

l.ogiki team wniosk waniu odmówić nie można.

Jeż Ii co jest w tem zdumiewającego, to cbyba

fakt, że opinia toraz dopiero oryectnje się w s o

saniach, jakie zaprowadziły we Francyi rządy

wołuou nlarstwa, począwszy !d sprawy Dreyfusa

do dennncj acyj w armii. Papiery msgr. Moutagri

niego są tylko dalszym etapem na drodze, po któ

iej wLdą Fraacyę rządy, oryentnją’:e się wedłag

słońca, które wschodzi na nWielbim Wsch dzieu.

-------- . - c«wt»x«wsx»------—

Malewo?

Wiedeń 28 maja

== Jeden ż. dzienników katolickich poda;ć obraz

sytnacyi parlamentarnej wedlng informacji wpły

wowego posła, a bardzo różny od obrazo przednia

wianego w pismach liberalnych. Kiedy bowiem

liberaliści przewidują większość złożoną ze stron

nietw kt nserwatywno-katolickich, wspomniany par

lamentarzysta przeciwnie obawia się raczej rządów

liberale ej lew icy.

pPod naciskiem rządn — pisze — tworzy się

jnż klub niemiecki, złożony na razie z członków

stronnictwa lądowego, postępowego i niemieckich

agrarzystów; do tego klnbn przystąpią w przy

szłości t k. e wolni Wsze hmemcy. Klnb mieć bę

dzie niechybnie charakter wolnomyślno antykato

licki, a posłowie Dobernig, Hock i Dr Ofner asi—

Inją z góry narzncić mn w alkę knltnrną. J a o

równowaga powstać miał blok stronnictw cbrze

ściańsko niemieckich. Ale nadzieja, że większość

katolickich lndowców rozpłynie się w jednolitem

chrześciańskiem stronnictwie, zdaje się zawiedzie,

a katolicy znów liczyć się mnszą z nieszczęsnem

rozdrobnieniem sił. W kołach rządowych cieszą

się jnż, bo jeśli 21 konserwatywnych posłów nie

wstąpi do chrześciańsko społecznego klnbn, stosn

nek z stanie nierównym, a rząd będzie czynnikiem

roz strzygającym pomiędzy klnbem wolnomyślnym

a cbrześciańskimi posłami, przyczem dodają, że

blok wolnomyślny liczyć będzie około 80 posłów.

W ten sposób rząd łatwiej pozyskać zdoła a stron

nictw niemieckich poparcie dla w łasnych życzeń.

,,Co się tyczy rekcnstrokcyi gabinetn, nważam

za rzecz wykluczoną, by w danej chwili posłowie

chrześciańsko społeczni przyjąć chcieli poitfele mi

nisteryalne. Ażeby zadobnmentować to naw et na

zewnątrz, blab chrześciańsko społeczny zatrzyma!

dawne ławki na lewicy, mimo że proponowano mn

o wmle wygodniejsze miejsca w centrnm Izby

Znpełnie jnż nieprawdziwem jest to, co Deutsches

Volksblatt podał pod m arką informacyi rządowej,

mianowicie jakoby radca dworn Dr Geseman zo

stać miał ministrem oświaty. Rząd przeciwnie sta

ra się przynajmniej na początek o ominięcie wszel

kich zewnętrznych starć i dlatego też za niepra

wdopodobny nważam wybór czerwonego bofrata

Hocka na wiceprezydenta Izby. Raczej jnż zosta

nie nim socyalista Dr Renner, do niedawna ad

jnnkt w bibliotece parlamentarnej. Ale socyaliści

mają na razie inne troski. .Towarzysze° czescy

idą za hasłami nacyonalistycznemi do tego stopoia,

że Dr Adler nie łatwo powstrzyma ich od wysn

n ęcia z miejsca kwestyi językowej. Do dziś ob

stają oni przy żądania nsnnięcia przywileju języ

ka niemieckiego w Radzie państwa.

Na dziś najważniejszą rzeczą jest porozumienie

się pomiędzy grnpami cbrześciańskiemi, w prze

civvnj m razie knrs zwróci się bezwarunkowo na

lewo°.

Zruchu

wyborczego.

W imię interesu narodowego.

Rada narodowa ogłosiła wczoraj nastęnnjące

wezwanie:

Do Wielebnego K siędza Batki, wikarego i k a

techety w Niepołomicach.

Rada n?rod owa wzywa Wielebnego Księdza

katechetę, jako kandydata na okręg 41, ażeby

przy ściślejszym wybcrze w dnin 31 maja b .r

całym wpływem swoim skł nił zwolenników

s-roj ej kandydatnry do oddania głosów ns p

Dra Antoniego Górskiego. Uważamy to za obo

wiązek narodowy, a uchylenie się od tego obo

wiązku musiałby ogół p"iski, stojący na zasa

dzie solidarności Kt ła polskiego i w spółdziałania

skoniederowanych stronnictw w Radzie narodo

wej, jak najsurowiej potępić

Albin Rayski.

Tadeusz Cieńdci.

Odezwa Rady narodowej tłómaczy się sama

przez się, a zawarte w niej wezwanie nie mogło

nlegać żadnej wątpliwości. W okręgn bocheńskim

przeciwko dwom kandydatom, stojącym na grnn

cie solidarności narrdowej, dobija się mandatn p.

Rnebenbaner, ludowiec. W tym stanie rzeczy sta

nowisko X. Batki, członka stronnictwa demokra

tyczni nari dowego, jest najzupełniej określonem

i glosy jego nie mogą paść na kandydata ludów

ców, gdy zaś wybór X. Stojałowskiego wydaje

się zapewnionym, winny być oddane na drngiego

kandydata, t. j . na prof. Antoniego Górskiego.

Rida narodowa daje przeto w swej odezwie wy

raz tylko temn zapatrywania, które jedynie panuje

w społeczeństwie polskiem, z c ałą też stanowczo

ścią mogła oświadczyć, iż inne zachowanie się

X. Batki mnsiałoby być przez ogół polski jak

najsurowiej potępione. Nie mamy też żadnej wąt

pliwości, ii wezwanie to będzie w całej pełni

wykonanem.

Agitacya przedwyborcza z natnry rzeczy bndzi

różne drailiwości i wywołnje niestety nierzadko

objawy, których kiedyindziej za w szilką cenę

staranoby się nniknąć. W imię jednak interesn

narodowego w szystkie one winny być w cbwili

decydującej zażegnane, a ozynami kandydatów

winna kierować tylko korzyść sprawy narodowej.

Dowód obyw atelskiego poczncia, politycznej pra

wości i roznmn złożył p. Adam 2nk-Skarszew ski,

oddając swoje głosy kandydatowi narodowo demo

kratycznemn, p. Ptasiowi w okręgn Limanowa

Nowy Targ. Mamy też nadzieję, że ca przykła

dem tym pójdzie X. B atko i głosy swoje całym

swym wpływem skieruje na prof. Antoniego Gór

skiego.

Nie przebierając w żadnych środkach agitacya

ludowców , szczególnie przeciwko prof. Górskiemu,

mogłaby bez dok nania spójni żywiołów narodo

wych pozbawić Kolo poUkie!tak wybitnej i wyrobio

nej siły farbowej i parlamentarnej, jaką jest prol

Górski. P . Górski złożył nadto dowody ta k znacznej

pracy w swoim okręgn, w eiągn szeregn lat,

w których działał jako rolnik w powiecie, i e po

wodzenie przeciwnego kandydata byłoby tylko

świadectwem, le nie rzeczywisty dorobek obywa

telski, ale bezwzględna agitacya rozstrzyga o

wyniku wyborów. Tego demoralizującego wpływn

nietylko nie może sobie życzyć k apła n polski, ale

jesteśmy pewni, że zrobi wszystko, aby mn za

pobiedz.

Wybór w okręgu 23.

W nnmerze z dnia 27 bm. podało nadesłane

nam zestawienie, le w Mieleń s onista Schmcl

kes otrzymał 378 głosów, zaś ogółom 1300 gło

sów. W rzeczywistości Scbmelkes otrzymał w Miel

cn 278, a ogółem 1200 głosów.

Okręg 28.

Rada nsrod wa ogłasza:

Wouec tego, że w okręgn miejskim Stryj Ka

tnsz stają du wyboru ściślejszego tylko dwaj kan

dydaci antynarodowi, R ada narodowa wzywa wy

borców Polaków do wstrzymania się od g ło

sowania.

Cofnięcie kandyda tury.

Gazeta narodowa ogłajza następujące oświad

czecie:

Chociaż okręg nr. 57 ma tylko taki procent

Indności polskiej, iż nie mogłaby ona w ybrać

własnego posła, to jednak w przeświadczenia, że

szeizonu dzisiaj nienawiść Indności rnskiej do

polskiej je st tylko dziełem niesumiennych rnskich

agitatorów, zgłosiłem moją kandydatnrę, aby wy

kazać, że możliwy jest wybór Polaka i przez rn

ską ludność. Stwierdziło słuszność tego zapatry

wania pierwsze i drugie glosowanie, bo otrzyma

łem głosów przy pierwszem 8112, przy drngiem

7840 (było mniej głosnjącycb) w czem był d nty

procent i głosów ruski’b wyborców. Gdy wszakże

agitatorzy tak nkraińscy, jak i moskalofilscy po

dniecają nienawiści partyjne i narodowośoiowe do

tego stopnia, że za chodzi powBŻna obaw a dalszych

jeszcze krwawych rozrncLów, na czemby moi

zwolennicy ucierpieć m?gli, a dalsze moje kan

dydowanie mogłoby narazić Indność polską jak

i rnską, chcącą zgodnego z Polakami pożycia, na

starcia, którycb pamięć uniemożliwiłaby na dlngi*

lata zgodne współżycie, zatem w interesie dobra

publicznego całego kraje, cotam swą kandydatnrę.

Pracy w dnchn mycb ideałów nie zaprzestanę.

Fryderyk hr. Skarbek.

Ludowcy wobec p. Abrahamowicz^.

Dzieje wyborn posła Abrahamowicza w okręgn

lwowskim i zachowanie się lndowców wobec nie

go opowiada Dziennik Polski w następujący spo

sób:

Na podstawie reli_cyj, otrzymanych z pow. lwow

skiego, stwierdzić możemy, te największe trndnoici

do zwalczenia miał p. Abrahamowicz w* wsiach pol

skich, jsk Czyżki, Wołków i Siemianówka w powie

cie lwowskim i Rodatycze w powiecie gródeckim.

Tsm Indowcy, jako przednia straż Rnsinów Breite

ra, rozwinęli przeciw niemu jab najgwałtowniejszą

agitscyę. Gdy kandydat lndowców na okręg lwow

sk o-gródecki p. Baranowski, pewny swego wyboni,

przedstawiwszy się na dworca we Lwowie p. Abrm

hsmowicsowi, zażądał od niego, by w razie ściślej

szego wyboru międsy Baranowskim a Breiterem,

oddał swe głosy ns Baranowskiego, p . Abrafaamo

wicz zgodził się na to, ale pod warunkiem wzajem

ności. Na to Baranowski odrzekł: ,Ekscelencya nie

ma najmniejszej szausy, nigdy wybrany w tym

okręgu nie będzie, lecz gdyby zaszedł ten niemośli*

wy wypadek, to ja zanadto jestem Polakiem, bym

mógł nawet wobec Ekscelencyi, którego wyboru pe

wnie sobie nie życzę, popełnić zdradę narodową

i dopomódz Breiterowi*1. Były to słowa szczere, m ę

skie i patryotyczne, i w istocie do słów tych p.

Baranowski zastosował się, gdyż upadłszy przy wy

borze pierwszym , asm bez wszelkiej interweneyi

zrzekł się kandatury wprawdzie nie na korzyść p.

Abrahamowicza, lecz w imię solidarności narodowej.

To istotne patryotyczne postępowanie p. Baranow

skiego w organach ludowców zamiast z pochwalą,

spotkało się z naganą: Kuryerlwowski napiętnował

to postępowanie zdradą, Baranowskiego wykluczono

ze stronnictwa lodowego, s równocześnie ajenci lu

dowców i socyalistów tak rozagitowali robotników

kolejowych warsztatowych, gdzie Baranowski dotąd

pracował, że nie jest on pewnym życia, gdyby do

warsztatów powrócił.

8tronnictwo Indowe w chwili, gdy Baranowski

zrzekł się kandydatnry, rozesłało do wszystkich wsi

polskich swoich agitatorów, popierając przeciw p.

Abrah .mowiczowi Breitera. Na dowód, ie twierdie

nie nasze, choć się wydaje prawie nie do wiary —

jest prmwdziwem, prsytaozamy cyfry.

W Rodatyczach w pow. gródeckim przy pierw

szym wyborze otrzymał Baranowski 304 głosów,

Abrahamowicz 109, Breiter 54. Po zrezygnowaniu

Baranowskiego i gwałtowniej agitacyj ludowców p.

Abrahamowicz otrzymał przy drugim wyborze tylko

59 głosów, a Breiter 183.

W Czyżkach, w pow. lwowskim, otrzymi ł Bara

nowski przy pierwszym wyborze 222 głosów, które

przy drugim wyborze prawie w całości przeszły na

Breitera. W Siemianówce Breiter, który przy pierw—

Rzymskie fontanny.

(Dokończenie).

Dzięki gsemn położenie w pobliżu dworca i oży

wionych polemik dziennikarskich Fonta na ded ’

Acqna Marcia należy do najbardziej znanych. By

poznać inne, naprawdę piękne lnb charakterysty

czne, trzeba się ndać na inne place Rzymn. Bo

obok obeliska i kolumny, nieraz w polączenin

z nimi, fontanny należą do niezbędnych rekwizy

tów, praw ie części składowych każdego placn

I * wieko i z piękności pierwsze miejsce nale

ży się fontannie lółwiów (F. delle TartarngLe),

ustawionej w r. 1585 przed polndniową fasadą

pałacn M attei’ch. Z m ałego basenn we formie

greckiego krzyża, którego ramiona łączą łnki,

wynnrza się zgrabna podstawa, podtrzymująca

profilowane podnóże marmurowej czaszy. 0 rogi

podstawy opierają się cztery głębokie muszle, a

na icb górnych zwojach widać głowy brązowych

delfinów, pryskających wodą. K ażdego z nich trzy

ma za ogon amnkly, nagi młodzieniec, który jedną

nogę, wysoko podniesioną, oparł na głowie zwie

rzęcia, drugą opnszcza wolno kn podstawie cza

szy. Jak nogi, tak i ręce tycb pizedziwnie swo

bodnych i żywych postaci tworzą rytmiczne od

powiedniki. W szyscy czterej bowiem podnieśli le

wice ponad głowy kn brzegowi czaszy, by wpu

ścić do w ody brązow e żółwie, które z dłoni jnż

jnż mają nciec do wody.

—

Niedarmo Taddeo

Landini, wykonawca tych robót brązowych po

chodził z Fiorentyi. Wytworność i wdzięk floren

cki znamionują jego dzieło.

Ta sama Acqua Feliee, która płynie z paszcz

delfinów La ndini’ego, ożywia pełne humoru i wdzię

kn dzieło Berniniego, zdobiące kwirynalski plac

Barberiuich. To Fonta na del Tritone, zwana tak

od młodego Trytona bronzowego, który, podwi

nąwszy w tył swe rybie nogi, ukląkł na zawia

sach otwartej na praw o i lewo wielkiej małży

morskiej, dźwiganej przez podniesione do góry

ogony czterech delfinów Tryton trzyma obnrącz

przy nstacb większą od swej głowy konchę i

z wie!kiem wytężeniem wydyma z niej wypobo

słnp wody. Umieszczone z dwócb stron między

delfinami herby z trzema pszczołami głoszą, że

któryś z B erbe rinich ponosił koszty tego pięknego

dzieła. Porównać z niem możnaby jeszcze tylko

fontannę z placn Rocca i Ua Veritń, stworzoną

w r. 1715 przez Bizzacberi’ego. Ale jego dw a o

gromue trytony, klęczące na poszarpanej skale i

dźwigające obnrącz ponad głowami wielką cza

*szę, tak się uginają pod jej ciężarem, że o życin

1i świecie znpełnie zapomnieli.

1 W sferę kwietystyc2 neg) baroku przenoszą nas

Cztery fontanny (Qn«ttro Fontane), wzniesione

]przez Sykstnsa V na Kwirynale w przecięcia się

]dzisiejszej Via Venti Settemhre z Via Qnattro

Fontana. W wąskich, ściętych narożnikach palacn

Albanich, kościoła Ś Carlo i dwóch przeciwle

głych kamienic nrządził twórca monumentalnej

Aqua Fclice, D. Fontana, cztery nisze, a raczej

tylko framngi. W jednej, by zacząć od osoby naj

dostojniejszej, położył pod stalaktytow ą grotą, o

cienioną palmą, młodą króhwę. Wyciągnęła się

ona na jakiemś wzniesienie, oparła lewą rękę na

wyrzncsjącym wodę lwie i trzyma w niej zdjętą

z głowy koronę. U stóp jej nsiadł or el. Wdzię

czniejsza jeszcze od tej Biestnjącej królowej jest

spoczywająca w przeciwległej niszy, przedstawia

jącej pokój, dziewica w pozie śpiącej Aryadny.

I ona śpi, a wątpiącego przekonają o tem trzy

mane przez nią w lewej ręce makówki. Prawą

rękę podłożyła pod głowę, aby nie zbnrzyć mi

sternej fryznry. Z trójgłowej poduszki wytryska

woda. Son pani strzeże piesek, leżący grzecznie

przy podnszce i podnoszący głowę kn śpiącej.

—

Trzecią niszę, przemienioną także w stalakty

kową grotę z figą na wierzcbołkn, zajął brodaty

mężczyzna, do połowy obnażony, z _rogiem obfito

ści w lewej, a naczyniem, oplecicnem wężem,

w prawej ręce. Widać to Eskulap, czuwający nad

zdrowotnością wody. Ścianę czwartej mszy po

kryw a trzcina Legł w niej stereotypowy bożek

rzeczny, może Tyber, trzymający znów róg obfi

tości i krąż z wodą Głowa lwa, wynurzającego

się z trzciny zaznacza, że z jakąś glt’wną kró

lewsbą rzeką mamy do czynienia.

Tego samego Sykstnsa V fnndacyą jest piękna

fonta nna na kapitolióskim placn A ra Coeli, zdo

bna herbami senatn i Indu rzymskiego. Ou też

postarał się o pierwszą część składową f ntanny

na Piazza Qnirinale, przenosząc tam z pobliski, h

term Konstantyna kolosy Kast ira i Pollnksa i ich

rumaki. Z końcem XVIII w. umieszczono między

nimi obelisk z przed Manzolenm Angnsta, a na

początkn wiekn XIX nstawiono przed nim staro

żytną czaszę, któiej wodotrysk zasila Acqua Fe

lice. T ak wieki i kraje (obelisk pochodzi z Egi

ptn) złożyły się na tę fontannę, tak charaktery

styczną dla Rzymn.

Ideę pr łączenia obeliska z fontanną powziął inż

dawniej Beroini, biedy mn Inm centy X oddał do

ozdobienia Piazza Narone ( t j. in agotie D:,mi

tiani) egipski obelisk z cyrkn Makseneynsza. Ber

nini nstawił go na ogromnej skale o czterech otwo

rach w okrągłym basenie. Na jej rogach nsadowił

czterech kolosalnych bożków rzecznych: Nil z za

słoniętą płaszczem twarzą (źródła jego nikt nie

zna), Ganges, Dunaj i murzyna L a Platę. Dla

bliższego scharakteryzowania tych rzek nmieścil

przy nich właściw e ich krajom rośliny: przy Niln

palmę, ;przy Dnnajn — ceder! przy Ls Placie

kaktns. Nadto n stóp bożka egipskiego wychodzi

z groty olbrzymi lew, a kn rzece brazylijskiej

zbliża się z drogiej groty Btnok. Jedynem zaję

ciem bożków jest trzymanie herbów Pamfilicb.

przedstawiających gołębicę z gałązką oliwną

w dzióbie. T ak a gołębica siedzi też na szczycie

obe!isbn.

Fontanna Innocentego X wznosi się przed ba

rokowym kościołem St. Agnese, którego fasada,

z bndtwana przez Borrominiego, tak niepodobała

się jnż współczesnym, te w jej brzydocie wi

dzieli przyczynę zasłonięcia się Niln: nie chciał

patrzeć c a taki bezsmak. My ze smakiem mogli

byśmy oglądać samo dzieło Berniniego tylko

w miniaturowo i formie — cnkrowego ser wi§n. Ale

w kamiennym kolosie trndno je dziś podziwiać.

Bernini miał zamiar i oba końce Piaza Navonc

ozdobić mniejszemi fontannami. Ale wykonał tyl

ko tak zwanego Moro, brodatego, rozczochranego,

perkatego trytona, który na skale fontanny pół

nocnej trzyma za ogon i płetwę delfina. Reszta

tej fontanny, t. j. basen, na którego brzegach klę

czą cztery tiytony, wydymające wodę z podwój

nych fletów i cztery pary gryfów i delfinów, trzy

mających maszkarony, plujące wodę, j e st dziełem

Giasi mo della Porta odnowinnem w rokn 1874.

W cztery łata później ukończono fontannę połn

dniową. Główną jej fignrą jest mężczyzna, zabija

jący włócznią polipa, który mn oplótł ramionami

nogi. Brzegi basenu zdobią amorki, łowiące kra

by, delfiny, lnb ujeżdżające murskie konie i del

finy. Na końcach dłuższej osi fontanny znajdują

się dwie nimf/, z których jedna ciągnie za pysk

delfina, a droga njeżdla gąsiora.

Fontanua z obeliskiem wydawała się później

szym papieżom szczytem kolosalności. Toteż Kle

mens X I wyposażył studnię Grzegorza XIII, zdo

biącą plac przed Panteonem Agryppy w taki obe

lisk egipski z różowego granitn. Bliźniaka jego

kazał jeszcze Sykstns V przenieść z CircnB Mazi

mas na Piazza del Pupolo, a Leon XII otoczył

go basenem i dc dał eztery granitowe lwy, plnją

ce wodę. Ten plac del Popolo, zamknięty od p)ół

nocy m nnmentulną bramą , której wysnnięte na

przód skrzydła otworzone są p-zez dwa kopula

s te budynki, a od ()oładnia znowu dw oma kościo

łami o jednakich fasadach i wieżach, ma w szyst

kie waronki, by po płaca św. Piotra być najpięk

niejszym w Rzymie. Elipsoidę jego otacza od

wscbodn i zachodu stopniowany mar, siedziba gra

nitowych sfinksów, z po za których wychylają

się piniw i cyprysy przyległych ogrodów. Zwła

szcza od wschodn stok Pincio, njęty arcbitektoni

cznie w trzy piętra, bielejące posągami i kolum

nami, przedstawia się nadzwyczaj malowniczo.

Ale tę prawdziwie polndniow ą harmonię psnją

dwie fontanny, oparte o środek obn bocznych

mnrów. Nie można sobie wyobrazić nie banalniej

szego, jak ta Roma w towarzystwie Tybrn i Anio

a stóp Pincio, lnb ten Neptnn i jego dwaj towa

rzysze-trytony po przeciwległej stronie. Jak wy

bór miejsca i zastosowanie kształtów fontanny do

architektnralaego otoczenia podnoszą jej piękność

i nadają znaczenia, o tem przekonać się można

najlepiej na placn św. Piotra. Po obn stronach

obeliska, pochodzącego z pobliskiego cyrkn Ne

rona, nBtawił Carlo Maderna na wielościennych

cokołach dwie wielkie, marmurowe czasze. W każ

dej z nich wznosi się coś, co na pierwszy rznt

oka przypomina grzyb borownik, ale co ma być

także czaszą, opatrzoną cbyba w wypukłą przy

krywkę. Z jej Szczytn z wysokości trzynastu me

trów od ziemi biją sześciometrowe kaskady, roz

bijają się o obie czasze i spływają do basenów.

Jasność świetlistych pereł wodnych, tęcze, two

rżące się w wodnym oparzę, a przedewszystkiem

ten świeży sznm sprawiają, że naw et w południo

wy opał, gdy żarzy się cały brnk placn św. Pio

tra, cznjemy w powietrze świeżość i życie i za

pominamy o npale i zmęczenie.

Także fontanny, które przy swej architektoni

cznej prostocie działają tylko przez harmonię z o

t ezeniem, m otnaby nazwać nastrojowemu Do nieb

należy marmnrowa w aza z przed Villa Medici.

jej twórca rozporządzał wodą o bardzo małeta

ciśnienin (wszak willa w?nosi się na szczycie Pin

cio), a przecież przez kombinaoyę wypukłości

czaszy, wzięcie za tło ogrodowej zieleni, dalekich

perspektyw, naw et odbitego w wodzie fontanny

laznrn nieba, stworzył rzecz dziwnie miłą i ujmn

Ten sam problem urządzenia fontanny z wodociągu

o slabem ciśnienia inaczej rozwiązał Bernini, nmie

szczając w zagłębionej sadzawce na Piarza di

Spagna marmurową barkę (stąd fontanna nazywa

się la Barcaccia). Z kapitańskiego pomostn tryska

niski słup wody, a dwa pyzate boreasze, umiesz

czone z wewnętrznej strony dzióba i rnfy barki,

wydymają wodę do środka. Na zewnątrz wydo

bywa się ona przez njścia dwóch par kanonów,

zbrojących krótsze ściany okrętn. Niezrażeni tymi

wodnymi pociskami kwieciarze z sąsiednich scho

dów della T rinita dei Monti, płuczę i skrapiają

ę) igit li/)da; m

m ilopo!sk pl

CZ A S" wychodzi z wyjątkiea dni po siedzieli | twiątack nroezystyth dwa razy ćdtaaia a » i i m iM i

o godzinie 6 rano 1 e rodzinie Cwieoaorcm.

w« _Lwiwlt _,,Cmi" ] m *a ubycia w blanek «ilsislkżw A. Iluewzki«|i, S. I iłiliw ikjin , K, hdMlak.

»lacfacb kalciawych w Tarzawło, Kuuawłt, ia ili, Nawy« tącia u panele ar ktlyfarw ktle]iwel h (ilil

aa laayeh |Uw*l«Juycb atacyach a yartyartw k:itjtwyck.

Mumer wieczorny 1 0 hal., ranny 4 hal.} .*jyffa,rss _

PHENUMKRATA WYNOSI:

wr k,.w

ua caly r°h na kwartał\natmi*ńĄi

W Krakowie w miejsca.............................................................

tl karta 7kor. SAk l kor.U M

F°ezu, w państwie Austryackiem...................................................

86 koron 9 kor. -

3kor—

Z dw uk ro tn ą wysyłką p o c z t o w ą ....................................................

43 koron 10 kor. 50 h.3 kor.’ 60 kal.

Pocztą w państwie Niemieckie»....................................................

42 koroa 10kor. 60 h. 8 kor 60kal

Do wazyetkich państw, należących do iwiąakn pocztowego .

48 koron 12 kor. -

4kor. -

Hronumaratg przyjmuje aią tylko od 1 do oststnlago dnia w Miesiącu. - Llaty z p»

\ / PL x m k ^ a y Pl,m.?inel u prenumeratę 1 ogłoszenia przyjmuje Admuustra rya C%a«« w Krakowie.

l?tkiamacyt «u cp u *ftowaru nie podlegają opłaoiepooztowej. L utów nieopłaconych mit my uie me.

Jłfkopiió w nadayłaayah aio zwrata aią.

I*rerumersty pmy]mu]ą : Admisisiraoya Cmaru w Krakowi« I arzfdy poukswa.

Mia]aoową pran um e rite księgarnia S. A Krzyżanowskiego, handie: 8t. Karlińakltft, Ł KrtkukaMta,

Biuro dzienników Hoprzsa 1 Salomonowej Główna trafika.

Corty oyłoaaoń 1 od wiersza petitea za pierwizy rai 20 bal.,

za każdy następny pt II kal; aklad

Ubelaryczny, cyfrowy, sktmplikowany pierwszy raz 40 bal» aastypny pt H kal

Nadaałano i Nokrologia td Miejaet wiar,sza drukiem petitowy« 10 kaleray aa każdy raz.

Ofoay puDlicanośoi po 2 kor.; wszelkie prywatne komunikaty po kroaite 1 pt Ma!e tkano«

ezny« i i. p. p I kor od miejsca wierna.

Ogłoszeni!» i prenumeratą przyjmują: wt Lwowie biura dzienników L. Piękna, A. Olamewikiegu,

St. Sokołowskiego, K. Buchstaba: wJarosławiu Biurodzienników; wPodgórzu Poturalski; w Pr««

myalu A. Juszyński księgarnia,D. Heszelee; n R ztsio w io M. Weintranb; wStanisławowi« Jasia!

iki i Sn.; w Tam owi« M. Rockach, 0. B.ut: w Tarnopol« Komaniewskl; w Paryż« wyłątznia

u.W

Kaczkowski, 14 Cit4 de TroTitt;w Wiadnlu Haasensteia A Fogler K. Motet (także we wizyM

kiah Łliaeh); H. Bokalek, M. Dukat, K. Braun, J. Danaeberg, Ł Pritdl (tyłka prtaaaaratf Ł Gold

*chtaidt ACoap.); w Frankfurala a. M. G. L. Daakt ACt«p., w P radza e i oohlo] Pr. Mtvorkr

19* Z*latdątaioiądna dtpłoazaią41hal. *9|

4PRW RKDAKCYIi «I. św. Tomanna Mr IŁ - Taloffaa Mr N ,

1 z 6 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction