Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 707 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

NCI105

Kraków, Poniedziałek 10 Maja 1909.

Rocznik LXII.

» ......

(Wydttiiie wimorne)

Przesi!enis yabinstowe wPetershurgu.

Sanacya finansów krajewyeh.

Rząd, jak, wiadomo, przedłożył Izbie trzy pro

jekty nstiiw: o podwyższeniu podatku od wódki

ipiwa, tudzież, projekt o ustawy udolowaaiu krajó?y’

przez państwo. Ten ostatni projekt przekazuje

w r. 19.10 krajom 1C6 milionów koron i powię

ksza tę dotacyę rocznie o dwa miliony koron,

tak że w r. 1919 dojdzie ona do 124 milionów

koron. Galicya otrzy’-mać ma z niej w r. 1910 prze

szło 18V* miliona koron.

Ta dotacya przypadnie jeduak tylko tym kra

jom, które na czas od 1910 do 1919 r. zrzekną

się krajowych opłat od piwa i gorących trunków,

tudzież krajowych dodatków od podatku osobisto

dochodovyego, a nadto uzupełnią krajowe ustawo

dawstwo budżetowe. Spełnienie tych warunków

należy do kompetencyi sejmu, rząd jednak okre

śla bliżej, jak sobie wyobraża to uzupełnienie

krajowego prawa finansowego, a nawet dołącza

do swego przedłożenia szkic ustawy, którą, zda

niem jego, sejmy powinny uchwalić. Te właśnie

wymagania rządu w spraw’ie zaprowadzenia no

wych krajowych urządzeń powinny być zasadniczo

zbadane ze stanowiska autonomicznego. W iemy

też, że Koło polskie w tym właśnie kierunku

pracuje, a niektóre dzienniki doniosły’, że zmiany

projektów w tym duchu nie są przez rząd wy’

kluczon,e .

Rząd domaga się uzupełnienia krajowego pra

wa budżetowego w następujących punktach: caly

budżet, a więc tak dochody jak i wydatki, ma

być zatwierdzony przez cesarza; wy’datki zwy

czajne nie mogą być preliminowane w projekcie

wydziału krajowego w’e wyższej kwocie, niż, w y

noszą zwyczajne dochody; podwyższenie wydat

ków preliminowany’ch przez wydział krajowy, nie

może nastąpić przez sejm bez poprzednich obrad

wydziału krajowego, a w razie uchwalenia takie

go podwyższenia zwyczajnych wydatków należy

podwyższyć także i zwyczajne dochody1, gdyż

inaczej następuje automatyczne podwyższenie u

chwalonych bezpośrednich dodatków do podatków;

wreszcie dla kontroli całego gospodarstwa krajo

wego ma być ustanowiona osobna komisya kon

trolująca.

Pierwszy warunek zaprowadza tę zmianę, że

na przyszłość cały budżet ma podlegać zatwier

dzenia cesarskiemu, gdy dotychczas zatwierdze

nia tego wymagały tyłko dochody (z wyjątkiem

!O°/,, dodatków do podatków bezpośreduich). No

we to postanowienie może obudzić wątpliwości,

czy w ten sposób autonomia krajów nie wejdzie

w stosunek zupełnej zależ,ności od rządu. M otywy

zapewniają, że tak nie będzie, jakkolwiek bo

wiem dotychczas wydatki nie potrzebowały za

twierdzenia cesarskiego, bo rząd mógł przy od

mówieniu dochodów uniem ożliwić każdy budżet,

a przecież tego czynił. Nowe postanowienie wy

daje się wskutek tego rządowi tyłko logicznem

rozwinięciem już dzisiaj obowiązującego prawa;

ale w danych jednak stosunkach sprawa ta przed

stawia się jako kwestyą naszego politycznego

wpływu i znaczenia. Kołu polskiemu przyjdzie się

głęboko zastanowić, czy jest wlaśeiwem rozsze

rzanie terenu, na którym ten nasz wpływ miałby

się mierzyć i walczyć z wpływem ewentualnie

nam przeciwnym. Wobec tego, że każda ustawa

krajowa jest kontrasygnowana przez ministra,

zdawałoby się, że warunek zatwierdzenia cesar

skiego dla całego budżetu nie jest niczem no

wem. Różnica tkwi jednak w tem, że odmówie

nie sankcyi innym ustawom nie pociąga za sobą

ujemnych skutków w takiej mierze, jakieby spo

wodowało niezatwierdzenie budżetu, od którego

regularności, systematyczności i pewności zależy

całe gospodarstwo krajowe.

Warunek, że Sejm nie może podwyższać wy

datków ponad wysokość, projektowaną przez w y

dział krajowy, bez zasiągnięcia poprzednio opinii

wydziału krajowego, ma na celu uchronienie bu

dżetu od niespodzianek, które w pełnej Izbie nie

są wykluczone. Przyjęcie takiego postanowienia

musiałoby pociągnąć za sobą zmianę regulaminu na-j

1szego Sejmu, zachodziłaby bowiem obawa, aby

przez wnioski, stawiane w pełnej Izbie, nie prze

dłużyły się obrady nad budżetem, gdy żadnego

z nich bez wysłuchania opinii wydziału krajowe

go nie możnaby bylo stanowczo uchwalić.

Postanowienia, mające na celu utrzymanie ró

wnowagi budżetowej, mogą być il!uzoryczne, gdy

bowiem odnoszą się tylko do zwyczajnj’(-h docho

dów i wydatków, zrodzą tendencję do Uchwala

nia wydatków zwyczajnych pod nazwą nadzwy

czajnych. Przykład państwa, które miało osobny

budżet inwestycyjny, zawierający, jak wiadomo,

wydatki zwy’czajne, powinien przekonać, że re

forma, która w ten sposób dąży do usunięcia de

ficytu, nie jest wystarczającą. Widzimy tosarno

w gospodarstwie niektórych związków komunal

nych, gdzie również pod nazwą inwestycyj, po

krywanych pożyczką, kryją się wydatki zwy

czajne.

Pokrywanie deficytu przez automatyczne pod

w’yższanie się dodatków do podatków winno być

przedmiotem szczególnej rozwagi. Przedłożenie

rządowe nie daje materyału do usunięcia wątpli

w’ości, które budzi przerzucenie ciężaru, wywoła

nego potrzebą pokrycia deficytu, na płacących

podatki bezpośrednie. Postanowienie, że ten auto

matyczny w’zrost nastąpić ma wówczas, gdy sejm

nie uchwali innych źródeł na pokrycie wydatków

zwyczajnych, staje we właściwem świetle, gdy

się zważy, że warunkiem otrzymania dotacyi

państwowej jest zrzeczenie się prawa dodatków

do podatku od piwa, gorących napojów i podatku

osobisto -dochodowego, że przeto te źródła są od

cięte dla krajów. Sądzimy, że ten punkt nie po

winien być teoretycznie rozstrzyganym, jeżeli za

miar utrzj’mania równowagi we finansach krajo

wych ma być rzeczywiście przeprowadzonym. Mó

wimy; rzeczywiście, mamy bowiem na myśli po

przednio uczynioną uwagę, że takie postawienie

kwestyi może wywołać ten skutek, iż wydatki

zwyczajne kryć się będą pod nazwą nadzwyczaj

nych. Utworzenie wreszcie krajowej komisyi kon

trolującej wiuno wywołać dj’skusyę publiczno

prawną, która szkic rządowy wypełniłaby ko

niecznj’mi szczegółami.

Z uwag powyższych widać, źe studya nad re

formą finansową są ważną i trudną pracą, cze

kającą obecnie Koło polskie. Praca ta objąć win

na tem szersze kręgi, że projekty rządowe zbu

dzić muszą kwestyę finansów miast i ich przy

szłości. W motywach do swych przedlożeń rząd

z naciskiem podnosi, że stać będzie na straży

autonomii krajów; nie powinnaby być wskutek

tego uzasadnioną obawa, aby między zasadą au

tonomii a zasadą równowagi budżetów krajowych

musiała zachodzić sprzeczność. W tym też duchu

ponawiają się głosy, rokujące rozwiązanie kwe

sfyi: bez uszczerbku autonomii, a z pożytkiem dla

sanacji finansów krajowych.

Frzesileiffi« %reglersk!o.

Wiedeń 9maja. ]

Przebieg przesilenia węgierskiego jest nie

zwykle powolnym — i inaczej też być nie może.

Długoletnia agitacj’a stronnictwa niezawisłości wy

tworzyła sytuację areytrudną. Ażeby dojść do

steru, a następnie, żeby się u stera utrzymać,

Koszutowcy utrzymywali ludność w ciągiem wrze

niu, wynajdywali coraz to nowe postulat}’, w któ

rych urzeczywistnienie sarninie wierzyli. Osiągnęli

dziś już bardzo wiele: państwowość węgierska stoi

co najmniej równie silnie jak austryacka, a w spra

wach wspólnych glos Węgier bodaj czy nic jest

przeważającym. Zresztą sam kierunek politycznej

m yśli austryackiej odpowiada interesom przede

wszystkiem węgierskim.

Prawda: po dokonaniu dzielą Deaka w prakty

ce pozostało jeszcze niejedno do zdobycia. Przej

ście od centralizmu do dualizmu nic mogło doko

nać się z dnia na dzień. Trzeba było na każdym

kroku plenić niemieckie chwasty, trzeba było sa

moistność zdobytą w teoryi wcielić w praktykę.

I to się jnż Węgrom udało. Z narodowo-języko

wych postulatów nie pozostało wreszcie nic już

do żądania, oprócz językowego uprawnienia w ar

mii. Wiadomo, że po wypełnieniu znanych warun

ków i na tem polu otrzymać mają Węgrzy ustęp

stwa, ograniczone tylko względami wspólności

armii. Nie wypełniwszy przyjętych warunków,

stronnictwo niezawisłości nie może też dopominać

się o owe ustępstwa; zapomina więe o nich i rzu

ca się na agitacyę o odrębność bankową.

Cesarz przyjechał widocznie do Budapesztu

z zamiarem położenia kresu tym ciągłym walkom,

stworzenia czegoś w rodzaju nowej ugody, sło

wem postawienia dualizmu na podstawie trwałej

i usunięcia go z pod wpływu walczących pomię

dzy sobą o popularność stronnictw.

Takie’ rozwiązanie przesilenia wymaga czasu.

Idzie przedewszystkiem o to, by stronnictwo nie

zawisłości przekonać, że Korona nie chce dalej

dać się nadużywać dla utrzymania popularności

panów’ Koszuta i spółki, że ugoda musi być tego

rodzaju, by na nowe has!a agitacyjne nie było już

w niej miejsca, że Węgry od lat przeszło 40 wy

szły ze stadyum rewolueyi, źe są sainoistaem pań

stwem, w którem walka o wolność narodową jest

walką z wiatrakami.

Stronnictwo niezawisłości oświadcza sie z go

towością objęcia rządów. Ale ci panowie chcieliby

równocześnie i rządzić i otaczać się aureolą re

wolucyi. Na to się już dziś Korona nie zgodzi.

Obok tego cesarz, jak słychać, nie chce wyłącznych

lządów Koszutowców, bo nie chce odtrącać tych,

którzy dotąd bez względu na popularność wiernie

ugodj’ dotrzymywali. Koszut i Justli zamiast Au

drassego i Wekerlego, to nie bardzo ponętna za

miana. Mówią więc znów o koalicji, a raczej o

zlaniu się stronnictw w jedną całość na podstawie

nowego programu. Ale i w tej kombinacj’i stron

nictwo niezawisłości zrezygnować by musiało

z wszelkiej skrajności, przedewszystkiem zaś zgo

dzić się na reformę wyborczą, która dopiero mia

łaby Sejm węgiers’ki odrodzić. Wielką rolę w no

wej kombinacji odegrać ma katolicko -ludowe

stronnictwo; jest ono dziś w sejmie uielicznem,

ale przy zmianie ustawy wyborczej do niego na

leżeć może przyszłość. Idzie więc — powtarzam

—

o zupełne odrodzenie życia publicznego w W ę

grzech, a na przeprowadzenie takiej kombinacyi

potrzeba wiele czasu. Akcj’ę ułatwiają pono pe

wne zakulisowe, a jeduak znane sprawy, które

mają wpływ o tyle, o ile niektórzy przewódcy

stronnictwa niezawisłości zmuszeni są do większej

rezerwy a nawet uległości. Bo i trybuni miewają

swoje tajemnice, o których minera plebs wiedzieć

nie powinna.

Z za kulis Izby poselskiej.

Wiedeń 7maja.

== Telegraficznie doniosłem już o walce po

między p. Staniszewskim a p. Kolischerem o man

dat w komisyi budżetowej. Na podstawie dawne

go klucza mieli demokraci w komisyi budżetow’ej

dwóch zastępców, pp. Staniszewskiego i Kolische

ra. Po zmianie klucza przez wstąpienie ludowców

wypadło im zrzec się jednego z’ tych mandatów.

Związek demokratyczny wezwał obu panów do

porozumienia się, który z nich ma ustąpić, obaj

jednak odwołali się do Kola. Sprawa była dra

żliwą, osobistą, nic więc dziwnego, że do gloso

wania stanęła mniej niż połowa członków Koła.

Pos. Staniszewski, za którj’m głosowali najliczniej

zebrani narodowi demokraci, otrzymał 19, Dr Ko

lischer 13 głosów. DrKolischer oświadczył na to,

że składa mandat nietylko do komisyi budżeto

wej, ale i do wszystkich innych komisyi. Dziś

mówią nawet, że chce złożyć także mandat po

selski. Poważni posłowie szczerze ubolewają nad

usunięciem się tak wybitnej ekonomicznej siły

z komisyi budżetowej. Nie kwestyouując zdolno

ści p. Stanisze,wskiego, jednak skonstatować wy

pad,u, że Dr Kolisclier był w komisyi budżetowej

jednym z najwybitniejszych i najznakomitszych

posłów i że Koło polskie i w tej i w innych ’ko

misyach zawdzięcza inu niejedną zdobj’cz. Caly

ten przykry epizod jest jeno następstwem rozbi

cia się Koła na frakcj’e, a w dalszej konsekwen

cj’i dobierania do komisj’i posłów nie według ich

zdolności tylko według *klucza*.

Mówią zresztą,

że ludowcy odstąpić chcą p. Kolischerowi jeden

ze swoich mandatów.

Sprawa banku bośniackiego rozstrzygnie sie do

piero w przyszłym tygodniu. Wczoraj większość

komisyi zdecydowaną była głosować za ostrą re

zolucj’ą p. Daszyńskiego, rezo!ucyą, która winę

barona Buriana niepodzielnie składa ua barki p.

Bilińskiego. Skoro jednak rozeszła się pogłoska,

że cały gabinet z ministrem skarbu się solidary

zuje, usposobienie u kilk u stronnictw się zmieniło

i najbardziej prawodopodobnem w,ydaje się uchwa

lenie rezolucyi D r Rediicha. Treść jej jest czysto

rzeczową i zapobiegn’ę istotnie aktywowaniu ban

ku. Rezolucja wzywa rząd, by nie dopuścił ob!i

gów owego banku do handlu na giełdach au

stryackich, czyli odbiera im jedyny możliwy targ.

W umowie pomiędzy bankiem a p. Burianem,

objął wspólny rząd obowiązek starania się o do

puszczenie tych obligów na giełdy austryackie.

P.Burian byłjednak na tyle ostrożnym, żc zobo

w’iązał się tylko do *starań11, nie obejmując gwa

rancji za rezultat.

Dzienniki wiedeńskie wszystkich odcieni wręcz

pojąć nie mogą powodów, które skłoniły p. Bu

riana do umowy. N . fr. Presse powiada, że tego

rodzaju konesye bankowe praktykowane są chyba

w Baraguay lub Peru, ale nie w kulturalnem en

ropejskiem państwie. Wspólny rząd robi za bank

wszystko: szacuje grunta, ściąga raty, upomina

wierzycieli, a w dodatku jeszcze poręcza wszyst

kie straty! Vaterlaml pisze między innemi: ,,U

mowa pomiędzy wspólnym rządem i bankiem w’ę

gierskim dla Bośni, jest rzeczą wręcz potworną.

W teu sposób uprzywilejowany bank, którego głó

wuem zadaniem jest uwłaszczenie kmieci, przed

stawia się jako prywatne przedsiębiorstwo wę

gierskie, prowadzone przy pomocy środków całej

monarchii. Potrzeba było - a podnosimy ten za

rzut z pełną rozwagą i spokojem — zupełnego

zaniedbania obowiązków wobec monarchii, ażeby

c. i k . wspólny minister skarbu zgodził się na

tego rodzaju ekonomiczne wydanie Bośni na pa

stwę WęgromB. Po dalszych bardzo gwałtownych

zarzutach, Vaferland uznaje jednak, że uzyskane

przez rząd austryacki ustępstwo, według którego

urnow’a przestaje istnieć w razie, gdyby wykupno

objął kraj, daje jeszcze nadzieję ratuuku.

Jeszcze ostrzej potępia umowę Reichspost. W o

gó!e niema3z w Wiedniu ani jednego dziennika,

któryby chociaż nieśmiało stanął w obronie po

tw’ornego układu. W delegacyi będzie p. Burian

mia! stanowisko bardzo trudne, tembardziej, że

nie brak pogłosek, komentujących komisję w spo

sób dla niego i różnych polityków węgierskich

krzywdzący. W komisyi naturalnie opozycya zwró

ciła’ się przeciwko temu, komu przypad’ła w udzia

le niewdzięczna rola obrońcy, poprawionej co pra

wda umowy: przeciw p. Bilińskiemu. Dopiero kie

dy p. Biliński po pauzie mógł powołać się na so

lidarność całego gabinetu i dzienniki otrzymały

w tym duchu komunikat, opozycya stała się mniej

gwałtowną.

Cala sprawa jednak — bez względu na to, ja

kim będzie jej epilog — wniosła w Izbę niepo

kój, n’erwowość, a co za tem idzie, wywołała!

znów szereg naglących wniosków. Trudno mówići

0 obstrukcj’i, a je’dnak naglące wnioski przeszka

dzają dalszej pracy, a są w każdym razie wyra

zem niezadowolenia poszczególnych grup i osób.

Taki już bowiem w tej Izbie zwyczaj, że kto

tylko czuje się niezadowolonym, wnosi naglący

wniosek.

Poza niektórymi z tych wniosków kryje się też

może niechęć możnych grup w Izbie i poza Izbą

do podwyższenia podatku od piwa. Jest to wo

góle najtrudniejsza część przedlożeń finansowj’ch.

Podatek od wódki obciąża przeważnie Galicyę.

Koło polskie zgadza się na ten podatek, pod wa

runkiem ustępstw w podatku domowo-klasowym

1uwzględnienia autonomii krajów. W przypuszcze

niu, że rząd się r,a te ustępstwa zgodzi, podatek

od’wódki nie napotkałby na zbj’t wielkie trudno

ści. Ale podatek od piwa! Kto właściwie ma go

uchwalić, skoro przeciwko niemu oświadczają się

Czesi i Niemcy i socyaliści? A jednak nawet po

datek od wód’ki nie może wejść w życie bez po

od piwa, bo po pierwsze nie jest dla pań

stwa i kra)ów wystarczającym, p:o drugie istnieje

pomiędzy jedną ustawą a drugą niewypowiedziane

junctim, które w danej chwili ubrane będzie w

zupełnie konkretną formę. Opozycya przeciwko

podwyższeniu podatku od piwa tłumaczy wiele

skądinąd nie zupełnie zrozumiałych zajść i obja

wów.

___

Poterslrarg 7maja.

(»S’.) Po powrocie do Petersburga, p . Stolypin

nie udał się odrazu na posiedzenie do Carskiego

»Sioła, jak to bywa we zwyczaju, lecz zwołał

najpierw posiedzenie gabinetu. Fakt powyższy

uważany jest ogólnie za objaw zachwianego sta

nowiska prezesa gabinetu. Pracowano nad tem

podczas jego urlopu i zdolaDO, jak twierdzą, po

części cel ten osiągnąć. Wystąpienie hr. Wittego

w Radzie państwa bylo punktem wyjścia dla tej

antystołypinowskiej kampanii. I gdyby kto inny,

a nie hr. Witte, kampanię tę prowadził, już dziś

los gabinetu byłby rozstrzygnięty. Lecz — jakdz,iś

rzeczy się mają —

,,hrabia portsmr.cki", jak go

nazywają na skrajnej prawicy, należy do «ajhar

dziej niepopularnych postaci w kolach dworskich.

0 następcę po p. Stołypinie dosyć trudno, a więc

być może, że kryzys ministeryalna da się, jeżeli

nie usunąć całkowicie, to na czas jakiś odroczyć.

Premier gabinetu pragnie tymczasem sam przy

śpieszyć wyjaśnienie tej skomplikow’anej sytuacyi,

jeśli ma się na względzie tutejsze stosunki i krzy

żujące się różnorodne wpływy. Dnia 4 maja od

było się posiedzenie gabinetu, na którem zajmo

w’ano się kwestyą możliwego niesankcyonowania

etatów sztabu jeneralnego marynarki i następ

stwami tego faktu. Prezes gabinetu przemawiał

obszernie, oświadczając się stanowczo za utrzy

maniem dotychczasowego stanowiska gabinetu,

albowiem ustępstwo w sprawie etatów, już przy

jętych przez obie Izby reprezentacj’i narodowej,

uważa dla siebie za rzecz niemożliwą. Kampania,

prowadzona przez prawicę przeciwko gabinetowi,

nie ograuiezj’ się do samych tylko etatów, które

są tylko jednem z ogniw tego łańcucha, który

knje prawica; ustąpić w tym wypadku — znaczy

pozbyć się głównej sprężyny swej działalności,

swego raison d’etre. Mowa p. Stolypina znalazła

sympatyczny oddźwięk wśród przeważnej czę

ści członków gabinetu.

W ożywionej dyskusji, wywołanej oświadcze

niem p. Stolypina, zdania ministrów z początku

podzieliły się. Pp. Rachłow, minister komunikacji,

Kriwoszein, rolnictwa, Łukisnow, ober-prokurator

św. Synodu, byli tego zdania, że prezes gabinetu

nie powinien podawać się do dymisyi, bo okoli

czności nie są obecnie tego rodzaju, aby wywoły

wać kryzys rządową. Obradowano do drugiej go

dziny w noc,y; w końcu mniejszość niezbyt upie

rała się przy zajętem początkowo s’aoowisku.

Przyjęto ostatecznie rezo!ucyę działania zgodnie

1 utrzymania z największą usilnóśeią zasady ,,zje

dnoczonego gabinetu11. Jeżeli zatem prezes gabine

tu poda się do dymisji, to z nim razem poda się

i caly gabinet. Na swem stanowisku pozostaną

tylko ministrowie: wojny, marynarki i spraw za

granicznych, którz,y , w myśl ustaw zasadniczjcb,

należą do najmniej związanych solidarnością z re

prezentacją narodową.

Po powy’ższej uchwale, udał się dopiero p. Sto

łypin do Carskiego Sioła. Wkrótce potem zaczęły

w kolach damskich obiegać pogłoski, że prezes

gabinetu już się podał do dymisyi, albowiem eta

ty sztabu jeneralnego marynarki stanowczo nie

otrzymają sankcyi monarszej. Wśród październi

kowców panu,je konsternacja. Prezydent Damy

państwowej, a zarazem najwybitniejszy przedsta

wiciel grupy ,,Związku z dnia 30 października",

p. Chomiaków wyraził się przed współ-redaktorem

Birźewych Wied,omosti w sposób następujący:

*Solidarność gabinetu z p. Stołypinern jest dla

mnie niewątpliwą. Inaczej zresztą i być nie mo

że. Przecież chodzi tutaj o sprawę poważną, a

nie o jakąś drobnostkę, co do której opinie człon

ków mogłyby się różnić. Zmiana gabinetu w da

nej chwili będzie bezwarunkowo w ścisłym zwią

zku z przekształceniem całego ustroju polityczne

go. Paździeruikowcy przewidu,ją zatem zwycię

stwo prawicy i z upadkiem p. Stolypina początek

reakcyi, powrót do konstytucj’i Bnłyginowskiej, a

może i do status quo antę.

Najsprzeczniejsze opinie dają się słyszeć w Ra

dzie państwa, gdzie na,jpierw w kwestyi etatów

rozpoczęto kampanię przeciwko Stołypiuowi. Nie

którzy z członków prawicy twierdzą, że sprawa

cala skończy się na niczem: etaty sankcyi nie

otrz,ymają, a pomimo tego prezes gabinetu pozo

stanie na swem stanowisku. Natomiast członkowie

centrum Rady państwa wierzą, że upadek gabi

netu jest rzeczą bliską i ju t układa,ją listę człon

ków przyszłego gabinetu. Prezesem jego i zara

zem ministrem spraw zagranicznych zostać ma

Goremykin, ale p. Durnowo, przedstawiciel rea

kcyi w gabinecie niegdyś hr. W ittego, zostanie

niechybnie ministrem spraw wewnętrznych. W y

mieniają między innymi i nazwisko hr. Wittego

jako prezesa gabinetu, lecz bez przekonania, aby

powrót jego do władzy był obecnie możliwj’m.

Natomiast sam hr. Witte pragnął — jak zapew

niają — tylko odwetu ua p. Stołypinie; przed je

dnym ze swych przyjaciół miał wyrzec słowa:

,Nareszcie — zwaliłem Stołypinau! Losy prezesa

gabinetu podzielać będzie zapewne i minister fi

nansów Kokowcew, którj’,

jako jego zastępca

podczas choroby, bronił etatów sztabu jeneralnego

marynarki w Radzie państwa.

,,Sąd14 nad Ewą Pobratyńską.

Niedawno — jak donosiliśmy — odbył się w Pe

tersburgu ,sąd’1 nad Ewą Pobratyńską. Grono

młodzież,y z wydziału prawniczego, idąc wzorem

I aDgiclskiin, postanowiło rozstrząsnąć etyczne mo

menty z głośne,j powieści Żeromskiego. _

Wyrok

uniewinniający wywołał prawie zgorszenie u wy

robionego ogółu, którj’ zaniepokoił s:ę tak opacznem

traktowaniem moralności, jakie objawiło się u mło

dzież? petersburskiej. W parę dni po ,,wyroku

pojawiły się głosy, że w Warszawie odbęd/.ie się

rozprawa ,,kasacyjna11, że powołani będą do try

bunału ,wybitni prawnicy11, ludzie dojrzali i w,y

robieni. Sądzono, że warszawska rozprawa będzie

istotnie poważną, że stanie się pośrednio potępie

niem niepociesza,jąeego objawu petersburskiego.

Nadzieje zawiodły; *sąd11 odbył się w sobotę

w Warszawie i budził wrażenie ,jeszcze przy

krzejsze niż pierwszy ,,proces11. Oto jego prze

bieg według sprawozdania Głosu irarsmwsktego:

Wielka sala Filharmonii zapełniona aż do osta

tniego miejsca. Wiele osób stoi w przejściach, że

przecisnąć się trudno... Wśród owej ,,publiczno

ści11 osób poważniejszych stosunkowo niewiele;

osoby znajome przy spotkaniu tłómaczą się, że

przyszły tak sobie, ażeby zobaczyć szopkę. Wśród

tłumu przeważa zwarty zastęp stałych słuchaczek

wyg!aszanych ubiegłej zimy odczytów na prze

różnie obrabiane tematy płciowe.

Panic te przyb,yły tutaj zapewne w tyra celu,

ażeby wysłuchać, ku swej własnej pociesze wyroku

pr/ysieglycb, uniewinniającego Pobratyńską. Bo,

że wyrok zapadnie uniewinniający, o tem nio

można było wątpić. Pewien dowcipny adwokat,

który odmówi! przyjęcia roli oskarżyciela we

wczorajszem przedstawieniu, żałował potem tego

kroku. Chciał bowiem za propozycyę oskarżenia

w procesie, w którym napewno ma zapaść wy

rok uniewinniający, odpłacić figlem, a mianowi

cie podczas rozpraw zrzec się oskarżenia. Szko

da. przybyłby jeszcze jeden epizod komiczny.

Podczas przygotowań do wczorajszego sądu,

czynione były usilne starania, ażeby udział w nim

wzięły głośne firmy adwokackie. Usiłowania te

zrobiły kompletne pasco. Taki bowiem sk!ąd są

du, prokuratury i obrony nic wspólnego z powa

żną adwokaturą warszawską uie mial. Jako prz.e

wodniczący sądu honorowego zasiadł adwokat

p. Roman Wysocki, staruszek, nie bardzo wiedzą

c}’ ,

o co chodzi i wywołujący wesołość na sali

przez stale nazywanie Niepo!omskicgo-,,N iepo*

iońskim\ Sekretarzem zaś owego sądu był nie

jaki... pan Małezyński, którego nazw’iska napróżno

szukaliśmy na liście adwokatów przysięgłych.

Co do larvy przysięgłych, to składała się ona

przeważnie z osobistości nieznanych. Zresztą, je

dna osoba była znana, lecz ze smutnej stronj’ .

Oto obecni na sali młodzi sadownicy podawali

*obie z ust do ust nazwisko jednego z *przy

sięgłych11, któr,y w swoim czasie był skazany

przez sąd okręgowy warszawski za fałszerstwo

na surową karę , połączoną z ograniczeniem praw.

Ładny przedstawiciel opinii publicznej!

Po odczytaniu aktu oskarżenia głos zabiera od

grywający rolę prokuratora p. Antoni Miller.

Oskarża słabo, z w’idocznym przymusem, mimo

woli ciągle przechodząc do roli obrońcy. Więcej

by widocznie przypadła do smaku p. Mil!erowi

apologia Ew,y Pob’alyńskiej. Wkońcu przemówie

nia p. M . nie utrzymał się w charakterze oskar

życiela i oświadczył, iż on, który w sześciu od

czytach bronił Ewy Pobratyńskiej, nie może obe

cnie bez trudności oskarżać jej bezwzględnie, ale

ażeby nie wyjść z roli, popiera oskarżenie, ,jednak

że wskazuje sędziom na okoliczności łagodzące.

Po p. Millerze, z wielką swadą i łatwością wy

słowienia się wygłasza obronę p. Tadeusz Ula

nowski. Pamiętamy tego błyskotliwego mowco je

szcze z epoki wieców adwokackich, na których

więcej wyszkoleni w logicznem myśleniu od wczo

rajszego audytoryum słuchacze p. Ulanowskiego

zapytywali jeden drugiego: bardzo ładnie, ale o

co chodzi? Takie samo zapytanie można była za

dać p. Ulanowskiemu i podczas wczorajszej obro

ny, której myśl przewodnią trudno było uchwycić.

Była tam mowa i o bankructwie polskiej kultury,

i otera, źe na czyn zbrodniczy, lecz doskonały w swe,j

zbrodniezości, może się zdob,yć tylko człowiek o

doskonalej kulturze; i o tem, że współczesna ko

bieta, zdobywając większy zakres działania, t.era

samem musi popełniać więce,j błędów i zbrodni;

i o tem, że Ewa Pobratyńską jest to ,,pracownica

społecznych nieporozumień * i *przodownica śmia

łego gestu kobiecego11; i o tsm, iż *obejmuje ona

(mówca zwraca się do kobiet) wszystkie wasze

pożądania i fibry (na sali u płci pięknej, znające,j

prawdopodobnie p. T . Ulanowskiego z w,ystępów

w *Momime11— lube uśmiechy); i tem, że Ewa

musiała zabić Szczcrbica, ponieważ przeszkadzał

on jej w pogoni za duszą Niepołomskiego; i o

tem wreszcie, żc Ewa jest to dusza czysta, która

wiecznie łaknie spowiedzi.

Po mowie obrońcy, przewodniczący sądu odczy

tał szereg p,ytań, w których stale powtarzał się

jeden i ten sam bląd stylistyczny: czy Ewa win

na jest *tem u"(!), że zabiła swe dziecko i(d.

Ława przysięgłych, zabrawszy pytania, udała

się na naradę i po powrocie jeden z przysięgłych

odczyta! werdykt, mocą którego uniewiniono Po

bratyńską ze wszystkich stawianych jej zarzutów,

a mianowicie: z zarzutu zabójstwa dziecka więk

szością głosów 9 przeciw 3; z zarzutu kradzieży

6 rubli w mieszkaniu Goldberga — ,jednogłośnie;

z zarzutu zabó,jstwa Szczerbica większością 8 gło

sów przeciw 4; z zarzutu należenia do bandy, do

konj’wującej grabieży — jednogłośnie; w’reszcie

z zarzutu napadu na mieszkanie Niepolomskiego —

jednogłośnie. W yrok przyjęto oklaskami.

Tak br!’r:!i sprawozdanio Głosu. Inne dzienni

ki, nawet te, których nie można podejrzywać o

,,reakcyjuość",

nazywa,ją cał,y *sąd11 humbugieni,

farsą, a ,jeden ze sprawozdawców oburza sio, że

,,cała afera była bolesn,ym żartem z Żeromskiego,

którego utwór nielitościwie sponiewieranou.

Czwartkowa reprezentacj’a daje Słon:u powód

do poważnego zaniepokojenia. W artykule p. t .:

*Deprawacya* czytamy:

Czegoby nie (lokaz.i !a żadna idea społecza, n.a

rodowa, polityczna, to peszb jak po luaś!o umie

jętnemu połechtaniu chorobliwego nastroju duchowe

go szerokich dziś u nas mas. Okaza!o *ie, że n i

czem nie zainteresować tak *publiczności warszaw

skiej"; jak kwestyą., . Ewy Pobratyńskiej! Okaza!o

sie, że nic ma dziś dla przeciętnej thimowej publi

czności naszego miasta bardziej palącego tematu dla

dyskusyi, ,jak zagłębianie się w wizerunek ducho

wy — prostytutki działającej bezmj’ślnie, jako na

rzędzie wszechwładnego Z!a.

Runęło do sali Filharmonii ze dwa tysiące osób.

Zapełniono wszystkie miejsca, nawet podostawiano

krzesła, nawet przejścia między siedzeniami. Cało

szeregi tj’ch, którzy się na *ucztę" spóźni!)’,

odcho

dziły zrozpaczone od nieubłaganej kasy. A szlochały

najboleśniej szesnasto-letnie panienki, widząc rówie*

datku

.,C«8

.,«**. .n w j-,gj.ftS;V?ffieTSS.Jr4*"*’*-"rta*

f?!irasr wśeczaray 10 hal.,

raimy 4 ha!.}

PBBNUMBBATA WYNOSI:

W Kra kewi« w mielseu

8»« eofy rofc!jna kwartet natmiesim

w irai»w:9 " miejscu.

*t*. **»»*»»,.

20 kar«»

fi7Isar58h ’V«r sjs

s odnoszeniem do doma

J; ii!.,"

f_ptt.

a«.

)Poeztą w państwie Austryackiem . ,

,’’’’jnf,,J

|X!”’’

:, J;or- "

%dwukrotną wysyłka pocztową

«.

J 1io i "*nula !?or*T

Pocztą w państwie JSicmieckieffi ....

**1’

« i!m lin i!°""’ k!?

i? E°’"’ ^

Do wszystkich państw, należących do związku pocztow’e j !

48 koron 12 kor" -

14 kor" -

W państwie rosyjsk.eut (abonament przez urzędy pocztowe) .

16rb.20k. 4rb. 05k. 1rb. 45kop.

Według urzędowego wykazu nar. 14)08 oisrn

j.kii

abonament. ’Czasu n rzy]m uia

»»jL.*

-15 ^ debit w panstwi» rosyjskiam,

ifW*L 7V* P°e?towe : w Petersburgu, Warszawie, Kijowie!

»»lcżxti)*(i i»« urzędu nne \

tnnych misst i wsi można prenumerować Czas, posyłsjąe poczta

a*««ędu poeabjwege wjbiiiazeje zpowyżej wy»ie»io«,ck większych ŁSl * *

W.at*^s .a w i e biuro ogłoszeń Dngra, L. i K. Metal i Syn, aj?*,.

«s/narodow e « lo t»

w K ijow ,e księgarnia L. Idzikowskiej* - w Wiini» biuro d ń J

................................................

K- Taufeera.

I renumecai:ą przyjmują:Ad:mmirtK,cYaCzasuw Krakowie iurzędy pocztowe, Wio!snowa

i łu m e r a tą księg. S. A . Krzyżanowskiego, handle: St. Karlińskiego, M. Kretflehmera, Biuro dzień. llopeasS

i. balomoaowej, O t . trafiko, We Lwowie ,,Czas" jest de nabycia w !)!ul’ach dzieR. ft. G!szcwskiage, 8. Siiicfowc!desi),

*. BS)chłtaaa, sta ziacyach kc!ejewjch w Tarnowie, Kzeszuwic, Jaśle, Nowym Sączu we peronie w ktięsan?ł t o u -

, j swz j, tudzież na icayeh jiiw aiojsi:yrti *tacyach a portyerów kolejowych.

Leny »gło sz e n i od wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal., za każdy następny po 10 hal.; układ fabe»

btryczuy, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40 hal., następny po 10hal. N ad esłan e i Nekrologi*

ca miejsca wiersza drukiem petitowym 60 halerzy za każdy raz. Głosy publiczn o ści po 2 kor.; wszel

kie prywata* komunikaty po kronie* i po dziale ekonomicznym i t. p. po 1 kor. od miejsca wiersza

O0ło33»nta i prenumeratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników L. Piohna, A. Olszewskiego,

St. Sokołowskiega, K.Buchstuba; w J a ro sła w iu Biuro dzienników; w P odgórzu Poturalski; wPrwS",

rrsysfu A.

Juszyński

ksiegarnia,D. Heszeles; w R zeszow ie M. Weintraub; w Stanisław ow ieJasicL

n r T ’ T Turnowi« M. Kockach, 0. Haut; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłączni»

E’l er /i

’

*** Treyi**-w W iedniu Uaasenstein A Vogler, K. Mosse (także we wszyst

u . j . , L’ *Ł Schalek, M. Dukes, JE. Braun, J. Danneberg, H. Friedl (tylko prenumeratę fl. Goidi

scam!at a Coiap.); w Frankfurcie n. M. G. L. Daube A Comp., w Pradze czeskiej Fr. Hovork.it.

k’i s ł y * piesiądzrai i p r z e k a z y pieniężne *a prenumeratę i ogłoszenia przyjmuj» Adnsini

rteacy* Czasu w Krakowie.^Rtkla m a o yt nieopieczftowane nie podlegają opłacie pocztowej. L istów «M

tpiM W iych nie przyjmnjo się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

SSSF* 2a każdą zmianą sa’rew dspłaca sią 40 h i!. ^ B 9

ADRES REDAKCKI i ul. iw , Tomasza Mr 32. - Tolofea Nr SO.

1 z 4 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu