Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 692 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

N- 479

Kraków, Czwartek 2 0 Października 1910.

Rocznik. XIH .

(Numer wieczornyj.

Bui*dy

(l-isty ze Sejmu)

Lwów 19 października.

Skutek awantur.

Przebieg posiedzenia. -

Co daloj ?

(A. Z ,) Z innej dziś sprawy powstało niebez*

pieczeńswo. Myśleliśmy, że ta burza wybuchnie

dopiero wówczas, gdy uchwalony już przez ko

inisyę projekt reformy wyborczej wejdzie pod

obrady Sejmu. Start) się inaczej. Rusini rozpo

częli już dr’sraj uprawiać ten system walki,

którego trzymali się w Wiedniu, zebrawszy tam

w plonie zupełne odosobnienie. Dlaczego burdy

rozpoczęły się już dziBiaj, okt że się niebawem .

Powiedzmy odrazu: awantury ruskie miały

ten dodatni Bkutek, że zespoliły całą polską

\ ększość. Oby to był prognostyk ooLry cila re

formy wyborczej 1 Gdy posłowie polscy, porwa

ni uczuciem wdzięczności i podziwu, poszli dzię

kować marszałkowi, wyrazi? to samo życzenie.

Cały kraj powtarza je dzisiaj z równym zapa

łem, jesteśmy tego pcw m; należałoby bowiem

chyba przypuszczać, że społeczeństwo nie jest

świadomem, jak groźną jest Bitiincya, a to był

by brak nieodzownego do załatwienia sprawy

warunku.

Żałuję, że nie ra m pióra zdolnego do odma

lowania obrazu, który dzisiaj przedstawiał Sejm

Z jednej strony na zimne powzięte postanowie

nie, przechodzące w namiętność z drugiej spo

kój, godność i wzrastający zi.pał, że dzięki nie

bywałej przytomności umysłu i sile marszałka,

nie ulegniemy terrorowi, że nie dopuścimy do

rozbicia Sejmu, pod razami brutalnej, karczem

nej walki.

Przebieg form alny dnia dzisiejszego był na

stępujący: Poseł Lewicki postawił dwa wnio

ski: zamknięcie posiedzenia i zwołanie następ

nego posiedzenia dopiero wówczas, gdy komi

sya reformy wyborczej przedłoży projekt. Pierw—

Bzy wniosek upadł wszyBtkimi głosami polskimi,

co do drugiego zaś, maiBzałek oświadczył, że

nie podda go pod głosowanie, bo posiedzenie

ma prawo wyznaczać marszałek lub Sejm, ale

nie można tego prawa przenosić na komisyę,

a na to wychodzi wniosek posła Lewicniego.

Gdy tylko marszałek oświadczył, że pierwszy

wniosek o zamknięcie dzisiejszego posiedzenia

upadł, Rusini poczęli krzyczeć ,,hańba",

zarzu

cać demokracyi »Koinedyauctwo" i wreszcie

przeszli we wrzaski i znaną obstrukcyjną mu

zykę. Wśróa hałasu obrady toczyły się dalej,

tj. odbywało się Czytanie sprawozdań i gloso

wanie. Uchwalono m.ędzy innemi ustawę o szko

łach realnych, sprawę patronatu dla rękodzieł,

sprawozdanie o Banku krajowym itd. Wszyst

kie te uchwały są bez żadnej wątpliwości waż

ne, przy każdej bowiem sprawie marszałek za

pytywał, czy kto pragnie zabrać głos. Zapatry

wanie przeto, podaiące we wątpliwość waż

ność uchwał, jeBt zupełnie nieuzasadnione.

Go będzie dalej? Jedną rzecz uważam za ab

solutnie konieczną: większość polska musi, ab

solutnie musi, dojść do kompromisu w sprawie

reformy wyborczej. Rozbicie Sejmu na tym

punkcie byłoby katastrofą. Chyba ślepy nie wi

dzi skutków, jakie pociągnęłoby to nietylito już

w przyszłym Sejmie, ale w kraju. Cłj które

kolwiek stronnictwo, któreby udaremniło refor

mę , ma odwagę wziąć na siebie odpowiedział

ność za ferment, który w kraju napewue po

wstanie? Nie sądzę, by się kto zdolny do tego

znalazł, chyba gracz, zapalony do hazardu,

a w sprawach narodowych hazard jest zbrodnią

nie do zmazania.

Dzień dzisiejszy powinien być punktem zwro

tnym w usposobieniu stronnictw. Oby się speł

niły słowa marszałka, że wobec wspólnego prze

ciwni! :a powinniśmy się zaszeregować, pełni

zaufania do siebie i wzajemnej wyrozum» ilości?

Prenumerat« przyjmują« A:’:nin]juacya Cząsi w Krakowie » arzedy pocztowe. Miejscowe

prenumeratą kaięg. a A. Krzyl_jowskiego, handle: St. Kai bń’."dego, H. Kretschmera, Biuro

Hopeaaa i Salomonowej, (H. Tr fikr. ff* Lwowie ,,Czai" ju t il ubycia w bl!rLfr ’ll««. t U

I . M nłe wtltifcgt, N. Buchitaba, aa a h ć f a c i kolejowych w Tz--.dwI*, Rzuaztwlo, Jaś!’!, Nowye Syczą aa mmoM

w Ulęgani kniejowej, tato w i aa innych :łówniejnyc» tłacyach a o rlyauJi ka!ejawyck

Ceny ogłoszeń: od wiersz« pet tem zi p. srw zy -az 20 hal., za kajfajynastfepny po10haL Maitako’

laryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz40haL, aatępo po 10hel Nadesłane I N ekrologii

od miejaca wieraza drukiem petitowy», 60 h ileizy Za 1*idy raz. G łosy publiczności po 2 koc.; wszel

kie prywatna komunikaty po krop’”i i po dziale *konoraicz a ym i 1 1 po 1 kor. mi miejaca ieraasi.

Ogłot;zenła l prenum eratę przyjmują wo L\i/owh biun dzienników L.Plohna, A.OJ zewakiego,

St.Sokołowskiego, K.Buchstaba; w Jarosławiu Biurodzienników; wPodgórzu Potura] Id, w Prze.

myślu A. JusŁ/nnkik ;ijgarma, D.Heazelws; w Rzeszowie M.Waintraub; wStanisławowieJasiel

ski i Sp,; w Tarnowie M.P.o:kach, O. .irnt: w Tarnopolu !Domaniewski; w Paryżu wyłącznie

p.W.Raczkowski, 14Citć de Trevise: w Wiedniu Maaćnsteji%kjogier, R.Mci » (takża v/« wa»at|

kich filiach): H. Schalek, M. ł)ukea, E. Bri un, I Danneł irg, H. Friedl (tylko pren umerat« H, Gold

achmidt A Comp-); w Franifurcie n. M.G.L.Daube d Comp., w Pradze czeskiej Fr. Herorka.

L"sty z pieniądzmi i p rz ek a zy pieniężne na prenumerat« i ogło-zeuia przyjmuje Admtmntraeye

Ctmm w Krakowie. Rcktamacye nieopi^zęłowans nie podlegają opłacie pocztowej. Listów -« -fjrV

tonych nie j rzyim--ij się. Rękopisów sad ’iyłanych m e zwraca aią.

9BT Za 11iii| ctniaiij nfrm dopite, )y 40 bal.

"’? W

ADRES REDAKr.YI: ul. Cw. Tomasza Nr 32.

Telefon Nr M,

O kanały.

Pod tytułem ,,Btz alternatywy" donosi Gaee

ła narodow a oprzebiegu konferencyi precydyów

klubów sejmou ych polrkich i ruskich w spra

wie kanałowej, z udziałem min?sira skarbu D "a

Bilińskiego, ministra dla Galicyi Dra Dulęby i

namiestnika D-a Kobrzyńskiego, która odbyła

się pod przewodnictwem maiszałka hr. Bi de

niego.

S’an rteczy przedstawił minister skarbu Dr

Biliński, oświadczając otw’arcie, że rząd central

ny wobec trudności, z jednej strony finanso

wych a z drugiej parlamentarnych, n ie może

wykonać ustawy kanałowej z r. 1901

a w zamian ofiarowuje krajom interesowanym

odszkodowanie, z Którego na Galicyę przypa

dłoby około 120 milionów koron. Stan finanso

wy państwa je"t znany ; funduszów na budowę

kanału nie ma i potrzebaby się odwołać do par

lamentu. Przeprowadzenie kredytu w parlamen

cie na budowę kanałów nie powiodłoby się. Już

w roku 1901, gdy nieznaną była rzeczywista

wyóokość KOBztów budowy kanałów, zaledwie

w ikszością kilku głosów Izba posłów ustawę

wspomnianą uchwaliła; dziś, gdv okazało się na

podstawie najnowszych obliczeń, że znacznie

większa suma na ten cel jeBt potrzebną, nie

sposób byłoby i tej drobnej większości w Izbie

posłów pozyskać, zwłaszcza, że reDrezentacye

innych krajów, interesowanych w budowie ka

nałów, już się przeważnie zgodziły na odszko

dowanie. Gdyby zresztą nawet Izba posłów

uchwaliła potrzebny kredyt— toby Izba panów

stanowczo tego nie zaaprobowała.

Obecnie, zdaniem ministra Bkarbu, stui więc

rzecz tak, że gdy poprzednio mówiono o alter

natywie: budowa kanałów lub odszkodowanie,

to dziś niema już tej alternatywy, ale jedynie

inna: odszkodowanie lub pozostawienie ustawy

martwą t. j . niewykonaną, Realnie traktując te

óy sprawę, me można odszkodowania odrzucac.

To bardzo stanowcze oświadczenie ministra

ska bu — pisze Gazeta narodowa — oddziałało

silnie na tok dalszej konferencyi. Dotychczas

zawsze mówiono o rozmaitych alternatywach

wczoraj Dr Biliński postawił tylko iedną: od

szkodowanie. W dyskusyi zabierali głos pp. mar

szałek hr. Badem, hr. Piniński, Dr Leo, Dr Ru

tow’ski, Dr Adam i p. Stapiński. Postanowiono

rrecz przekazać jeszcze klubom do rozpatrze

nia — przyczem Dr Biliński oświadczył, iż o ile

lędzie zaproszony, chętnie na owych posiedzą

mach klubowych spraw’ę jeszcze wyświetli. Klub

ludowców zaprosił też ministra skarbu na swo

je posiedzenie.

Zapowiedziane na czwartek zebranie się

sejmowego Koła poselskiego, na któ

rem minister skarbu Dr Biliński miał zdać sprt

wozdanie w sprawie kanałów wodnych, zostałc

od wołane i dla sprawy kanałów n*e zostanie

już w tym tygodniu Bejmowe Koło polskie zwo

łane. Natomiast będzie proszony Dr BilińBki,

aby tak, jak na klubie ludowców, sprawę ka

nałów« wodnych omówił i w innych poszczegól

nych klubach.

Wielki Kraków.

Lwów 19 października.

(X) Wydział krajowy wniósł obecnie do Sej

mu przedłożenie w sprawie przyłączenia gminy

i obszaru dworskiego w Płaszowie do miasta

Krakowa. Przyłączenie to następuje na podsta

wie umowy, zawartej między reprezentaoyą mia—

Krakuwa i gminy i obszarem dworskim w Pla

szowie, oraz reprezentaryą powiatową w Wie

liczce. Pizez wyłączenie gminy i obszaru dwor

s-iiero Płaszowa z okręgu powiatu wielickiego,

powiat ponosi ubytek w aochodach z dotatków

powiatowych, który miasto Kraków wynagradza

w ten sposób, iż zobowiązało się uiścić iepre

zentaeyi por iaiowej w Wieliczce jednorazowo

kwotę 13.707 kor., a nadto opłacać przez lat 20

po 1965 kor. rocznie. A/obec gminy i obszaru

dworskiego w Płaszowie, zobowiązała się rcpre

zentaeya m. Krakowa do różnych świadczeń,

mających na celu podniesienie tej miejscowości.

Przyłączenie Płaszowa *est dla miasta Krako

wa pożądane, ponieważ w gminie lej projekto

wany jest w przyszłości port w razie budowy

kanałów wodnych; dale’ ze względu na potrze

bę założenia wielkiej i postępowej fabryki wy

robu cegły dla skutecznego uregulowania cen

materyałów budowlanych, jako środka do zwal

czania drożyzny mieszkań. Przez przyłączenie

Płaszowa powiększy się obszar ,,wielkiego Kra

kowa" o 7-72 kim. Q i przybędzie temu miastu

2100 mieszkańców oraz ?OO domow. W projek

cie do ustawy, postanr.wiającym przyłączenie

Płaszowa do m. Krakowa

wprowadzającym

zmianę statutu miasta K}rakowa, unormowane są

układy, zawarte z gminą m. Krakowa, oraz po

większenie liczby członków’ rady miejskiej Kra

kowa z 85 do 87 radców miejskich. Gminie i

obszarowi dworskiemj w Płaszowie zapewniono

bowiem udział w reprezentacyi miaBta Krakowa

przez wybór wspólnie dwóch radców miejskich.

Wybór tych dwóch członków n istąni zaraz po

faktycznem przejęcia tych gmin i obszarów

dworskich pod zarząd gminy miasta Krakowa.

Prócz projektu ustawy wydział krajowy wno

si, aby Sejm uchwalił dwie rezolucye do rządu,

mianowicie* aby podania i uchwały hipoteczne

w Bprawie przeniesienia " eruchomego majątku

gminy Płaszowa na rzecz gminy miasta Krako

wa, uwolnił od należytośc: skarbowych, nastę

pnie, aby utrzymał dzisiejszy wymiar podatku

domowo czynszowego w gminie i na obszarze

dworBkim PłaBzowa, a to na tej podstawie, że

aa dzisiejrzem terytoryum m. Krakowa podatek

domowo-czynszowy zcstał po myśli ustawy z d,

10 Bierpnia 1905 nr. 133 dz. p . p . stopniowo

obniżony do poziomu stopy podatku domowo

czynszowngo w gminie Płaszowie.

1 Rusi ukraińskiej.

K ijów 17 października.

Cdbyło się tutaj zgromadzenie właścicieli

ziemskich Rosyan i radnych (gwarnych) gubcr*

niainego komitetu ziemskiego, będącego czaso

wym fiurrogateri. instytucj’i ziemskich. Zgroma

dzenie zwołał kniaź Kuriakin, gubemialny mar

szałek szlachty, w celu odbycia narad nad pro

jektem rządowym, wprowadzenia instytucyj z:iem

skich w sześciu guberniach utewsKO-białoruskich,

przerobionym w Dumie państwowej i Radzie

państwa. Na zebranie to nic zaproszono ani je

dnego Rosyaninn z opozycyi, ani też żadnego

Polaka. Dominowali liczbą nacyonaliści i reak

cyoniści różnych odcieni, a paru październik ow

ców tworzyło lewicę zgromadzenia.

Zgromadzeni, bez różnicy odcieni politjcz

nych uznawali potrzebę zaprowadzenia instytu

cyj ziemskich, choćby na razie tylko w trzech

guberniach: kijowskiej, podolskiej i wołyńskiej

Jeden z mówców (Sukowkiu) wypowiedział

otwarcie, że sytuacya obecna dmżej trwać nie

może; że w taki Bposób nie da Bię dłużej pro

wadzić goBpodarki ziemskiej, której budżet wy

nosi i ’/,j milionów rubli,

albowiem grozi je,

już bankructwo, krach finansowy, a inicreaa tak

Bię plączą, iż potem nikt nie zdoła ich rozplą

tać. Obecnie dają się słyszeć głoBy, że rząd nie

wprowadzi wcale zierastwa z wyborów. Gdyby

mogły być wprowadzone jakieś zebrania powia

towe rządowe, iakieś oigana ziemskie — to

jeszcze mogłaby być mowa o dal ;żem prowa

dzeniu gospodarstwa ziemskiego bez samorządu.

Lecz to się niechybnie nie stanie, a obecna cen

tralizacya jest dla kraju zabójczą. Należy zatem

prosić, aby w naszym kraju co rychlej wpro

wadzono instytucyę ziemskie.

Dyskusya toczyła się głownie około tego, ja

kiemi mają być te instytucyę. Najumiarkowań

si z pośród zebranych godzili się na projekt

rządowy, przerobiony przez Dumę państwową ;

najskrajniejsi zaledwie się godzili — i to tyl

ko z konieczności — na projekt rządowy bez

poprawek ćumskich. Nikogo zaś nie zadowol

uiły poprawki, dokonane w projekcie dumskim

przez Radę państwa. Najskrajniejsi z pośród

nacyonalistow radziby uzupełnić projekt rządo

wy w tym kierunku, aby w większych mia

stach, jak n. p . Kijów i Mińsk litewski, wyłą

czonych w osobne jednostki ziemskie, utwo

rzyć kurye narodowościowe. Zwolennicy pro

jektu rządowego jednakże sprzeciwili się temu.

powołując się na lę okoliczność, że w Kijowie,

liczącym 450.000 mieszkańców, 3 0 —40 tysięcy

Polaków nie Bą chyba niebezpieczeństwem dla

narodowo - rosyjskiego charakteru miasta. Nato

miast utworzenie kuryi polskiej w Kijow)e u

trwaliłoby tylko znaczenie żywiołu polskiego

w tej »macierzy grodow ruskich" .

W jaki Bposób pojmują rosyjscy właściciele

ziemscy z tych Lzech guberni, uczestniczący

w tem zebraniu, równouprawn.eme narodowo

ściowe, świadczy choćby tylko przemówienie p.

Łastoczkina, wzywającego obecnych do dalszej

akcyi antypolskiej. »Polacy — rzekł mowca

urzędnik — Bą bezwątpienia kultural

ni i stworzy ć mogliby ziemstwo lep

sze od naszego, lecz bęJzie łozie m

stwo nie takie, jakiego nam potrze

ba, nie ziemstwo rosyjskie".

W końcu powzięło zgromadzenie następującą

uchwałę: wszcząć starania u prezesów: Rady

ministrów, Dumy i Rady państwa, aby w kraju

południowo - zachodnim jaknajprędzej wprowa

dzone było ziemstwo, oparte na podstawach

nakreślonych

w projekcie Dum y,

Yszakże z warunkiem obniżenia cenzusu wła

ścicieli ziemskich i wzmocnienia przed

stawicieli duchowieństwa

prawo

sławnego.

Wiadomo aż nadto dobrze, dlaczego »ludzie

iście rasscy" pragną tak gorąco w danaj chwil,

wprowadzenia ziemstw na Wołyniu, Podolu i

Ukrainie. Wpłynęły na to ostatnie wybory w Ki

jowie do Rady państwa. Pomimo liczebnej Wię

kszości właścicieli ziemskich rosyjskich w gu

:rt iii kijowskiej, wybór kandydata polskiego

nie uleg"ł najmniejszej wątpliwości. N .e pozo

stałe zatem nic innego, jak wprowadzić w kraju

naszym instytucyę ziemskie »rosyjskie" i oprzeć

na nich nową ordynaeyę wyborczą do Rady

DańBtwa. Wówczas już nie będzie obawy, aby

Polacy reprezentowali w Izbie wyższej »kraj

Południcwo-zachodni*.

Ministeryum spraw wewnętrznych pragnie nie

tylko przywrócić w całej pełni dawny aparat

rusyfikacyjny w kraju naszym, lecz nawet zna

cznie go udoskonalić i rozszerzyć. W tych uniach

wniosło nawet do Dumy państwowej projekt do

prawa, zakazujący nabywania i wydzierżawiania

własności nieruchomej, poza obiębem miast, na

turalizowanym kolonistom zagranicznym i ich

potomkom w obrębie trzech gubermj: kijowskiej,

wołyńskiej i podolskiej. Zakaz ten rozciąga się

także na przybyszów z Królestwa Polskiego i

ich potomków, o ile nie Bą osobami wyznania

prawosławnego lub Czechami. Cel tego nowego

projektu nacyonalistycznego p. Stołypina wyra

źny; chodzi głównie o oslaDieme żywiołu poi

skiego w tych guberniach, aby »rosyjskie" in

stytucye ziemskie mogły być oparte na silniej

Bzej podstawie statystycznej. Inicyatywa do

tego projektu wyr.zła — jak zapewniają — od

tutejszych organizacyj reakcyjno - nacyonalisty*

eznych.

O podział Persyi?

Wiadomości, jakie nsdeBzły z Londynu o naj

nowszych krokach rządu angielskiego w Persyi,

ograniczają się dotychczaB do enuncyacyi rzą

dowej, iż Anglia zamierza »przyjąć odpowie

dzialność za utrzymanie porządku na drodze

między Buszirem, Szir°eem a Ispahanem". Prze—

Rómaczone na ięzyk polityczno-administracyjny,

oznacza to rozszerzenie wpływu angielskiego

w części Persyi. Nie byłoby to nowością, gdyż

Persya jest podzielona od r. 1907 na

?ery

wpływu Rosyi i Anglii. Tym razem zamiary dy

płomacyi angielskiej idą o tyle dalej, że droga

między Buszirem, Szu as* m a Ispahanem znaj

duje się po części w północnym, roi yjskim pa

sie, po części zaś w strefie t. zw . neutralnej,

dzielącej obszar poddany wpływom Angii od

»rosyjskiego".

Wynika etąd, że pierwotny układ angielsko*

rosyjski został zmodyfikowany nowemi pertrak*

tacyami, których następstwem jest ogłoszona

właśnie postanowienie Po śmierci szacha Mu.;,a

fer Eddina, który zmarł 8 stycznia r. 1907, An

glia i Rosya porozumiały się co do wpływów

w Persyi. Był to jeden z ważnych czynów dy

plomatycznych Edwarda VII, wychodzący na usu

nięcie jednej z najważniejszych przeszkód au

;lo - rosyjskiego porozumienia. Dn. 31 sierpnia

1907 układ został zawarty. An ;!ia i Rosya ob

jęły protektorat nad państwem, dzieląc się w no

tach dyplomatycznych zadaniami, mającemi na

celu »utrwalenie pańBtwa perskiego".

Rosya

objęła opiekę nad młodym ni stęp_ą tronu, An

glia miała zająć się ustaleniem konstytucyi, świe

żo podówczas nadanej. Opieka nad szachem

streszczała się w przewiezieniu go do Odessy,

gdzie teraz przebywa, opieka nad konstytucyą —

w ciebem popieraniu zamieszek wewnętrznych.

Modyfikacya obecna odnosi się, o ile można

przypuszczać, do zniesienia para neutralnego,

tak, że obecnie Bfera angielska i rosyiska sty

kają się bezpośrednio z sobą. W ten sposób

Anglia zbliżyła się do drogi między Buszirem,

Szi-asem, a Ispahanem i może na drogę t§

z łatwością posłać wojska od strony morzb,

podczas, gdy Rosya, aby dostać się do mej, po

trzebuje przejść przez cały środek kraju, będą

cy w stanie bezustannej zamieszki. Zdaje się

przeto, że Anglia wykonuje obsadzenie tymcza

sowo dla Rosyi. Już onegdaj depeszowano

z Londynu artykuł lim e m , według którego ni«

można już teraz ograniczać akcyi angielskiej do

sfery, zagwarantowanej Anglii, gdyż zamieszki

grożą także okolicom, położonym w sferze neu

tralnej. Anglia wystosowała do rządu itim a tu m

e utrzymanie porządku. Jeżeli to nie poskutkuje,

Anglia obsadzi wspomnianą wyżej drogę, wio

dącą po części przez pas neutralny. Według po

wszechnej opluli, krok ten jest pierwszym ku

podziałowi Pe.Byi, która do tego dawno juś

dojrzała.

0 reformą wyborczą.

Mowa posła Wład. Leopolda Jaworskiego

wypowiedziana na poaitdceniu Sejmu z d. 17 paiik.

WyaoLi Sejmie!

Zachowanie się prawicy sejmowej wobec wnio

sku, stciącego na porządku dziennym, określił

mówca przemawiający imieniem naszego klubu.

Odparł on też zarzuty, jakoby ta strona Izby

przewlekała załatwienie sprawy reformy wybor

czej. Dzień dzisiejszy nie przyntoBł nowych za

rzutów. Pozwolę sobie tylko zrobić jedną uwa

gę: bjrwają adwokaci tak gorliwi, źe cokolwiek

HELENA MODRZEJEWSKA.

Wspomnienia i wrzenia.

Na obczyźnie.

(63)

f e -----

LXV

Gladrtone, Bright i inni politycy.

Kwakrzy. -

Jene

ra ł W’olceley.

Wieczerza z ks. W ,iln.

Jego u

wegi o sztuce,

Do dziś tkwią mi także w pamięci państwo

Jakóbostwo Bright 1), z którymi razem bywali

śmy w Izbie gmin, gdy w niej przemawiałGlad

stone, późniejszy »wielki starzec", którego mo,

wy wywierały na mnie potężne wrażenie nie

tylko pięknym językiem, zapałem i siłą logiki,

ale i doskonałością dykcji. Pan Jakób Bright,

może nie tak powszechnie znany, jak brat jego,

w ,elki John Bright, był od niego osobiście o

wiele przyjemniejszym, a przyLem człowiekiem

wysoloej kultury; jako długoletni członek par

lamentu, występował stale w obronie prawa wy

borczego dla kobiet. Spędziliśmy u nich na wsi,

w Alderley Fdge pod Manchesterem, tydzień bar

dzo przyjemny, czytując Szekspira, omawiając

charaktery jego bohaterów i bohaterek, i przed

siębiorąc wycieczki w okolice. Zajmowało mię

też u nich vielce bliższe zetknięcie z należące*

mi do qua!:rów krewni mzkami pani domu, wy

gladaj«jcemi bardzo mile w swj ch szarych su

kniach białem koronkami, A przychodzi mi

na myśl z czasów zażyłości z państwem B right

pewien drobny, a zabawny szczegół, mianowi

cie rozczarowanie, jakiego doznały icli służące,

’) ..nkóh Bright, pusel do psrlameutu, brat Jana

Brigiita. ekonomisly, który razem z Cobdenem za

pro*aCzil v. (;lny handel w Anglii. (Przyp. IVlfd.)

gdy z wioikiem zaciekawianiem wybrały się do

teatru, by zobaezyć mię w Maryi Stuart, apo

tem narzekały, iż »cały czas gadano jeno i gadano,

omecując, że jej głowę zetną, i skończyło się

na pustum gadaniu, a jak jej na prawdę głowę

ścinają, to nam nie pokazano"...

W bliższych Blosunkach żyliśmy także z ad

mirałostwem Mayne, z którymi wpierw już za

poznaliśmy się w Nowym Jorku; ’) wielu zajmu

jących ludzi poznaliśmy w domu lady Henni

ker, w której salonie schodziły się znakomitości

polityczne i artystyczne. Z ich liczby wbił mi

się przedewszyatkitm w pamięć słynny jenerał

Wolseley tem, ’ż raz, zapewne żartem, zapyta!

mię, czy nie chciałabym, by w obronie Polski

armia angielska wkroczyła do Rosyi? Odpowie

działam mu, iż po doświadczeniu z Napoleonem,

bardziej przyjaciół swych się obawiamy, niż

nieprzyjaciół, z którymi ostatecznie jakoś sobie

damy ra lę — sami. Uczęszczaliśmy też na ol

brzymie przyjęcia u lady Fricke, żony bajecz

nie

bogatego przedsiębiorcy budowlanego;

Wspomnienie ich wszakze tak mi Bię zatarło

w pamięci, że z ich domu jasno przypominam

sobie jedną tylko postać: człowieka, wspartego

w głębi pokoju o ścianę, z głową tylko wynu

rzającą się z mroku, ustawicznie, acz mimowol

nie, przybierającego postawę wielce malowniczą.

Był to R. W . Gilbert, znany pisarz, autor wielu

Bztuk, a między int emi wszystkich librettów do

operek Sullivana, jako to : Piratów z Penzan

’) Admirał Mayr.e do r. 1880 był w stułbie ma

rynt,rki angielskiej, w której się bardzo odznaczjł.

Brał udział w bardzo ważnych pracach około żeglu

gi światowej, jako lo do wymiarów głętu itd. Opu

ściwszy służbę czynną, był jednym z założycieli i

współpracowników przy zakiadamu pierwszego tele

grafu podwodnego do Ameryki. Później został dyrekto

rem kompan.i angielskiej, sprawującej -ż.,dy nitaial

samodzielne w wsehodniem Borneo. (P rz ypi wyd.)

cyi, Palience, Jolanta, Mlkado i t. d .,

a także

satyryk. Bano się go ogólnie, z powodu jego

sarkatystycznego dowcipu, lecz umiał być bar

dzo przyjemnym towarzyszem.

Szczerą gościn

nością odznaczał się dom pa.n Tennant, której

córka wyszła później za sławnego podróżnika

Stanleya. Salon jej był barazo uczęszczanym,

gdyż umiała zbierać w nim słynnych zagranicz

nych gości. Tam miałam sposobność przysłuchi

wać się dcklamacyi Coąuelina (starszego), któ

rego sposób wygłaszania wierszy uważałam za

wsze za ideał niemal niedościgły i, ilekroć przy

słuchiwałam się temu wielkiemu artyście, wra

całam do domu pod wrażeniem czaru jego słowa.

W najhardziej zajmującem zebraniu uczestni

czyłam w"zakże w domu pana Hamiltona Aide,

który urządził je ku czci ks. Walii, napisawszy

nawet dla rozerwania swego dostojnego gościa

krótką, francuską sztuczkę, w której, na iego

prośbę, i ja występowałam. Grała też ze inną

zdolna aktorka amerykańska, panna Genowefa

Wa:d, która świeżo odznaczyła się była wielce

na angielskiej Scenie. Po przedstawieniu podano

wieczerzę i rozmieszczono gości przy wielu sto

łach i stoliczkach. Mnie wyznaczono miejsce

obok kB, Walii, a naprzeciw Biebie miałam prze

śliczną panią Lilly Langay *), i podziwiałam

szczerze jej przepyszną szyję i ramiona. Spoty

kałam ją już i dawniej. Pamiętam, jak raz po

*) Pani Langtry, najwięcej znana pięl aość angiel

ska dzisiejszych czasów, podbiła cały Londyn liro

k!em swych wdzięków: pono i książę Walii nie by

na nie obojętnym. Wkrótce wsiepiła na scenę ; ar

tystką wielką wprawdzie nie była, ale sława je

urody i rozgłos jej podboi w wielkim świecie stwo

rzyły jej ogromną reklamę, tak, że powodzeuie fi

nausowe było znakomite. Obecnie wsławiła się zno

wu w dziedzinie sportu nosipda znakomitą stajnię

wyścigowców, k rv

z*v_\ęio.stw:* przynoszą je

wielki(: doch dy. f ’i z/f u im/dl)

przeostawieniu Romea i Julielty przyszła do

mojej gotowalni i ustroiła się najpierw w wie

niec białych róż, który nosiłam w scenie gro

bowej, a następnie w obcisłą czapeczkę, którą

dla roli Julietty kazałam zrobić wedle własnego

rysunku, i tak wyglądała ślicznie w obu, że

zapytałam, czy nie miałaby ochoty występować

na scenie. ,A leż owszem — dodała -

jakby to

było pięknie I" Ale wówczas nie scena była jej

w głowie. Wracając jednak do owej wieczerzy,

wspomnę jeszcze panią Cornwallis West, żonę

późniejszego ambasadora angielskiego w W a

szyngtonie, miniaturową piękność, która przy tym

samym stole siedziała opodal.

Dalej współbiesiadnikami mymi - prócz paru

osób mi nieznanych — była Genowefa Ward,

odgrodzona ode mnie jakimś rosyjskim księ

ciem, którego nazwy nie pomnę, pan Jaraczew*

ski ’), obok pani Cornwallis West, i mój mąż

usadowiony na p rzeciwnym końcu stołu, który

wBzakże wymknął się, by wypalić papierosa,

i wrócił dopiero, gdy wszyscy siedzieli i ogólna

rozmowa była już ożywiona. O tym szczególe

wspominam dlatego, iż pozostał mi w pamięci

ze wględu, że ks. Walii, który mego męża spo

tkał tylko raz jeden, na jego widok odezwał

----------------

!) Mieczysław Jaraczewski, obywatel z Poznań

skiego, di wniejszy kolega szkolny i sąsiad wydaw

cy, osiedlił się w Anglii, gdzie wkrótce zasłynął

w świec!e sportu, jako naj epszy joździee konny

(gentleman rider). Książę Walii, poznawszy go u

jednego z swych znajomych, serdecznie go polubił,

co t”udi em nie było, z powodu jego ujmującej oso

bistości. W krótkim czasie Jaraczewski, chociaż nie

miał żadnego urzędow-ego stanowiska, stał się nieo

mal nieodstępnym księcia towarzyszem. W dwa lata

później uma-ł i.«g*ą śmiercią, a w krótce potem bs.ą

żę Walii s M dUwszy pana Chłapowsniego, wspcmi

!ąając o uin;,rłym, oświadczył, że w Jaraezewskim

| stracił r-t go najlepszego _irzyji cielą. (Prsyp. wyd.) .

się do mnie: »A, jest i pan Chłapowski8, przy

czem wymówił nazwiBko zupełnie poprawnie,

nietylko akcent kładąo na przedostatniej zgło

sce, ale i daiąc sobie wzorowo rady tak z tru

dem dla Angiika »ch", jak i z trudnie,’szsm »ł" .

Pamięć ta i raz jeden widzianej twarzy i spo

sobu wymawiania obcego nazwiska zaimpono

wała mi wręcz u przyszłego władcy Wielkiej

Brytanii. Tymczasem mąż mój podszedł do stołu,

powitany przez ks. W alii lekkiem skłonieniem

głowy i skinieniem ręki. Ale mąż mój, będąc

krótko widzącym, przypuszczał, że te powitalne

znak. pochodzą od któregoś z dobrych znajo

mych, i odpowiedział na nie najpoufalszem ski

nieniem ręki, jakie tylko miał w swym reper

tuarze. Podszedłszy dopiero do ’samego stołu,

poznał swą omyłkę, ale obopólny śmiech unie

możliwił wszelkie przeprosiny. Zresztą pan do

mu, Bzukaiący już dobrą chwilę swego braku

jącego gościa, zabrał go latychmiast, by usado

wić obok Bicbie.

Podczas tej wieczerzy ks. W alii wszczął z«

mną rozmowę o sztuce diamatycznej, mówiąc

między innemi, że jego zdaniem sztuka ta nia

rozwinęła się w Anglii w całej pełni. Na moją

uwagę, że zaradzićby może temu można przez

założenie subwencyonowanego przez państwo

narodowego teatru, jak to dzieje się w innyeb

krajach, otrzymałam odpowiedź w szczerości

swej rozpaczliwie ze złudzeń wyzutą:

—

Czyż pani doprawdy mysii, że w anglo ,—

skiej rasie tkwi dość zamiłowania do Bztuki, by

ze sprawy teatralnej można zrobić sprawę pań

stwową?

Na to nie znalazłam już odpowiedzi i zamil

kłam, nie wiedząc, jak podniecić w ten sposób

zagwożdżoną rozmowę. Szczęściem podszedł

właśnie do nas pan Jaraczewski i zaczął po nie

miecku opowiadać księciu jakieś zabawne rzeczy.

(C. d. n,)

----------------

..CXA6" tfy«h«4il aW p i n i dnipo n odzieli ilwiętach uroi systychdwa razy

E*-1

o godzinie 6 rano i o godzinie C wieczorem.

l*-jmer wieczorny 10 Ial.,

ranny 4 hal.}

KtSISim

PRENUMERATA WYrtCS*.

ńr(,,.l._i.

iwa "’% ro*Jn* kwrtał Inn 1mtostąa

Tnle]Bcn .. . . .

............................ B 30 koron

f 7kor. 5Ch. 1f krr. Si hal.

z odnoszeniem do domu

..................... J 36 koron

bkor. —

II3 kor.

Pocztą w oai .»twie *ustrj aclueai

..........................................

836 koron I

31,r.—

p,. i

............................................... | 42 koro n i 1 0 k o r . 50 h . 3 ’:o b0 h al .

»-/vEik-h ?i ra,ei *mu’j ’

..........................

42 koron i10kor.50u. ?kor 50haL

Do wszystkich p:.nslw, należących dc związku pocztowego U48 koron II12 kor. -

4kor. -

Wpa. stwie roty lokien (abonament przez urzędy pocztowe) II16rb.26k.

| 4rK 0511rb.45kop.

Według urzędowego wykazu i sm zagranicznych, mającycn debit w państwie ros/lskienu]

Moskwie I

Pocztow4e: I

*«r3u, Wa. zawie, KijoJtJW llnlS

Moskwie 1 Odes.e . z. u,nyct miast i wsi można prenumerować Czas, posyłając pocztą należyte«

do urzędu pocztowego najbliższego z powyżej wymienionych więksy :l miast

Prenumeruj 1 °gaszenia przyjmują: w W arszawie biuro ogłoszeń Ungre. L. i E. Ketri i S n

międzynarodowe Bmro ogłoszeń - w Kijowie k*sęgani- L . Idzikow sk4o

w WilniebSs

dzienników K. 1 ubcra,

1 z 6 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu