Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 718 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

N" 477

Kraków, Środa 1 0

Października TOIO.

Rocznik T ,m

CMuiper wfeczorny).

PfZYjtnują: Administracya Czata w Krakow ie I »rzędy poeztow*. Miejscowe

prenu.ncrafę księg. a A. Krzyżajows lego, handle St Karliń.kiego, K Rrt.schmerk, Bii r- d*i*

. g " ;? 1 Salomonowej, GL Tr,afi§(ę W( Lwowlr ,,Cu..Ś |*»ł da tuh c!» bąffacą dzlen A Itti-w C tn ,

»*«M(wsWobo, K. Buchstaba, n* *tac,ach kolejowych w tarnowta, RzeAowłe, J aii a , Howy« t ą c n a* H t l ( l ą

;f arii kolc]owej, tudzlei i t Innych główniejszych stacyach u porty er ów kolejowych,

cepy ogłoszeń: od wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal., za każdy następny po 10hal., nkraii tabt

laryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40hil, następny po 1- htL Wac"estan« i K ek rolocli.

ofl miejsca wiersza drukiem petitowym 60halerzy zl każdy raz. Gfo°y publiczności po 2 kor. «"«»zol«

kio prywatna komunikaty po kronica i po dziale ekonom cz, ym I t i po 1 kor ad miejsca wiar.jz*

Ogłoszę nia I prenum eralę przyjmują, we Lwowie biur* dzienników L. Piołun, A. OHzewsktego.

*okotowskiego, K. Buchstaba; wJarosław iu Biurodzienników; wPodgórzu Poturalski, w Prź :

. nyślu A. Juszyński księgarnia, D.Heszeles; w Rzes :owie M. Weiatraub; wStanisławowie Jasiel

w d ’ w Sarnowie N. Rockach, O. Hant; w Tarnopclu Koiuaniewski, w Paryżu wyłącznie

P; W Raczkowski, 14 Citó de Trevise; w W iedniu Haasenstein dc Vogler, R. Monę (także we v»zy»t

H. Schalek, M. Dukes, E. Braun, J Drrneberg H. Fr.ed! (tylko prenumeratę E Gcld

ic- ,

r .Comp.); Frankfurcie n. M. G.L.Daubefi Comp,, w Pradze czesfle| F; Hcrorka

Lu s, z p:enjądz’ni i pizek rzy pieniężne na prenumer g 1 oglosŁama przyjmuj* Administracya

° * * ’w Ftakowie. Fi hmacye nieopieczętowane nie podlegają opłacie pocztc »ej, LUtćw a h a ęif

aonych i ie przyinjljie się. Rękopisów nadsyt an;-ch nis zwraoi

Fi,l* f: łfzmianę stiresr dopłaca }%40 ba!.

ADRES REDAKCYI: ul. fiw. Toiraszr Nr 32.

Telefon NrH.

0 reformę wyborczą.

(Listy ze Sejmn)

Lwów 18 października.

Męty po burzy.

—

Inne sprawy.

—

Burboni a pp W i

tos i Tortil.

(A.Z .)

Zwykłe zjawisko w przyrodzie. Po

burzy, ezy nawet tylko po deszczu obfitym,

woda rzeki staje się mętną i trzeba znowu cza

su, aby wróciła do zwykłej swej barwy. Tak

dzisiaj w Sejmie. Dzisiejsza dyskusya — to

już tylko męt,y. Niesmak budził dyalog posła

Stojałowskiego z posłem Stapińskim. Rzucane

sobie wzajemnie obelgi były smutnym objawem

zepsutych stosunków parlamentarnych. Posłowie

ludowi naprawiali Bobie pozycyę u ludu. ude

rzając na nowo w stronę radykalizmu, X . Sto

jnłowski zaś wvrównywsł swoje rachunki tak

z ludowcami, jak z demokraeyą, mówiąc oby

dwom *prawdę* w oczy.

Nie przywiązuję wagi do całej tej dyskusyi.

Musiała Bię odbyć, bo się odbywa co rokn te

go rodzaju *wymiana myśli* ; ze sprawą refor

my wyborczej nie stała omal w żądny m związ

ku. Toczy się ona pod lą ca}ą sceneryą, urzą

dzoną dla wyborców. Wiadomo jednak, że sztu

ki, które nie mają wewnętrznej treści, a skła

dają się tylko ze scenicznych efektów, upada,

ją. Powinni o tem pamiętać autorowie tych

sztuk i aranżerowie.

Cóż się zaś toczy po za tą Bceneryą? Oczy

wiście, toczy się dlatego nie na widowni, ponie

waż *publiczność* rokowań zarzkodziłaby spra

wie. Trudno wi^e o tem mówić. Wolno jednak

przypuszczać, że rzecz jest w rękach zręcznych,

i że akcya potrafi wyminąć przeszkody.

UmyBły są tak zajęte dyskusyą *wyborczą*,

źe na drugi plan schodzi sprawa kanałów. Może

ją powoda do życia przyjazd minist a skarbu.

Czeka też Sejm wyrażenia opinii w sprawie

podjęcia wypiat w gotówce. I jedna i druga

wymaga tak wiadomości fachowych, jak i spo

kojnego rozważenia wszystkich skutków. Czy

stronnictwa będą zdolne do tego, nic wiem.

Są już także gotowe: sprawa szkół realnych

i patronatu dla rękodzieł. Byłoby smutnem, gdy

by Sejm tych spraw nie uchwalił.

Dzisiejsza dyskusya obracała się prawie zu

pełnie dookoła wczorajszej mowy posła Jawor

skiego. Każde stronnictwo pojęło ją oczywiście

za swego stanowiska, z naiwnością nie chcąc

nawet przypuszczać, że mówca wypowiedział

ją również ze swego stanowiska. Mówca jest

konserwatystą, nie mógł w;ęc mówić tak, aby

się to podobało czy to p. Witosowi, czy to p

Tertiiowi. Stąd płynęły nieporozumienia, których

jednak niepodobna prostować, już dla tugo sa

mego, że byłoby to bezskutecznem, byłoby da

remnym trudem. Należy więc pozostawić tę o

pozycyę w spokoiu; niech ich wypadki nauczą,

powiększą ich doświadczenie i naguą icl rady

kalizm. Wszak tylko konserwatyści, wedle słów

któregoś z obstrukcyonistów krajowego wyrobu,

nie mogą się. jak Burboni, niczego nauczyć i nicze

go zapomnieć. Na szczęście, ani p. Witos, ani

p.Tertil nie mają w sobie nic z Burbonów. Mo

żna więc mieć nadzieję, że i na tym punkcie

stosunki się polepszą, jakkolwiek rany laz o

trzymane pozostawią im blizny.

-*CH *itf—

W"iedeń 18 października.

Konferencja ugodowa w Pradze potrwa

zapewne o dwa lub trzy tygodnie dłużej, aniżeli

było zamierzor em, jakkolwiek wtajemniczeni

twierdzą, że i dziś mogłaby już z pomyślnym

rezultatem się zakończyć. Ugoda — powiadają

pomiędzy przewćdcami jest już aż do najdrob

niejszych szczegółów gotową, a ws/yslko co się

jeszcze dzie,je, jest bez istotnego znaczenia. Cze

si długo opieTli się wbcelkim warunkom ugody,

dlatego, że ugody wogóle nie chcieli, że woleli

walkę. Z chwilą, kiedy zasadniczo na ugodę się

zgodzili, warunki nie stanowią już przeszkody.

Pisałem już dlaczego się zgodzili, a chwalić tyl

ko można karność, objawianą przy tej sposob

ności nawet przez skrajno i czeskie i niemie

ckie grupy.

Z Pragi też wyszło od przewódców hasło:

*robić* przesilenie gabinetowe, ażeby z chwilą

*ormalnego zawarcia ugody, było dość miejsca

dla czeskich i niemieckich parlamentarzystów.

Najsilniejszy atak pizypuszczono na stanowisko

ministra skarbu Dra Bilińskiego. Zajmująeem

przy tem ;est, że partyjny organ liberałów nie

mieckich pozi rnie pogłosce o dymisyl zaprze

czając, zarazem z góry zastrzega się przeciwko

ponownemu obsadzeniu tego portfelu przez Po

laka. Komentują zaś ten komunikat tak, że na

ten portfel za zgodą Czechów upatrzonym już

pono jest p. Urban.

Z pozoru spadek nie wydaje się ponętnym.

Kiokolwiekby teraz objąć chciał fotel po panu

Bilińskim, usiądzie na kolcach. Cały szereg na

szych podatków czeka załatwienia w Izbie, na

wskroś demagogicznej, skłonnej tylko ao wy

datków. Dawne wydatki wojskowe jeszcze nie

pokryte, a już wysuwają się nowe i to bardzo

znaczne. Wreszcie i ogólna konjunktura nie wró

ży na przyszłość wiele dobrego.

Ale kto tak sądzi, opiera się na stosunkach,

jakie dziś w Izbie poselskiej istnieją, a nie

oblicza bliskiej przyszłości. Dziś większość jest

tak chwiejną, że prawie jej nie ma, jedna stro

na boi się drugiej, jedna grupa tego samego

stronnictwa licytuje się w demagogii z drugą.

Zgoła inną będzie większość, która powstania

po czesko-niemieckiej ugodzie. Szczególnie w

pierwszym impecie taka większość uchwalić mo

że bez zwłoki każdy plan finansowy, na jaki

się przewódzcy zgóry zgodzą. W takim razie

nietrudno być ministrem skarbu.

Że Niemcy w napuszystym komunikacie z góry

odn awiają Polakom prawa do nieistniejącego je

szcze spadku, rzuca jaskrawe światło na przy

szłe wobec nas zachowanie się Niemców, a mo

że i Czechów w wymarzonej koalicyi. Oczywi

ście w takim razie skończy się na ofiarowaniu

Kcłu polskiemu jakiejś nic dla nas nie znaczą

czj teki, a ważniejsze portfele podzielą Niemcy

i Csesi pomiędzy siebie. Powtarzam, co już ty

lekrotnie pisałem: jeśli istotnie ugoda czesko

niemiecka przyjdzie do skutku, Koło polskie, by

utrzymać się na dawniejszem lub chociażby nr

dzisiejszem stano wisl?u, potrzebować będzie wiel

uiej zręczności przewódzców, a przedewszybt*

kiem wielkiej i zupełnej wewnętrznej zgody.

Dziś przeszkadzać takiej zgodzie jest już c.zemś

więcej nawet jak swawolą.

s»Tryumfy** p. Izwolskiego.

Nekrolog, jaki poświęciło fowoje Wremia

politycznej pamięci p. Izwolskiego, jakkolwiek

przykry, nie wyczerpał jeszcze wszystkich grze

chów lego męża stanu i jego t.aktyki dyploma

tycznej. ftos/a nie prędko wyleczy się z ran

jakie zadała jej la polityka. Wojna japońska

podcięła aspiracye rosyjskie we wschodniej Azyi,

jednak nie zniweczyła tam rosyjskiego wpływu.

Polityka Izwolskiego sprawiła, że wpływ rosyj

ski na europejskim Wschodzie przestał istnieć.

Do największych sukcesów polityki br. Aeh

renthala zaliczyć należy pozyskanie przyjaźni

tureckiej po aneksyi Bośni i Hercegowiny Póź

niej dowiedzieliśmy się — chociaż tylko sposo

bem pogłoski — o enienferumuńsko - tureckiej

pod egidą auslro węgierską. Dalej patrzymy na

otrzeźwienie Serbii, której puste przyrzeczenia

p. Izwolskiego omal, że rsie wtrąciły w bezna

dziejna wojnę a foimalne zbliżenie się Serbii

do Austryi wydaja si§ już tylko kwestyą nie

długiego czasu. Wreszcie - i to właśnie jest

największą p. Izwolskiego klęską — w ostoi ro

syjskiej na Bałkanach, w Bułgaryi, coraz wy

raźniej mówią o konieczności zbliżenia się do

mocarstw trójorzymierza, coraz ostrzej wyraża

ją się o podstępnej Dolityce rosyjskiej. Istotnie

nie lada sztuki trzeba było, by doprowadzić do

otrzeźwienia nawet zhipnotyzowaną dla wielko

ści Rosyi — oswobodzi jielki Bułgaryę. A je

dnak p. Izwolski tej sztuki dokazał I

Niedawno temu podał londyński Timesnie

prawdopodobną z pozoru wiadomość, jakoby

car Ferdynand udał się do Wiednia dla zawar

cia konwencyi militarne] z Austro - Węgrami. A

ie d n aK das Unerwar+ete wird Mer Erei

gniss — wiadumość wydawać się zaczyna

prawdziwa. Wyraźny komentarz do niej przy

nosi, w obszernym artykule zofijska Weczerna

Poszta.

Na wstępie zauważa dziennik bułgarski, czy

konweneya austryacko-bułgarska przeciw Turcyi

jest możliwą lub nie i dochodzi do przekona

nia, że jest ona nietylko możliwą, ale nawet

dla obu państw bardzo pożądaną

*Na3ze aspiracye - pisze WeczernaPoszta

są powszechnie znane i ce mamy powodu do

ich zatajania. Ideałem i celecn naszej polityki

jest zgrupowanie bułgarskiego narodu w jedno

państwo, takie, jakie naszkicował traktat z Sao

Stefano. Urzeczywistnienie tego ideału możliwe

jest albo przez cierpliwe wyczekiwanie sposo

bnej chwili, albo przez zbliżanie aię do celu

krok po kroku. Pierwsza droga okazała się złą,

bułgaiska polityka wi§e akceptowała drugą.

A Ltóreź państwo okazało nam na tej drodze

najwięcej życzliwości? Historyą ostatnich lat

poucza nas, że Austrya 5stotnie nasze interesa

i ne,sze ambicye popierała. Jeszcze za czasu

Stambułuwa Austrya poparła nas w Macedonii

w kwesty! kościelnej i szkolnej; za czasu ma

cedońskiego powstania Austrya wystąpiła z ini

cyatywą na korzyść Bułgarów; proklamacya nie

zawisłości jest owocem współdziałania Wiednia

ze Zofią. Ausfrya ma cezy zwrócone na Salo

n ikę; prawda, ale czyż moż-emy przeszkodzić,

jeżeli Aub rya w porozumieniu z Niemcami ze

chce swój plan zrealizować? Jeżeli Austrya

chcąc zabrać terytoryum, które dziś n3e jest

naszem, zabezpiecza na;n pewne tcrytoryalne

rozszerzenia i porty, to z drugiej strcny Rosya

ofiarowując nam o wiele mniej, pożąda terydo

ryu n, które dziś do nas należy, mianowicie

Burgas i Stara Zagna. Co wiecej: w konwencyi

zawartej pomiędzy Rosyą a Austryą co do po

działu półwyspu bałkańskiego, Rosya, aby za

bezp-’ eczyć sobie Konstantynopol, zgodziła się

z góry na oddanie AusLryi Saloniki. Ta kon

wencya rozbiła się tylko o opór Włoch, ale na

naszą korzyść nie interwen jwało żadne mo

carstwo.

* D a re z przeszłości pouczają nas, że sojusz

z Austryą zapewniłby nam największe korzyści.

Jeśli Austrya, zabierając Saloniki, czemu my ab

solutnie przeszkodz5ć nie możemy, poręczy nam

obok nietykalności dzisiejszych granic, rozsze

rzenie ich na południe i zachćd, to jest to dla

nas o wiele korzystnieiszem. aniżeli, gdybyśmy

musieli odstąpić na południu coś z w"łasnego te

ryloryum, zamknąć sobie drogę do morza Mar

maia, a przytem tak, czy owak, nie dostali Sa

lon’ki. Czas więc, by kierownicy polityki buł

garskiej przekonali się, że na własną rękę do

celu dojść nie możemy, że więc korzystniejszym

dla nas jest sojusz z Austryą. W tym sojuszu

zająć możemy to miejsce, jakie dotąd zajmywa

ła Rcsya i otrzymać też nie tylko to, co jej

Uoncedowano, ale o wiele więcej na Zachód i

południowy zachód. Rosyjski dyplomata powie

dział nam: zdrajcą ojczyzny byłby mąż stanu

bułgarski, który w zamian za Kawalę odstąpił

by Saloniki. Ale Saloniki nie są jeszcze nasze

i wielka kwestya, czy kiedy będą. Ale — pyta

my — na jaką nazwę zasłużyłby ten, kto za

Kawalę bez Saloniki odstąpiłby nasz Eurgas i

Starą Zagorę?*

Oto w głównych zarysapn artykuł bułgarskie

go dziennika. Zrozumieć jego doniosłość można

dopiero w związku ze stosunkami auslryacko

tureckimi. Wszystko wskazuje aa to, że Turcya

w potrzebie finansowej rzuca się w objęciu

Francyi, na wypadek więc istotnego odsunięcia

się Turcyi od mocarstw trójprzymierza, Bułga*

rya ofiaruje konwencyę wojskową, opartą na

obopólnym interesie.

Muroincew.

W Moskwie zmarł onegJaj — jak doniosły

depesze — b . prezydent Dumy, Sergiusz Mu

romcew, jeden z najgłośniejszych mężów rosyi

skich ostatniej doby Muromcew brał niezwykłe

czynny udział w życiu politycznem, jako czło

nek kilku ziem3tw, radca miejski i prezes To

warzystwa prawniczego w MosKwie. Z powcd-i

tej działalności usunięto go w r. 1889 z katedry

m iwersyteckiej, poczem zajął się adw-okaturą

Po wprowadzeniu ustroju parlamentarnego

w Rosyi, miasto Moskwa oddało Maro.ncewowi

mandat poselski, a zebrani po raz pierwszy

w pałacu Taurydzkim przedstawiciele Rusy i.

w jego ręce złożyli obowiązek p”zewodniGzenia

pierwszej Dumie rosyjskiej. Po rozwiązaniu

łierwszej Dumy, skazany na więzienie za pod

pisanie odezwy wyborskiej, odsiedział wraz

z wielu innymi karę, poczem usunął się z w;

downi publicznej i poświęcił wyłącznie pracy

laukowej Działalność społeczna i polityczna

Muromcewa była rozległą. Gdy stał na czele To

warzystwa prawniczego moskiewskiego, działal

ność Towarzystwa tego przybrała szeroki cha

rakter społeczny; był jednym z najczynniejszych

członków Rady m, Moskwy i moskiewskiego gu

bernial lego zebrania ziemskiego, przyczem ode

grał wybitną rolę w ruchu konstytucyjnym

w Rosyi w Obtatniem dziesięcioleciu. Nazwisko

jego znalazło się na liście owych stu Rosyan,

którzy w listopadzie 1904 roku podpisali w Pe

tersburgu żądanie konstytucji. Był też — jak

wiadomo — zawsze przyjacielem Polaków i przy

jaźni tej niejednokrotnie dawM wyraz. Pod jego

prezydencyą zapadła na znanym zjeździe *Ziem -

ców* uchwała, domagająca się autonomii dla

Polski.

Zm arjy leaderkadetów znany był w Europie

nietylko z politycznej swej działalności. Uro

dzony w r. 1850, odbywał studya prawnicze

w Moskwie z początku, następnie udał się do

Getyngi. Po powrccie do Rosyi otrzymał w bar

dzo krótkim czasie katedrę prawa rzymskiego

na uniweTsytecii moskiewskim i był już profe

sorem mając lat 23. Jego wykłady — był do

skonałym mówcą — i dzieła prawnicze, hołdu

jące nowym kierunkom w dziedzinie prawa cy

wilnego i posiadające szerszy podkład filozofi

czno-socyologiczny, wywarły wielki wpływ na

współczesną naukę w Rosyi, niemniej cieszjły

się uznaniem na Zachodzie. Uczeń Iheriuga

(w Getyndze) należał całkowicie do jego szkuiy;

posiadał też rozległe wykształcenie filozoficzne,

w czem ulegał wpływowi pozytywizmu angiel

skiego i francuskiego. Z dzieł jego wymienić

należy, jako główne: Prawo cywilnestaroży

tnegoRzymu 1 8 8 8 , Recepcyaprawa rzymskie

gonaZachodzie1835 ; oraz z ogólnej dziedzi

n y prawn iczej: Siłatwórczonaukiprawa1887,

Prawoisprawiedliwość Ostatnie znalazły gor

liwych zwolenników wśród uczonych niemie

ckich.

Popieranie przemysłu krajowego.

Lwów 18 października.

(X) Komisya przemysłowa sejmowa wygoto

wała na podstawie referatu p. Bf .ttuglii sprawo

zdanie o czynnościach wydziału krajowegn w za

kres5e popierania przemysłu. Sprawozdanie to

opracowane z fachową znajomością przedmiotu,

zawiera na wstępie obfity mnteryał o rozwoju

or7emysłowym kraju w ostatnim roku, o nowych

przedsiębiorstwach i rozszerzeniu istniejących

przedsiębiorstw przemysłowych. Na podstawie

tych danych przychodzi komisya do przekona

nia, że mimo różnych niekorzystnych warunków

nrzyrost w naszym przemyśle fabrycznym wię

kszy"m i mniejszym przewyższa znaczni* ubytki,

dostarczają» dowodu jego żywotności i zdolności

rozwojowej.

W sprawie popierania przez wydział krajoww

przemysłu przez udzielenie pożyczek, stwierdza

komisya przemysłowa, że zanosi się obecnie na

;dmowę całego szeregu podań o pożyczki, nie

dla tego, jakoby z punktu widzenia ekonomi

cznego, ogólnego lub indywidualnego, na nie nie za

sługiwały, lecz jedynie dła braku pły"nnych środ

ków. Kom i-ya, aby zapobiedz tej Btagnseyi, po

stanowiła, aby Sejm polecił wydziałowi kiajo

wemu zaciągnięcie w r. 1911 na ciężar fundu

szu pożyczkowego przemysłowego pożyczki w wy

sokości miliona koron w Banku przemysło

wym lub innej instytucyi finansowej, spłacalrej

z przyszłych wpły"wów tego funduszu. Wydział

krajowy zastanowić się ma zarazem nad sposo

bami dalszego zasilania tego funduszu bądź przez

zaciąganie w Bucku krajowym lub przemysło

wym pożyczek, na których podstawie banki te

mogłyby emitować obligacye bankowe, fundo

wane bądź przez wydawanie przemvsłow(*om

promes aa pożyczki z funduszów przemysłowych,

płatny"ch w ratach lub w późniejszych lalach,

a mogących bvć zeskontowanemi w Banku pize

mysłowym lub w innej drodze.

Komisya porusza potrzebę częstszego zwoły

wania posiedzeń kraj. komisyi przemysłowej,

oraz uproszczenia całej manipulucyi biurowej

w departamencie przemysłowym wydziału kra

lowego i krajowej komisyi dla spraw przemy

słowych i połączenia agend tych organizacyj

w jednem biurze fachowem. Komisya domaga

się następnie rychłej organizaeyi biura statysty*

czno-informacyjnego przy kraj. komisyi przemy

słowej i w"yraża ubolewanie, źe wydział krajo

wy mimo wstawienia do budżetu na rok 1910

kwoty 8000 kor. na stypendya dla ludzi, odda

jących się wyższym studyom ekonomicznym nie

rozpisał dotąd konkursu na te stypendya. Brak

takich ludzi z każdym rokiem dotkliwszym się

staje, gdyż w miarę ożywienia się rozwoju go

spodarczego, mnożą się stanowiska, takich kwa

lifikacyj wymagające, a kandyaatćw; odpowie

dnich na nie jak nie było, tak nie ma.

Komisya domaga się dalej uchwalenia przez

Sejra polecenia wydziałowi krajowemu, aby wpły

nął na Bank przemysłowy, iżby przediniotesB

jego szczególnych starań stało się finansowanie

krajowych przedsiębiorstw przemysłowych, po

wstających i istniejących przez ściąganie kapi

talistycznej klienteli do udziału w tych przed

siębiorstwach , formowcnia Towarzystw akcyj

nych, spółek z ograniczoną poręką, umieszcza

nie akcyj i udziałów takich przedsiębiorstw, za

wiązywanie czasowych syndykatów portfelowych

w tym celu. Bank przemysłowy ma zainicyować

akcyę banków iinstytucyj, pracujących dln wiel

kiego i średniego przemysłu, w kierunku utwo

rzenia wspólnego biura studyów i ekspertyz,

oraz inicyatywy w dziedzinie wielkiego prze

mysłu.

We Lwowie powstać ma Dom warsztatowy,

jako fundacya dla pomieszczenia warsztatów

i mieszkań rękodzielniczych, przy gwarancvi

HELENA MODRZEJEWSKA.

Wspoiunienis i wrażenia.

(02)

N a obczyźnie.

LXIV.

Próby z Julietty.

—

Angielska wym owa.

—

Londyn

zimą i urok mgły.

Nasze przyjęcia.

—

Znajomo

ści w angielskim świeci/?.

Pewnego dnia Wilson Earretl zapytał mię, czy

nie chciałabym wystąpić w Romeo i Juljecie.

Na ten pomysł wpadł z tego powodu, że przez

parę dpi szalała w Londynie zawieja śnieżna,

przeszkadzająca publiczności w uczęszczania do

teatru, pan Barrctt obawiał się zaś, iż po tej

przerwie publiczność stracić może rozpęd, z któ

rym dotychczas cisnęła się na przedstawienia

Adrienne. Jak się okazało, przewidywanie to

było blędnem, gdyż , skoro tylko śnieżyca

ustała, teatr znów bywał przepełniony; omyłka

wyszła na jaw za późno, gdyż juz po zapowie

dzi mych występów w Juljecie.

ijuiczasem zwróciłam się do pani Sterling,

podeszłej jpż wiekiem , ale bardzo sumiennej

aktorki z prośbą, by mi pomogła w udoskona

leniu się w poprawnej wymowie angielskiej.

Przez ?zteiy tygodnie pracowałam z nią upar

cie. Uczyła mię i dodawała mi otuchy; a i tego

potrzebowałam, gdyż niepowodzenie bywa w ró

wnej mierze wypływem zbytniej pewności sie

bie, jak i jej braku; bez upewnienia się zaś, że

swą wymową nie pozbaw?§ Szekspirowskiego

wiersza jego uioku, nie byłabym miała dość

śmiałości, by grać dobrze Juljetłę.

Pozyskana w ten sposób wzorowa wymowa

.ingielskn nie uchroniła ini^- oczywiście od życz

liwie koleżeńskich uwrg i wskazówek, którj ch

mi i nadal porlcżas prob nie szczędzono; po

zwoliła mi wszakże me brać ich bardzo do ser

ca. Zwłaszcza pan Ryder ’), który grał brata

Wawrzyńca, chwalił wprawdzie wyrazistość mo

jej dykcyi, ale nie we wszystkiem zadowolnio

ny był ze sposobu mego wymawiania; uczynił

rui też cały szereg uwag, których wysłuchałam

z le"n większem przejęciem, że nie zgadzały się

ze wskazówkami, otrzymanemi od pani Sterling.

Hictoryę jednego takiego pouczenia opowiem

tutaj, jako przykład, z jakie ni trudnościami ob

cy artysta borykać się musi, gdy występuje na

scenie angielskiej.

—

Zupełnie błędnie — mówił tni pan Ryder —

wymawia panie wyraz diredlon * pani mówi

,,direkszen*, jak gdyby *i* było krótkie. Otóż

* i * jest w tym wypadku długie, trzeba je więc

wymawiać jak *aj*.

—

Więc mam mówić ,,dajrckszen* ?

—

Oczywiście!

Na najbliższej tedy lekcyi z panią Sterling

popisahirn się od razu świeżo zdobytą erudycyą.

Ta jednak przerwana mi, wołając z niecierpli

wością :

—

Skąd z e ó w pani zachwyciła tak brzydki

sposób wymawiania? Wszak już mówiłam, że

winno się mówić *di", a nie *daj*.

—

To pan Ryder lak mię nauczył.

—

Ależ, mówiąc ,,dajrekszen" zatraca pani

cały rjtm Szekspirowskiego wiersza...

—

A pan Ryder twierdzi wręcz przeciwnie,

Pan Ryder! Pan Ryder! Pizyznaję, że jest

on dobrym aktorem, ale zresztą, między nami

mówiąc, -

safandułą...

Więc znów na następnej próbie zaczęłam raó

i) Ryder, f,ktor stsrej szkoły, gryw»ją-y role oj

ców Trudnił się głównie lekcysmi dekłan.,"cyi. ć P r z y p .

«w?

c: digita!i

wić *d ’"*

i znów pan Ryder zawołał natych

miast :

—

Przepraszam, że pani przerywam. Ale po

pełnia pani błąd, którego w żaden sposób pu

ścić nic można płaz.em. Zdawało mi się nawet

że już pozwoliłem sobie zwrócić jej uwagę, że

w tyin wypadku *i * jest długie... .

Znalazłszy się w ten sposób między młotem

a kowadłem, postanowiłam bądź co bądź wyja

śnić to zagadnienie, choćby już ze wzg!ędu, by

się nie narażać na przerywanie mi gry w środ

ku sceny przez zbyt życzliwe wskazówki. Po

wiedziałam mu więc półgłosem, że pani Sterling

obstaje stanowczo...

Pani Sterling, pani Sterling, -

przerwał

mi z pobłażliwym uśmiechem — ja panią Ster

litig bardzo cenię, jest to wyborna aktoi ka i ko

bieta nader miła, ale jako powaga w rzeczach

poprawnej wymowy...

1 wzruszył lekceważąco ramionami. Zaczęło

mię to bawić. Zaraz więc no próbie zapytałam

wręcz dyrektora Barretta, jak mam wymawiać:

*di*, czy *daj**?

—

Widzi pani — odparł po krutltim namy

śle - ja stanowczo sądzę, że błędem iest wy

mawiać tu ,,i* całkiem krótko; ale strzedz się

też należy zbytniego wydłużania. Najlepiej niech

się pani stara wymawiać, że się tak wyrażę,..,

pół na pół.

Parsknęłam mu w nos; darmo, nie mogłam

wytrzymać. A co do wymowy trzymałam się

nadal nie systemu *pćł na pól",

ale wekazu

wek pani Slcrling, które lepiej odpowiadały

wvmaganiom mego ucha.

Oiitateci nie — stało się: zagrałam Juljettę na

scenie londyńskiego *Court Theater", wywołu

jąc mr_ogo sądów, częściowo życzliwych, czę -

ściowo niepi-ycl?ylnj cli, czego zresztą nigdy

nie brakło, ilebrnc jakiś cudzoziemiec ważył sie

na tńPgnieciek-sif a 7

ira4 Ale p, i Sije

Tv/jŁT- Il

napisał o mnie wielce przychylnie, podnoszą,c

zwłaszcza scenę balkonową, a równie żvizliwit

wyrażali się panowie: Labouche:e, Józef Knigbt

i Clement Scott, przyczem v’S7yscy podnosili

z uznaniem postępy moje w angielskiej Ty

mowie.

Forbes Robertson był Romeem — wyhorn?m,

pełnym namiętności, po ezji i tłumionego pato

su, zwłaszcza w ostatnich scenach. Zaangażowa

ny pierwotLie, by g.ać ze m rą Maurycego Sa

skiego w . Idrip,nne Lecoiiweur, obiął petem

rolę Romea, a wybór ten okazał się tem lep

szym, iż nie było wówczas drugiego aktora

w Londynie, którego możnaby z nim porównać

pod względem wiodzorych warunków do od

tworzenia roli tej miary kochanka. Doskonałym

bratem Wawrzyńcem był pan Ryder, a pan Bar

rett grał Mercutia z powodzeniem.

Wkrótce po pierwszym mym występie w tej

roli pierwsza scena angielska — *Lyceum Thea

ter* — zapowiedziała wystawienie tej tragedyi

z Irvingi ;m w roli Romea, a Ellen Terry w roli

Juljetty.

Londyn zimą jest zupełnie niepodobny do

Londynu latem. Jest o wiele spokojniejszy, a

tem samem przyjemniejszy dla tych, co nie

skarżą się, gdy się czasami wydarzy mgła. A

ja mgłę lubiłem: widziane przez jej zasłonę,

słońce bywało takie zabawne, tal:ie czerwone,

takie matę, takie płaskie, takie bliskie i takie

przytulne; szpetne, okopcone kominy znikały,

tonąc w bezdennej szarzyźnie, i całe miasto sta

wało się jednem widziadłem. Wówczas zwykła

byłam wyjeżdżać gdzieś bez celu i zatapiać się

w marzeniach.

Z początkiem zimy, 1880 roku, zmieniliśmy

mieszkanie i przenieśli się na Sloane Street.

Urządziwszy się, podjęliśmy na nowo nasze

pr7v:- a popołudniowe, jak dawniej w Nowym

Jorku. Przyjaciół mieliśmy już sporo, l mieliśmy

też wiele sposobności spotykania się z ludźmi

wybitnymi, któ*ym obowiązki nie pozwalały

uciekać przed mgłą z Londynu na ezaa dłuższy.

Z światowego naszego życia w Londynie po

zostało mi wspomnienie dosyć zamglone. Gdy

myślą staram eię wrócić do tej epoki swego ży

cia, jak w kalejdoskopie, pi zesuwa’ą mi się

przed oczyma obrazy, czępto mgliste i n.ewy

raźne, a czasem tylko zsrysuje się jasno i wy

raźnie twarz jakaś, lub jakiś epizod. Więc o

tych tylko opowiem.

Tak więc mam żywo przed oczyma miłą i

świeżą twarz pani Jeune ł). Na jej to przyj§ciach

poznaliśmy się z panem Justyneai Mc. Carthy,

równie cenionym w świecie politycznym, jak i

literackim; ze słynnym mężem stanu, Chamber

lainem i Karolem Dilke, ludźmi, uderzającymi

w/trawnością swego sądu tak w rzeczach poli

tycznych, jak i dotyczących sztuki 2). Pomnę

również, źe w domu pani Jeune giałam na cel

dobroczynny jakąś jadnoaktówkę francuską wraz

z panem Pierre Berton, znanym francuskim akto

rem i autcrem, który zaurzyjaźnił si§ z nami i

później przerobił dla mnie na scenę powieść BaJ

saca I/PSChouans.

(C. d. n.)

’) Pani Jeune, z p.erwKego małżeństwa Lady Si

dney, drugi raz poszła za mąż za znanego przewo

dnika liberałów, prawnika, H. Jeune. Salon jej poli

tyczny bardzo był uczęszczany.

a) Justyn Mc Carthy, jeden z przywódców naro

dowców irlandzkich, towarzysz Parnella, przez dłu

gie lata członek parlamentu w Londynie. Znany i

bardzo ceniony powieściopisarz, a t al że historyk n aj

nowszej doby. (Prsyp.wyd.)

«C2A8

etfaj a wy; Udem «ui po n udzielii tw i;tach urocza ,,tych d r* raay dałeuaio, a ad( aewtei »*

* gO’lziij« 6 rano i * godzinie C wieczorem.

Huir,w

sr?tczeroy 13 ha%

ranny 4

hal.}

*Jilg%’SfSSiw

PEENUMPRATI WYNOS!

W Krakowi« «

|«a sły rok

kw,rłtłlitaJ

n łsiląe

W rakow!aM M

,.^

---- --- --- ---

3Jkoron 7kor « h, L fi,

,a,.

zi^tS^lSi^StS^* -

* :1*::: S§B

’ k°*;Z

Pocztą w państwie Niemieckiem

....................................... I 49t°"°!l

.r.fśOh. «| kor. 50 haL

Do W8zvstkii h uńst t o«li

,’

* * * * * 42 koron 10kor.50n. 13kor.50haL

wST

SSk^

»wl|tu p°trf°wgo I

48 koron

’"kor.- J4kor.—

(;

, .ir,In L

bonament prze*m ;;dy p:cztowc) 8

16rb.20x

4rb. 5k.Łl rb. 45kop.

aboname: CzasuIprz« 1tnid a\t^v

°"

o’5

lebi,*’"* P-atf”twb

rosY;skieTi,

MoskwieI )desieTi^^S,??Y

w Petersourou,War-Taw!-. K ijowie, Wilnie,

,,j ur: dH,o

J " **8.4

7 możn prenumerować Czatl posyłając pc ztą u-J«iytc54

p ,,nar.t« i

B najbliisjsego s powyżej wymienionych więkrzych mi uŁ

M*?« !”V Bl

EMetdiyy,,

ęy

° °Cf0,zpn - w W itwie kcięgarnia L. IdzikoiMego

w WtinJe biu !

n__^

. ____

dzielników K. Taubera.

1 z 4 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu