Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 663 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

258

Kraków, Sobota 10 Listopada 1906.

Rocznik LOL.

(W)daiiio wieezopne).

rc« i,uo .eraia przyjmuje: Aduuni»tr»cy* C’zasu w Krakowie i arsydy poostowe.

fi.1it*jsccv»ą p re n u i n e r a i e księgarnia 8 . A. Krzyżanowskiego, handle: 8 t. Karlińskiego, H. KreUołuasr.

!tiulu dzienników Bopcasa i Salomonowej. Główna trafika.

Ceny ogło sz eń : *uj wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal,, za każdy następny po 10 hal.; ttkł.4

tabela ryczny, cyfrowy, »komplikowany pierwszy ra* 40 hal., następny po 10 hal.

Nadesłane i Nekrologia od miejsca wier.sza drukiem petitowym 60 halerzy za każdy ras.

Glosy publiczn ości po 2 kor.; wszelkie prywatne komunikaty po kronice i po dziale ekoioai

cznym i t. p. po 1 kor. od miejsca wiersza.

Ogłoszenia i prenumeratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników L. P!obua, A. Olszewskiego,

St. Sokołowskiego, K,. Huelistaha; w Jaro sław iu Biuro dzienników: w Podgórzu Poruralski; w P rz e

myślu A. Juszyński księgarnia,D. Hcszeles; w Rzeszowie M. Weintraub; w Stanisław owie daniel

akt i Sp.; w Tarnowie SI. Hockach, 0. Haut; w Tarnopolu Kotnaniewski; w Paryżu wyłączni*

u W. Kaczkowski, 14 Citó de Trevis»: w W iedniu Haasenstein A Vogler, K. Mosae (takie we wszyst

kiek Alisoh); H. Śchalek, U. Duke», E. Braun. J . Danneberg, H. Friodl (tylko prenumeratf H, Oold

sehmidt A Comp.); w Frankfurcie i. II. 6 . L. Daube A Coiup.

jySjr Zt każdą tnUaą d n u kjtiM sią U kil. ^

ADRES REDAKCYIs ul. iw. Temasaa Nr S2.

Telefon Nr SO.

Deklaracya Koła polskiego.

Weaoraj złożył prezes K oła polskiego

deklarację, określającą stanowisko polskiej

reprezentacyi wobec projektu reformy w y

borczej. Zasadnicze myśli tego oświadcze

nia dadzą się ująć w trzy następujące

punkty: Koło polskie przyjmuje bez eatu

gyazntu reformę; odrzuca od siebie odpo—

I wiedzialuość za skutki, które oua może wy

wołać dla iuteresów państwa; wreszcie

Koło zwróci się przeciwko całemu przedło

żeniu, gdyby proponow ane przez nie zmia

ny nie zostały przez pełuą Izbę uchwalone.

Jakkolwiek Koło polskie stało ua gruu

eie reformy ordynacyi wyborczej w duchu

demokratycznym, to jed n ak projekt bar.

Gautscha nie mógł być przez nie przyjętym

zawierał bowiem krzyczącą krzywdę dla

naszego narodu. Po upadku bar. Gautscha

staraniem K oła było usunąć z projektu tę

krzywdę i z projektu uczynić rzecz ze

względu ua nasze iuteresy narodowe mo

żliwą do przyjęcia. Stąd wypłynęła cała

taktyka Koła polskiego. Deklaracya przed

stawia p zyczyny tego postępow ania.

Koło widziało i widzi uiekezoieczeństwa

reformy dla interesów państwa, jeg o obawy

jednak nie znalazły posłuchu u tych czynni

ków, którym w pierwszym rzędzie przypada

troska i piecza o całość państwa. Z drugiej

zaś strouy Koło nie je st stronnictwem po

litycznem, ale reprezentacyą narodową, po

lityka jego przeto jest wypadkową sił, któ

re w łonie jego istnieją. Patrząc z tych

dwóch punktów widzeuia na przedłożenie

pierwotne, i na obecną jego treść, stwier

dzić należy, że K ło polskie, w tych wa

runkach, wyszło z dotychczasowej akcyi

zwycięsko. Jakież aą tej akcyi rezultaty?

Dwa kardynalne warunki, pod którymi

Koło wogóle mogło przystąpić do pracy

nad przedłożeniem, zostały, o ile idzie o u

cbwały komisyi, spełnione. Liczba manda

tów została podwyższona, a nadto uarodo*

wy nasz stan posisd?.nia w parlamencie zo

stał zagwarantowany. Drugi warunek, roz

szerzenie autonomii, nie został ziszczonym

w całej pełni, ale uchwalona przez komisyę

autentyczna interpretacya je st bardzo po

ważnym nabytkiem, który wysoko należy

cenić, z drugiej zaś strony nie je st wyklu

ezonem osiągnięcie jeszcze dalszego roz

szerzenia w innej drodze. Jeżeli do tych

dwóch spełnionych postulatów dodamy u

ehwalone już w komisyi postanowienie o sy

stemie proporcyonalnym i cały szereg innych

poprawek, nie bez doniosłego znaczenia dla

naszych stosunków, uzyskamy obraz zgoła

różuy od tego, który nam się roztaczał,

gdy bar. Gautseb wnosił swój projekt Ze

żądań Koła polskiego nie uzyskała przeto

większości tylko spraw a system u pluralne

go, nie przez Koło zresztą zainaugurowana,

tudzież sprawa zmiany regulaminu Izby.

Aby ocenić sprawiedliwie rezultaty, o sią

gnięte przez K oło, a przez to zdobyć so

bie sąd o politycznym wpływie naszej re

prezentacyi, należy pamiętać o dwóch pod

stawowych założeniach, z których jedno

jest znamieniem każdej polityki w ogóle,

drugie znamieniem polityki Koła polskiego

w szczególności.

Zdobycze osiąga się w polityce parla

mentarnej tylko w drodze kompromisu, cechą

zaś kompromisu są wzajem ne ustępstwa.

Nie mogą się więc urzeczywistuić jedno

stronne żądania, idzie tylko o to, kto przy

ustępstwach więcej traci. Jeż eli zw-ażymy,

jak krótki czas dzieli dzisiejszy stan rze

czy od tego, który pragnął nam stworzyć

br. Gautsch, jeżeli dalej przypomnimy so

bie, co było przyczyną upadku tegoż br.

Gautscha, dojdziemy do przekonania, że

Koło umiało bronić swojej pow agi i swego

stanow iska.

Drugiem założeniem polityki, jnż tylko

Koła polskiego, winuo być dążenie, aby

Koło utrzymać w jedności i solidarności,

mimo wszystkich sprzecznych prądów, któ

re do uiego m uszą wnosić posłowie, pocho

dzący ze w szystkich warstw społecznych,

posłowie, reprezentujący najróżnorodniejsze

interesy i potrzeby. Jeżeli z tego punktu

widzenia patrzeć będziemy na działalność

Koła polskiego, to stwierdzić nam p rzyj

dzie z pełni przekonania, że historya zapi

sze nazwiska obecnych kierow uików Koła

wśród najbardziej zasłużonych. T en tylko

ocenić potrafi zasługę utrzymania solidar

ności Koła polskiego,

kto zdaje sobie

jasno sprawa nie tylko ze stanu umy

słów w naszym kraju, ale i z wpły

wu, jaki na nie wywierać muszą sto

sunki w Królestwie. Spraw a reformy wy

borczej je st zawsze jedneru z najtrudniej

szych zagadnień politycznych, stała się je

dnak jeszcze trudniejszą dlatego, że przy

szła u nas na porządek dzienny w chwili,

gdy w ościennem państwie rw ały się wszyst

kie nici i giy tam wywierały wpływ tylko

najskrajniejsze programy. Atmosfera ta nie

mogła nie przesiąknąć do nas, że zaś mi

mo tego Koło polskie utrzymało się w je

dności, to zasługa daleko patrzących jego

kierowników.

Koło polskie zrobiło, w danych w arun

ki ch i wśród panujących w Austryi obec

nie stosunków, wszystko, co dla przyszło

ści narodu swojego mogło uczynić. W rę

kach samego już społeczeństwa spoczywają

dalsze losy naszego kraju,

Jako pierwszy obowiązek wysuwa się

konieczność, aby rozważne, umiarkow ane i

dojrzałe żywioły nie stroniły od żjcia po

litycznego, a le starały się zdobyć wpływ

na masy ludow e i uchronić je przed de

magogią i jej wyzyskiem. W ustawie ob

warowaliśmy nasze inteiesa i nasze stano

wisko narodowe, o ile to tylko było w da

nych okolicznościach możliwem, od nas zaś

samych, od naszej żywotności i od poczu

(ła obowiązków ?ależy, aby przyszła re

prezentacya polska jakością swoją i cha

rakterem nie postradała zdobyczy kilku

dziesięciu lat pracy, ale je pomnażała.

Reforma wyborcza wywoła jednak zmia

ny w układzie, sile i charakterze stron

nictw całej Izby. Jak na tych zmiauach

wyjdzie państwo i państwowe interesy, o

tem mamy stanowcze zdanie, za skutki je

dnak reformy w tym kierunku — podnosi

to wczorajsza deklaracya z całym nacis

kiem — Koło polskie uie bierze żaduej

odpowiedzialności. N ależy też zapamiętać,

właśnie ze względu na przyszłość, teu prze

dew szystkiem ustęp deklaraeyi, który

świadczy, że

obowiązek przestrzeżenia

orzed skutkami został spełniouym: »Mie

liśmy sposobność stwierdzić, że wszelkie

wątpliwości i zarzuty, jakie poduosimy

przeciw projektowi reformie wyborczej ze

stanowiska int resów państwa, ani u prze

ważnej większości stronuictw tej Wysokiej

Izby, ani też u tych czynników, którym

przedewszystkiem powierzoną jest piecza o

państwo i jego pomyślność, uie znalazły

posłuchu".

W tym stanie rzeczy Kolo polskie przy

stąpić musiało do spełnienia drugiego obo

wiązku. Reforma, bez Koła uchwalona, by

łaby ciosem dla naszego politycznego wpły

wu i narodowego rozwoju. Należało więc

wziąć udział w pracy nad nią, aby gro

żącą krzywdę nsunąć. T ea właśnie obo

wiązek Koło spełniło.

Henryk Sienkiewicz

o położeniu w K,rólestwie.

Hej ramię do ramienia!

Ucichło w prasie warszawskiej o koncentraeyi.

Dzienniki, które przed niedawnym czasem po

świę:ały przez szereg dni artykuły wstępne spra

wie poroznmienia się stronnictw patryotycznych,

um ilkły i umilkli ludzie, którym najbardziej o to

chodziło. Gzy przyczyną tego jest poniechanie sa

mej myśli, czy rozbicie się jej o aieprzezwycię

żoue przeszkody, lnb wreszcie nasza niezdolność

przetwarzania w czyny dobrych chęci — niedale

ka przyszłość na to odpowie. Gdyby jednak krzy

żyk miał być stanowczo położony na tycb

wszystkich zamiarach i usiłowaniach, stałaby się

szkoda i wielka odpowiedzialność obciążyłaby

tych, którzy się do tego przyczynili. Ale może to

tylko przerwa w układach. Chodzi o rzeczy zbyt

ważne, by mogły słnżyć jedynie jako temat do

akademickich rozpraw. Co do mnie przynajmniej,

uw ażam porozumienie się stronnictw, stojących na

polskim gruncie narodowym, za akt wielkiej wa

gi zarówno politycznej jak społeeznej i dlatego

poruszam sprawę nanowo.

Stronnictwa mnszą istnieć, albowiem stan prze

ciw ny byłby możliwy tylko wobec ogóloej bez

myśluości. Nikt też nie będzie się starał o zapro

wadzenie jednego pasterza i jednej owczarni. Na

tomiast stronnietwa, bez względu na dzielące je

różnice i barwy, mogą w pewnych doniosłych

chwilach działać nietylko w sposób zgodny i je

dnolity, ale wspólnie zorganizowany, a powinny

działać tak zawsze w czasach wielkich grożących

narodowi niebezpieczeństw i wobec olbrzymich za

dań, które z natnry rzeczy wymagają solidarności.

Mogłyby Baszę pstryotyezne stronnictwa wyo

drębiać się i różniczkować, gdybyśmy już mieli

autonomię i sejm krajowy. Wówczas znalazłyby

istotnie realny grant pod nogami. Obecuie są one

poniekąd podobne do naczyń, które przyszłość do»

piero wypełni treścią różnorodną: to w szystko bo

wiom, co jnż dziś jest treścią, a przytem treścią

ogromnej wagi, wymaga niewyodrębuiania się. ale

przeciwnie, w zajem nego porozumienia się i zje

dnoczenia w szelkich wysiłków.

Więc naprzód wysuwa się sprawa wyborów do

przyszłej Izby państwowej. Niewątpliwie nie jest

ona najw ażniejszem z czekających społeczeństwo

zadań. Spodziewać się zbyt wiele od parlamen

tów rosyjskich lub od rządu, byłoby to zap tzna

wać rzeczywistość. Dnżo jeszcze wódy upłynie,

nim w Rosyi zrozumieją, że znaczenie takich na

rodowych kwestyj jak gruzińska, żydowska, ta

tarska lnb nawet finlandzka, jakkolwiek samo

w sobie ważne, maleje jednak wielce w porówna

nin z olbrzymiem znaczeniem kw estyi polskiej.

Dnżo wody upłynie, nim, zam roczony przez wieki

niewoli, zm ysł polityczny rosyjski rozezna i ,»()

miarkuje, że, jeśli dw a największe narody sło

wiańskie mają żyć p d wspólnym państwowym

dachem, to »ócczas tylko będą żyły pomyślnie,

jeśli jeden drogiemu nie będzie przygniatał ko

lanom piersi, Z tego powodn więcej możemy li

czyć na siłę dziejową, która wykaże bezsens

wszelkiego innego stosnaku, niż na zrozumienie

rzeczy i dobrą wolę, czy to rządn, czy poszczę

gólnych stronnictw w Izbin państwowej rosyj

-)kiej. Ale właśaie dlatego należy tana pójść i

walczyć za nasze prawa; należy wykazywać przy

każdej sposobności ich niezbędność, w yjaśniać,

oświecać tycb, którzy o stosunkach polskich nie

m ają żadnego pojęcia, wytykać zło istniejące i

wreszcie walczyć z obecuytn porządkiem , a ra

czej nieporządkiem rzeczy, który podtrzymuje

binrokracya w Królestwie.

Parlamentarna walka bowiem o przynależne

nam prawa zwraca się z konieczności przeciw

miejscowej biuroferacyi. K raj nasz, dążąc dn

lada

społecznego, którego pragnie

olbrzymia

większość jego mieszkańców, mnsi wydobyć ten

ład z siebie. Czytałem długie polemiczne roz

prawy o tem, czy powinniśmy pomagać bia

rokracyi w walce z anarchią, czy też zachowy

wać się inaczej w zględem szkód wyrządzanych

rządowi, a insczej w zględem wyrządzanych spo

łeczeństwu. Przedew szystkiem widzę tu pntrze*

bę rozróżnień. Wezoraj Ba czele centralnego

rządn w Petersburgu stali Bołyginowie i Dorno

wie, którzy byli przeciwnikami reform, dziś stoi

Stołypin, który je obieenje, jutro może sunąć

ktoś taki, kto je rozszerzy i przeprowadzi. Otóż

nie może być mowy o stałym i jednakim sto

sunku do władzy tak zmiennej. Można mówić

tylko o bisrokracyi w Królestwie Polskiem, któ

ra ssma w sobie jest przeżytkiem, ale która trwa

trzym a się wszelkiemu siłami przy rządach, opie

ra się jak może zamierzonym reform od, rządzi,

administruje i wytwarza faktycznie istniejący sUn

rzeczy. Ale względem niej należało postawić py

tanie w sposób całkiem odmienny, a *eianewie e,

czy kraj może patrzyć na nią inaczej, jak na

przeszkodę w walce z anarchią?

Sądzę, że pod tym względem nic może być

zdań przeciwnych. Przedew szystkiem samo istnie

nie po za nią rządów wojskowych dowodzi, że

w stosunku do anarchii przestała ona być jaką

kolwiek silą. Powtóre, niataie przygotowywał tak

wytrwale grantu pod dzisiejszy zamęt juk biuro

kracya, wówczas, gdy za rozmaitych Kotzebnych.

Hurków i C zertkowyeh była istotnie siłą. Nie

depce się bezkarnie sprawiedliwości, aie przeciw

stawia się bezkarnie prawo samowoli, nie zaie

prawia się bezkarnie cha akterów , nie zaciemuia

się bezkarnie mózgów. Była ona najtroskliwszym

piastnuem dzisiejszego zamętu. Była i jest zasa

dniczo bezprawiem, bezprawie zaś nie może być

użyte de zaprowadzenia prawnego łada.

Anar

chia wylęgła się z systemu, który ona przedsta

wia, tak jak mncby wylęgają się ze zgnilizny.—

Okratne i szkodliwe dla kraju rządy wojskowe

ją tylko mechanioznem opędzeniem aię od tycb

mach. Żsby u-tonąć anarchię trzeba zmienić do

tychczasowy system rządowy w Królestwie, a

binrokracya miejscowa broni go, jako swego sta

nn posiadania.

Boi się ona browningów i zasła

nia się przed niemi wojskiem, ale jest poniekąd

z zamętu rada, bo zamęt podtrzymuje jej racyę

byta. Musi stać na dawnem rosyfikatorskiem sta

nowisku, gdyż inaczej aie p zostaw ał.by jej nic

innego, jak sobie pójść. Jeśli oawet cofa się chwi

lami przed prądem reform, czyni to z najwięk

szym, na jaki się może zdobyć, oporem, niechę

tnie, nienawistnie, broniąc starego system u pió

rami swych czynowuików, a nawet i takich pro

fesorów, dla których właś iwsze byłyby posady

pelicyjne niż uniw ersyteckie — bryzgając jadem

i denancynjąc społeczeństwo, któremu związała

ręce, że obojętnie oatrzy na bezład.

Nie! My na bezład nie patrzymy obojętnie i

oznajmiamy, że będziemy walczyli z mm na

śmierć i życie, ale nie po to, by urzędnicy, któ

rycb nie chciała n siebie Rosya, rządzili u nas

tak, jak rządzili dotychczas, nie po to, by pod

kopyw ali podstawy naszej budowy społecznej, by

wprowadzali gwałt zamiast prawa, tłumili w na

szym ludzie poczucie sprawiedliwości i zaszcze

piali jad nienawiści jednym warstwom aarodu kn

drogim. Tajne okólniki grały do niedawna w sto

suuku do prawa i słuszności taką rolę, jaką dziś

graią browningi -

więe będziemy walczyli z je

dnym i z drugim systemem do ostatka sił — i

nie będzie to nawet walka na dwa froBty, b

w grancie rzeczy jest to jedno i to samo.

Tak więc zadaniem naszych posłów będzie wy

walczyć dla kraju prawa, jakie mn się należą i

bez jakich nie może się pomyślnie rozwijać, a co

zatem idzie, obalić stan rzeczy istniejący dotych

czas i usunąć tycb, którzy go bronią. Rzekłem

pcwyżej, że prace wewnętrzne, które obowiązują

wszystkich obywateli kraju, są równie doniosłe a

jeszcze bardziej pilne i bezpośrednie, ale i ta pra

ca na zewnątrz, jakkolwiek długo może przyj

dzie oczekiwać na jej skntki, jest i niezbędna i

ważna. Taką akcyę można prowadzić żle lnb do

brze, wytrwale i rozumnie, lnb zapędliwie i nieo

patrznie, w duchu narodowym i dla dobra naro

du, lnb w imię radykalnych, kosmopolitycznych

doktryn. Z tego w zględu wybór przyszłych po

słów nabiera niepowszedniego znaozenia.

Przy

puszczam wprawdzie, że wobec niewątpliwych na

rodowych nczuć ogromnej większości, m ieszkań

ców Królestw a, żywioły duchowo nie polskie, mało

mają widoków przeprowadzenia swych kandyda

tów; trzeba jednak nie żałować trudu i czasu, by

te widoki zeszły do zera.

Jeżeli pesymizm jest

kałuża, w której z przyjemnością wylegiwa się

egoizm i lenistwo, to znów optymizm bywa czę

sto jak głnpie dziecko, z którego wyrosnąć moża

i człowiek głupi. Nie wolno nam zapominać o

tem, co się działo na polskiej ziemi w ostatnich

czasach. Brzmią nam jeszcze w uszach niepodob

ne do wiary okrzyki: nprecz z Polską!a wyda

wane na nlicach Warszawy i inDycb miast w Któ

lestwie; stoją sam jeszcze w oczach paszkwile,

d’uknwane na Orła białego w piatach nie rosyj

skich i nie rządowych. Pamiętamy, z jaką t»sil

nością odwodzono ludzi od idei polskiej i od mi

łości ojczyzny. Byłoby złudzeniem mniemać, że

tych lndzi już nie ma, lub że icb jest garstka

uiezuaezua Barbarzyński i pozbawiony mózgu s v

cyalizm krajowego wyrobu, oraz jego zagraniczuy

dla krajowego użytku surrogat, ogarnęły spore

zastępy, zwłaszcza w klasie roboczej i zrobiły swoje.

Mieliśmy ptzeeie i usiłowania rewolucyjne,

—

tę

m arną i niedołężną córkę niedołężnej rewolucyi

rosyjskiej. Rzuciła ona w ślad za matką kilkt

!)()mb, zabiła kilkudziesięciu rosyjskich pulicyau

tów, kilkaset polskich obywateli, a w końcu p ze

szła w to, w co musiała przejść właśnie dlatego,

że nie była narodową — w zwykły bandytyzm.

W roku sześćdziesiątym trzecim, w roku wojny i

zawieruchy, nie zaszedł ani jeden wypadek ban

dytyzmu Były krwawe nieszczęścia, ale nte było

krwawego błota. Tej różnicy nie rozumieli jednak

przywódcy dzisiejszej pseudo-rewolucyi Nie umie

li niczego przewidzieć; nie rozumieli, że służą tył

ko reakcyi, że są jej bezwiednem narzędziem , że

ą umacniają, że dają jej jakieś pozory prawov»i

tości i ża ją po prosta organizują; nie rozumieli,

że eddalaja czas reform, że rujnują własny kraj

że wiodą do nędzy i zbrodni te klasy, którycb

niby bronią. Słowem: nie rozumi.li nic — czasem

z powodu braka polskiej dnszy i braku obywa

telskiego samienia, a czasem z powoda zupełnej

niezdolności do logicznego myślenia i wprost fe

nomenalnej głupoty.

Apuchtin dokazał jednak wiele. Nie wyparł pol

skiego języka, natomiast napuścił wschodniej zgni

lizny do polskich żył. Znieprawił serca, zuiepra

wił sumienia, ogłupił umysły, obniżył kułturalność

polskiej natury. Dla tego np. socyalizm w krajach

polskich, zabranych przez państwo rosyjskie, nie

m a inaego języka, jak język szynkowni — dla

tego jest okrutniejszy, dzikszy i bezmyślniejszy,

niż gdziekolwiek w Europie, a wogóle tak bez

myślny, że się zabija własnym jadem, jak skor

pion. Z tego również powodn miejscowy radyka

lizm, który dziś (gdy wedle tej dantejskiej Księgi

Rodzaju pseudo rewolncya zrodziła bandytyzm)

wypiera się swych sympatyj dla przewrotu —

jeszcze niedaw no mizdrzył się do niego i uw ażał

go za ,ruch wolnościowy".

—

Z tej nakoniec za

pewne między innemi przyczyny cały jeden od

lam warszawskiego npostępnu nie ohciał się zwać

pistępem narodowym i ze swego staacwiska miał

słuszność, był łnwiem tylke ekspozyturą 80cyałi

zrnn.

Pedobnych objawów zamieszania i upadku

myśli powszechnej, nie tylko pod względem s

tycznym i politycznym, ale i logicznym, mógłbym

wymienić więcej — jednakże w tej chwili chodzi

mi o eo innego, a mianowicie o to, że byłoby

istotnem nieszczęściem, a jednocześnie świadec

twem ubóstwa dla krajn, gdyby żywioły przewro

towe i zarazem bezmyślue miały go reprezento

wać w Izbie poselskiej. Nie! Polski i jej iutere

sów nie m ogą bronić ani nasi dzisiejsi socyaliści,

któr?y jej głupie nienawidzą, ani anarchiści, któ

rzy szarpią jej wnętrzności, ani wogóle poboczni

synowie rewolncyi rosyjskiej i bratobójcy. Żeby

bronić aarodu, trzeba być z narodu i trzeba go

kochać. Jest to jednym z warunków nietylko uez

ciwej, ale i rozumnej polityki.

Wypadkiem mniej niepomyślnym byłoby, gdyby

mandaty padły na tak zwanych postępowców,

zwłaszcza tege odłamu, którzy się nie wstydzą

przynajmniej swej polskiej duszy. Lecz i przeci

wko temu należy się zastrzedz. Istnieje bowiem

obaw a, że niektórzy byliby przeciwnikami soli

darności w przyszłem Kole polskiem, niektórzy

trzym aliby się ślepo sukni niewyrobionych polity

cznie kadetów, jak dziecko trzym a się sukui matki.

Innym chodzićby msgło o rzeczy, z któremi roz

prawi się dopiero przyszłość, a zatem więcej o

czteio przymiotnikowo głosowanie i temu podobne

przykazania najnowszego radykalnego katechizmu,

niż o istotne polskie interesy. Wychodziły zaiste

z postępowego obozn,

przed poprzednimi wybo

ram i i przed jego dzisiejszym podziałem, dziwne

pomysły. W edle jednego z nich, mieli posłowie

nasi, po zażądania autonomii i złożeniu protestu

przeciw istniejącemu stanowi rzeczy w Króle

stwie, oświadczyć, że jako nie wybrani przez po

wszechne, tajne itd. głosowanie, uważają się za

nielegalnie wybranych i w racają do rodzinnych

pieleszy. Owoż taki np. protest byłby nie *koyą,

aie pantomimą polityczną, pe odegrania której rs

dznnoby i stanowiono o nas — bez nas; na tego

rodzaiu zaś obrady i ich wyniki uarażać krajn i

narodn mężom politycznie dojrzałym nio woino.

Do sncyaiistów i postępowców należą wreszcie

w znacznej części n nas i oświeceni żydzi. Wieln

z nich zerwało otw arcie z polskimi ideałami, ale

w łaśnie dlatego społeczeństw o, przygarniając tycb,

którzy jednsko z niem czują, powinno tem bez

względniej bronić się cd takie b, co zasilają fa

dry anarchii, i od takich, którzy, plwając ze so

cjalistycznych okien na »szowinizm1*polski, upra

wiają namiętnie żydowski.

Czy krajowi grozi niebezpieczeństwo, by wsku

tek albo kartelu ciemnych sił, albo wskntek po

parcia żydów lub zbałamuconych zastępów robo

tn czyc-h mogły mandaty paść na lndzi, dla któ

rych Polska i przyszłość Polski, jako f\Jski, jest

rzeczą obojętną, a nawet nienawistną? W mia

stach nie jest ono może całkiem wyłączone, ale

wogóle -

nie przypuszczam.

—

Niemniej jednak

kraj będzie zabezpieczony od uich tem pewniej

i lepiej, im w szystkie st^oonictwa patryotyozne

okażą większą solidarność, im szczerzej porozu

mieją się ze sobą, im sprawniejszą wytworzą

wspólną orgauizaeyę. P rzyjąć wszystkich zbłąka

nych i wahających się, podać sobie ręce, pozbyć

się uprzedzeń, zarozumiałości, samochwalstwa, hy

perkrytyki, zrzędności i stanąć jak jedeu mąż ao

walki - oto ich dzisiejszy m oralny obowiązek.

Mówię wyraźnie , że takie stanowisko powin

ny zająć wszystkie patryotyczae stronuictwa i

wszys y pojedynczy ladzie, którzy się czują Po

lakami, bez względu na barwy, odcienia, wyzna

nie i pochodzenie. Kościół narodowy m a szerokie

podwoje.

Trzeba patrzyć zawsze na niezmienną

wielkość idei, nie zaś na przypadkową małość

niektórych jej wyznawców. Tylk:o nikczemne i

i złośliwe indywidua lub absolutni głuncy mogą

porównywać naeyonalizm polski z bakatystycz

nym uacyoaalizmem niemieckim lab z czarn ie

cinuym rosyjskim . Naeyonalizm polski nie tuczył

)ię nigdy ciohą krwią i łzami, me smagał dzieci

w szkołach, nie stawiał pomników katom.

Zro

dził się z bJu największej tragedyi ddej owej.

Przelewał krew na rodzinnych i ua wszystkich

innych polach bitew, gdzie tylko chodziło o w ol

ność. Wybncbnął i rozgorzał w niewoli, jako po

ryw kn wolności. Wypisał na swych chorągwiach

najszczytniejsze hasła miłości, tolerancyi, osw o

bodzenia łada, oświaty, postępa — i w imię tycb

haseł przechodził w raz z całą ojczyzną w oso

bach swyih b jowników przez takie cierpienia,

przez jakie, od czasów chrześciaństwu uie prze

chodzili bojownicy żadnej innej idei.

Kto go inaczej pojmuje — płyttco i żle go poj

m uje; kto mu inaczej służy — błądzi Będzie oa

zaw sze taj szlachetniejszym splotem myśli i uczuć

narodu, i dlatego pod jego sztandarem

stanąć

może każde prawdziwie, nic zaś pozornie tylko

polskie stronnictwo, i każdy pojedynczy człowiek,

w którym, wedle słów starej patryotycznej pie

śni -

»polska dusza wre".

W następnym liście poruszę te zadauia we

wnętrzne, wob;o których solidarna i zorganizo

wana działalność stronnictw patryotycznych jest

jeszcze niezbędniejszą.

Henryk Sienkiewicz.

Zdyplomacyi Austro-Węgiar.

Po ustąpieniu hr. GAuohowskiego.

—

Br. Aerenlhal. —

Ambasado r Calice.

—

Książka Chlumecbyego .

——

Związek trójcesarski.

Hr. Golach; wski był przez blisko lat dwanaście

ministrem spraw zagranicznych, w okresie, w któ

rym anstro węgierski kierujący mąż stanu nie

mógł zmienić karty Europy. Mógł on jedynie u

trzymać stan rzeczy, który odziedziczył, a że go

pozostawił polepszonym jest dla niego dobrem

wspomnienie» i zapewnia mu dobrą w świeeie

dyplomatycznym pamięć. Hr. Gołuchowski utrzy

mał mocarstwowe stanowisko monarchii w Euro

pie, nie naraził jej nigdzie na szkodę, zachował

równorzędną z innemi postawę, a to ua przekór

austryarkiemu pessvmizwowi z pewneu zacię

ciem i fantazją karmazyna, które sprawiały, iż

zapominano, że za jego polityką nie była ani od

Dowiedoiih arm at, ani w porę powołanego, ani

dostatecznego rekruta, a że była ciągła, rozstra

jająea i osłabiająca waśń wewnętrzna. To też ta

polityka znajdowała do chwil ostatnich ogólne u

zoanie tak w Austryi, jak na Węgrzech, tak

w delegacyach jak w obydwóch parlamentach, i

do kińca nic jej poważnego i uzasadnionego nie

zarzucono. Próbowano, dla upotorowania skombi

nowanego szturmu dzienników peszteńskieb i wie

deńskich, oskarżać go o zamącenie stosunków

z Włochami, ale pokazało się, że nigdy, jak za

jego ministerstwa, lepszymi nie były; usiłowano

zrzucić ua niego winę o zatarg z Serbią, sle ten

obraca się ca)y na korzyść materjaloą Austro—

Węgier, a ostatecznie uie wyjdzie na dobre jego

serbskim twórcom

W dniu jednak, w którym pre?es gabinetu wę

gierskiego W ekerle przywiózł do Wiednia we

fałdach swej togi ustąpienie hr. Gołuchowskiego,

ten złożył swoją tekę. P . W ekerle zręcznie izecz

przeprowadził. Oświadczył gotowość poparcia br.

Gołuchowskiego, w razie danym poświęcenia dla

niego swojego urzędu, ale dodał, że wtedy koali

cya rozpadnie się i że poważne bardzo wybuchnie

na Węgrzech przesilenie. P . Wekerle nie tyle pra

gnął s ę pozbyć hr. Gołuchowskiego, jak raczej

kłopotu, albowiem liczył się z raptem powstałą

przeciw tamtem u na Węgrzech niechęcią. Nikt, a

zapewne pierwszy br. Gołnchowski, nie może od

szukać jej powodu; uiczem istotnem i poważnem

nie można jej sobie wytłomaczyć, równie też tak

bardzo spiesznie zaszłej w usposobieniu ogółu wę

gierskiego zmiany. Roznieciły niechęć nrażoue mi

łości własne dwóch czy trzech osób, z powodu nie

uzyskania dla krewnych posunięć lub w skutku

oddaleń w dyplomacyi, w czem słuszność była

po stronie ministra, tem więcej, że niewłaściwe*

mi ustępstwami nie chciał zyskiwać głosów wę

gierskich delegatów.

Jak nieraz, tak i tu mniejsze przyezyny spo

;«*s"*»**"***""?ŁSltfffSS?!*«*f,w

»*

l"rn,*mm.m

" m,difl"w "i tl"i?,"*,*.r .rk,;;;;-l""1

«*SEKST» »»»mmi., «. ..urn,,

""”"

fea,n

,,";s:x

K5U1

...........

Ku()l(t wieczorny 10 hal.,

ranny 4 hal 1

*to»»» p«».«..,,

I»Kk^ttt»,. L

/ wieczorny 12 bal,, ranny S hal.

» KŁNUMERATA WYNOSI:

w Krakowie w miejscu.

ro^ in% kwarta( ( »a / miesiąc

Pocztą * paóstwie A uatry a ckiem ...’ ! i .............................

??.

7 ,kłr- 59 **-I* **r. 59 błl

7 dwukrotną wysyłka pocztową .

?« koron 9 kor. -

|3 kor. -

l’ii wpić"

N’iemieckiem . .

% koroQ J° kor

b 9kor. 50hal.

Du wszystkich *-*iw. należących do związku portow’ego ! ! 48 koron 12 k r ’ -

l%kr’- ^

Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

1 z 8 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu