Czas.

Mirador - viewer

Czas.

Adnotacje

Wyświetlanie 691 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

NCT46

Kraków , Sobota 29 Stycznia 1910.

.’WCTaRS3BOKHa»llISr7OTSSEWIMtwm» _ - . _ ____________________ - _

Rocznik L X IIL

(Numer wieczorny).

Zapiski polityczne.

| Zd ro w y rozsądek angielski i rana zadana radykali

zmowi.

Komeraż dyplomatyczno - dziennikarski.

—

Muzyk a przyszłości dalszej lub bliższej.

—

Motyw

bałk ański. — Król Ferdynand i podwójne wyzyski

wanie.

Teinu zapobiedz chciał hr. Gołuchowski

porozumieniem z Rosyą.

—

Kto stworzył poselstwo

austryacko - węgierskie w Belgradzie? — Kto dotąd

nie uznał aneksy!? — W. wezyr i położenie, które

nie du się wyleczyć programem. - Bułgarska troska

i kłopot kreteński.

Wybory w Anglii wypadły juk przeważnie

przewidyw ano. Unionistów - konserwatystów po

wodzenie jest znaczne, ale nie będą mieii jeszcze

w nowym parlamencie większości. Liberałów i

rządu większość stopniała, osiągnąć się da tyl

ko przez wciągnięcie do niej deputowanych ro

botniczych. Irlandczycy rozstrzygać będą przy

głosowaniach w Izbie niższej. Socya!iśei ponie

śli klęskę. Tuki jest obraz położenia, nad któ

rem zd ro w y rozsądek ludu angielskiego zapano

wać nie pozwolił radykalnemu kierunkowi i dą

żeniom w’ywrotowym. Gabinet Asąuit!ia jeżeli

podejmie się dalej rządu, musi szukać poparcia

osiemdziesięciu deputowanych irlandzkich, t,ern

samem przyszłość jego jest więcej niż wątpliwą .

.Jeżeli nie dotrzyma obietnic danych Irlandezy

|kom , ci odpadną od niego i nie będzie miał

większości, jeżeli je spełni i wniesie łio m eru le

I bill, opuści go znaczna część angielskich i szko

ckich wyborców. Irlandczycy, jak ich przywód

cy oświadczają, chętnie podadzą rękę liberałom

przeciw’ Izbie wyższej, ale pod warunkiem ziszcze

nia ich żądań. Rząd ze słabą większością, z ło

żoną z trzech mniejszości i osiągniętą za porno*

i cą Irlandczyków, nie będzie mógł przedsięwziąć

zamachu na Izbę lordów, ani spełnić życzeń ir

landzkich. Stąd wniosek, że najprawdopodobniej

!nowa Izba niebawem rozwiązaną zostanie i roz

pisano będą wybory. Ostatnie nie zabiły rady’»

- kalizmu, ale zadały mu ranę, która sączyć się

będzie. Arcybiskup katolicki Westminsteru pole

! cił był w liście pasterskim głosować na takich

!ty!ko kandydatów, którzy oświadczą się za

utrzymaniem w’ychowania religijnego w szkołach.

Obóz liberalny jest za zniesieniem szkół wyzna*.

inipwych włąc,znie z katolickiemu Raz ju t odno*

Sfory bill odrzuciła Izba wyższa. Lud angielski

go nie chce. Porażka liberałów jest zatem od

;wróceniem zamachu potrójnego: na reiigię. w ła

sność i wypróbowany ustrój państwowy. Jest to

zwycięstwo comnwn se-nse, ale nie jest bynaj

mniej zakończeniem przesilenia histerycznego i

;zapasów doniosłych. Balfour rzekł w Hadding*

ton: ,Wybory obecne są tylko pierwszą walką

w szeregu tych, które rozstrzygną o poruszo

nych, wielkich, spornych sprawach".

Podczas gdy wybory angielskie były przed

miotem głównym zajęcia, epizod nieco przeda

wniony zw rócił na siebie uwagę dyplomaeyi.

W rozmowie z londyńskim korespondentem N o -

nroje W re m i a hr. Aehrenthal powiedział zgo

dnie z prawdą, że Niemcy nie wpływały i nie

w pływ ają na politykę wschodnią Austro-Węgier,

oraz że tych ostatnich posunięcie się dalsze na

półwyspie bałkańskim nie nastąpi ani w b!iż

jszym ani w odleglejszym czasie: n i prochain,

n i ćloign i, przyczem powołał się na opróżnienie

jSandżaku. C óż z lego, kiedy w Rosyi temu nie

chcą dać w ia ry , bo uraza zaślepia a pochodzi

stąd, że przyznaną i ofiarowaną Austro-Węgrom

przez Rosyę* Bośnię, one przyjęły i przyłączyły

Roż.nowa sięga doi, w których rokii zeszłego li

’ście z drzew spadały a ogłoszona teraz dopiero,

uchodzić by mogła, w naszych czasach spie3z

nych, za przedawnioną. Zauważono w n.iej prze

cież głównie zdanie hr. Aehrenthala, iż na Au

tro-Węgier politykę, nio Niemcy, ale Rosya

wpływ’a, a to dla tego, bo mogło ono mieć po

zór pochwalenia się niezawisłością wobec sprzy

mierzeńca ; znaczyło zaś istotnie, że w sprawach

wschodnich, nie na Niemcy, ale na Rosyę zwa

żać muszą Austro-Węgry, co jest zupełnie zro

zumiałem geograficznie i politycznie, i znowu

zgodnem z prawdą, a nie potrzeba było tego

przypisywać zamiarowi heroicznego gestu wo

bec Niemiec. Część publicystyki niemieckiej upa

trzyła jednak w t:ern wyrażeniu się hr. Aehren

tbala pewne lekceważenie sojusznika i z!e od

płacanie się za Niebehtngentreue, czego zape

wne nie dosłyszała dyplomacya niemiecka i o czem

nie myślał austryacko-węgierski minister spraw

zagranicznych, l)o tego przyłączyły się opowia

dania nieprawdopodobne i nieprawdziwe o nie

porozumieniu między hr. Aehrenthalem i amba

sadorem Tschirskym, które dodane do naprę

żonego stosunku z nuneyuszcm Belmonte i do

pojedynku z p. Izwolskim, byłoby chyba jut

zbytkiem tarć osobistych. Zresztą: on prełe

a u x riches. Nieco umiej hłahem jest siodko*

kwaśne wyrażenie się póhtrzędowej Kólnische

Z e ii u n g o rzekornein zbliżeniu się Austro-We

gier do Rosyi, które, zapewnia ona, odpowiada

łoby życzeniu Niemiec : *Przyjazny stosunek ze

wschodnim sąsiadem — dodaje — nie byłby

extraturem dyplomacyi naszego sojusznika. Gdy

by przeciwieństwo między Aehrenthalem i Izwol

skirn, wyrosłe w rodzaj osobistej walki, usunię*

tem zostało, moglibyśmy w tem widzieć wzmo

cnienie naszego stosunku przymierzowego, a nie

uszkodzenie takowego... " .

Wszystko to razem

wzięte, ma dotąd znamię raczej komerażu dy

ploinatyczno-dzienni karskiego, pochodzenia pa

ryskiego, niż kombinacyi politycznej. Takowa

0 ile dotyczy zbliżenia się Austro-Węgier do Ro

syi, jest W tej chwili muzyką, ale tylko przy

szłości dalszej lub może bliższej.

Powodem porozumienia mógłby się stać zno

wu stan rzeczy na Bałkanach. Król Ferdynand

bułgarski, odkąd przywdział koronę królewską

nie ustaje w zabiegach utw orzenia konfedera

cyi, bo chce stanąć na jej czele i kierować nią.

Po w ita ł temu dni parę w swej stolicy następcę

tronu serbskiego ks. Aleksandra, dla uczczenia

którego po,wiewały połączone chorągwie serbskie

1 bułgarskie, symbol konfederacyi. Niebawem

przeprawosławiony następca tronu bułgarski, ks.

Borys ma zawitać w Belgradzie. Król Ferdy

nand nie pyta wcale o Austro-Węgry, które

przecież nie mało przyczyniły się do ziszczenia

najgorętszych życzeń Bułgarów, do uzyskania

niepodległości i korony królewskiej. Jako matka

chrzestna tych spełnionych ideałów , mogła mo

narchia Habsburgów przypuścić, iż Bułgarya od

płaci się wzajemnością tem łatwiejszą, że —

rzecz n iezw ykła — nie ma w Austro*Węgrzech

irredenty bułgarskiej. Ale król Ferdynand obie

ra inną drogę. Nio chce nawet ])ozorów wpły

wu austro-węgierskiego, aby nie obudzić podej

rzenia i nie zachwiać wiary wielkiego cara

w małego cara. Stosunku naszej monarchii

z Buigaryą wcale nie polepszyło poparcie uży

czone niepodległości i stał się on dla nas m ar

twą literą , bezużytecznym przedmiotem a nowy

poseł w Zofii bar. Giskra, syn słynnego preze

sa gabinetu liberalnego, niezbyt wdzięczne bę

dzie miał zadanie. Gabinet petersburski przy

szedł z pomocą Bułgaryi przy uporządkowaniu

jej spraw finansowych z Turcyą. Wywarło to

narazie dobre wrażenie. Austro-Węgry usunięte

zostały na bok i Bułgarya zdąża do konfedera

cj-i bałkańskiej, w które,j miałaby przewodnictwo

pod nominalną opieką honoris causa Rosyi.

Trąby panslawistyezne, które zabrzmiały w Bel

gradzie i przez Petersburg dały się słyszeć

w Zofii, znalazły tam odgłos. Wcale to jednak

nie znaczy, aby Bułgarya chciała dla Rosyi pra

cować ; przecina to tylko drut, który mógł ją

z Austro-Węgrami połączyć. Król Ferdynand

szczwany polityk, nie chce ani znosić wpływu mo

narchii Habsburgów, ani popaść w zależność

Rosj-i; chce jedną i drugą wyzyskać, oziębło

ścią względem pierwszej, serdecznością wzglę

dem drutgiei.

Emm-TłasramHBBaeeeRira

n i S ilili! KOŚCIELNEJ.

—-wjfJ;»«*» ***- *

Kaplica XX. Czartoryskich na Wawelu. - Polichro

mia kościoła w Lipowej.

Przed niespełna rokiem m iałem sposobność

si lemsamem miejscu pisać o polichromii ko—

Hioła parafialnego w Pilznie pod Tarnowem,

tykcnanej przez p. Karola Maszkowskiego. i o

*arzysz najbliższy Wyspiańskiego i Mehoffera

i * czasów wspólnego pobytu w Paryżu, późn.ej

k’ Żabieui na Hueulszczyżnie odcięt.y od świata

i tymotnik, twórca cyklu obrazów, przedstawia*

! ityych wnętrza cerkwi z Pokucia i Bukowiny,

; *yklu bez fabuły i tanich efektów, ale bogate*

j S° w walory artystyczne, p. Mas?.ko weki, poza

j hleatem i wrodzonera poczuciem koloru, ma za

j 8obą gruntowne studya uniwersytecke z zakre

j *u historyi sztuki i dzięki nim zgoła nie dyle

j hncką znajomość architektury, a te dano, wspar

ty pracowitością i inteligencją, czynią zeń wy

: bitnego dekoratora.

Już kościół pilzneński był tego_ świadectwem,

I a w opinii powyższej utwierdzają ostatecznie

f|wie najświeższe prace art,ysty, wykonane w ro

ty ubiegłym: sklepienie kaplicy XX. Czartory

skiiti w katedrze na W awelu, (,raz polichromia

kościoła parafialnego w Lipow ej koło Żywca.

Kaplica Czartoryskich jest narazie zamkniętą

ty1 publiczności, to znaczy, że artysta n:o od

| *"d jeszcze swej pracy pod sąd widza. Mam tez

j tyażenie, ie popełniam niedyskrecję , pisząc o

I ’ó°,! bez wiedzy i upoważnienia malarza, ale na

| tyuwdę od tej niedyskrecj’i wstrzymać się tru

| **no, gdy się malowidło widziało. Cała kaplica

J" ścianach z surowego ciosu, który z natury

powinien był zostać i pozostał niełknlę

tym, mierzy nie więcej jak 30 metrów kwadra

towych. D ekoracja wnętrza ograniczyła się w-ięc

w-yłącznie do sklepienia. Podzielono na ośm,

względ:n’e dwanaście pól i cztery lunety, nawet

z doliczeniem bogato profilowanych żeber, konsol

i zw-orników, nie przedstawia to sklepienie w ięk

szej powierzchni nad 50 — 60 metrów.

Wśród zdecydowanej przewagi lazuru, podnie

sionego złoceniami, odznaczają się wyraźnie a

dyskretnie żebra sk!epienna, pokryte nader mi

sternym ornamentem. Zwornik z herbem i koń

cówki łuków , opatie na konsolach, pokrył ar

tysta intenzywną wiśniową purpurą. Sama dla

siebie byłaby może ta purpura wyzywającą;

położona jednak między białawym ciosem a zim

nvm lazurem, podnosi ogromnie si!ę tego lazu

ru, odcina sklepienie od ścian, a czyniąc je lek

kicm staje się w tein zestawieniu barw czemś

popróstu nieodzownem. Artysta czuł widocznie

odpowiedzialność, ja k ą mają ci, co zdobią ka

tedrę wawelską, i dał rzecz drobną, ale napra

wdę kapitalną.

Na szerszym nierównie rozmiarze przestrzeni

wykonał p. Maszkowski polichromię parafialne

go kościoła w Lipowej koło Żywca. Proboszcz

miejscowy X. Zemanek, którego cale uczucie

skupiło się na powierzonym jego pieczy koście

!c wzniósł go przed laty kilka swoimi prze

ważnie funduszami. P l a n y kościoła wypracował

tuziokowy architekt niemiecki; mury są bez

polotu, sylweta dość banalna. Utrzymany w sty

lu gotyckim, ma na swej przedniej fasadzie

wieżę O przekroju kwadratowym, i w spodzie

iei również kwadratową, wysoką krur.htę. Z niej

otwiera się. w idok na obszerną i jasną_ nawę.

Za nawą, o trzech przęsłach sklcplennj cn, w i

dnieje zabudow’ane w sześeiobok prezbj teryum.

Łącznikiem pomiędzy tem ostatmein a nawą

jest przestrzeń ujęła górą w dwa gar.y i ża

,CZAS" wychod*Yz wyjątidem ^ p%iicdzielif

"-"T

?""

...

ogodzinie6rasoio%a

uroczystjehdwa razydziennic, amianowicie

godzinie 6 wieczorem,

Numer wieczorny 10 hal,ranny 4 hal I z p r ze syłką pocztową*

PRFNłiu

f Wieczorny 12 hal,, ranny 6 hal

PRENUMERATA WYNOSI:

W Krakowie w miejscu

ina

rokfna kwartał ]p.a 1 miesiąc

te""’?f-"

’

terr»teiU8S :::ty:- " : gas UWtIteŚSł

ty]ftytytySs

sssr*. *tes*. itej*.,,

zagr:,nicznych, mającycli debit w państwie rosyjskiem ,

Uoskwie ibdel% y%% urzędypocztowe: w Petersburgu, Warszawie, Kijowie,Wi!nie,

}n*i

innych miast i wsi można prenumerować Czas, posyłając pocztą należytość

. lz? a u Pocztowego najbliższego z powyżej wymienionych większych miast.

%%/%%%,h ,J . ogtyszenia Przyjmują: w W a r s z a w i e biuro ogłoszeń Ungra, L. i K. Metzl i Kwi,

nęuzynarodowe Biuro ogłoszeń -

w K ijo w ie księgarnia I,. Idzikowskiego - w Wilnie biuro

_**,___m

-_-_....

dzienników K. Tan bera.

Prenumeratę przyjmują: Administracya Czasu w K rak owie i urzędy pocztowe. Miejscową

prenumeratą księg. a A. Krzyżanowskiego, handle: St. Karlińskiego, H. Kretschmera, Biuro dzien.

Hopcasa i Salo mon owej. 67. T rafika. Ws Lwowia ,,Czas" jest do nabycia w biurach dzien. A. Ciszewskiego,

S. Sokołowekiego, K. Buchstaba, na stacyach kolejowych w Tarnowie, Rzeszowie, Jaśle, Nowym Sączu na peronie

w księgarni kolejowej, tudzież ua innych główniejszych stacyach u portyerów kolejowych.

Ceny Ogłoszeń: od wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal,, za każdy następny po 10 hal,: układ tab e

laryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40 bal., następny po 10hal. N adesłane i Nekrologia

od miejsca wiersza drukiem petitowym GOhalerzy za każdy raz. G łosy publiczności po 2 kor.; wszel

kie prywatne komunikaty po kronice i po dziale ekonomicznym i t. p. po 1 kor. od miejsca wiersza.

Ogłoszenia i prenum eralę przyjmują: we Lwowie biura dzienników L. Plohna, A. Olszewskiego,

St. Sokołowskiego, K. Buchstaba; w jat osławił: Biurodzienników; w Podgórzu Poturalski; w P rze

myślu A. Juszyński księgarnia, I). Heszeles; w Rzeszowie M. Weintraub; w Stanisławowie Jasiel

ski i Sp.; w Tarnowie M. Rockach, O. Hart; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłącznie

p. W. Raczkowski, 14 Cite de Treuiso; w W ied niu Haasenstein Sc Y’ogler, R. Mosse (także we wszyst

kich filiach): H. Sehalek, M. l)ulces, E, Braun, J. Dnnneberg, II. Friedl (tylko prenumeratę II. (Jold

schmidt Sc Comp.); w Frankfurcie n. M. (i, l Daube Sc Comp., w Praiize czeskiej Fr. Hovorku

Listy z pieniądzmi i p r z ek a zy pieniężne na prenumeratę i ogłoszeuia przyjmuje Administracya

C’zasu w Krakowie. R cktamacyc nieopicczętowar.e nie podlegają opłacie pocztowej. Listów nieopła

conych nie przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca sio.

JBST* Za każdą ziaifsnę adi-e:u dapłaca się 4(1 ha!,

-"l?i?]

ADRES REDAKCYI: ul. św. Tomasza Nr 32.

Telefon Nr 30.

1 tu rozpoczyna się dawna gra bałkańskich

państewek, która mogłaby i powinna by być

powodem porozumienia między R o sją i Austro*

Węgrami, o którem mówi Kóhlischo Zeiinng ,

dla zabezpieczenia się przed wyzyskiem, któremu

polityka hr. Gołuehowskiego c!iciała zapobie;lz

układami w* Petersburgu i Miirzsteg. Jeżeli sia

nowisko bar. Giskry w Zofii nie obiecuje mu

zbytniego zadowolenia, to o wiele ciernis!szein

jest hr. Forgacha w Belgradzie. Powiedział on

kiedyś, iż je szatan stworzył! Tam bowiem —

czego w Zofii nie ma — są uczucia i pożądli

wości irredentyczne, które wykluczają nietylko

ścisłe stosunki, ale nawet dobre a zwłaszcza

szczere. Tam czj’ chają na każde zdarzenie, na

każdy błąd lub pomyłkę w obchodzeniu się

z przyłączonymi krajami. Tymczasem prawne

ich stanowisko w monarchii nie zostało jeszcze

przez parlamenty dwóch jej części uchwalone i

arcyzłibawnie ktoś powiedział, że Austro-Węgry

są jedynom mocarstwem, które nie uznało dotąd

aneksyi Bośni i Hercegowiny ! Koszta przyłą

czenia nie pokryte przez eiaiu prawodawcze a

konstytucj-a, która była jednym z głównych ar

gumentów dokonania takowego, wprowadzoną

nie jest. W ludności serbskiej odrysowują się

dw-a kierunki silnie sprzeczne. Jeden radykalny

obstaje za autonomią, ja kiej domagał się rząd

belgradzki podczas przebiegu aneksyi. Drugi

pragnie daleko idącego samorządu, ze zachowa

niem z monarchią wspólności cło wej , bankowej

i wojskowej; jego program ułożony przez przy

w-ódcę serbskiego Dimovića, ,jest dynastycznym i

żąda rozwiązania przez państwo sprawy agrar

nej. Kierunek radykalny przedstawia zastęp Ku

jundzić-Grecić, jest on nieprzejednanym; w progra

mie tego stronnictwa nie ma mowy o przynale

żności Bośni i Hercegowiny do monarchii ani o

zwierzchr,iczyeh prawach dynastyi habsbursko*

lotaryńskiej ; inimo tego nie należy wątpić o

lojalnem zachowaniu się tych teorytyków nie

przejednania, a wskazówką w tej mierze jest, iż

duchowy ich przywódca Duśan Vasiljević, który

po aneksyi uciekł z Mostaru i w Europie w naj

straszniejszy sposób przeciw’ Austro-Węgrom w y

stępował publicznie, powrócił. Ten były prezes

*Organizacyi narodowej serbskiej" i ochotnicze

go parlamentu serajewskiego oświadczył: iż na

dal zamierza działać tylko w granicach istnie

jący’ch ustaw. W sejmie więcej niż połowa posłów

serbskich należeć będzie do obozu radykalnego.

Aczkolw-iek konstytucj’ a je rze /e .nie ogłoszona

stronnictwa już pilnie zajmują się przy-gotowa

niami do zapasów wyborczych.

Zachcianki konfederacji bałkańskiej bezpo

średniej obchodzą Turcyę niż Austro-W ęgry. Na

razie mniej w’prawdzie naglącą jest jej troska buł

garska, która przecież nie przestaje i nie przestanie

ją trapić. Graniczne starcia i m e e tin g i sofijskie

przebrzmiewają jeszcze bez następstw tragicz

nych choć nie bezkrwaw-ych. To tylko rozejin.

Rozwój dramatu nie da się powstrzymać. Nowy

w. w e zyr przedłożył parlamentow-i program szla

chetnych ogólników. Jest on dydaktyczny, czuć

w nim profesora. Hakki basza wykładał dawniej

w szkole prawa, międzynarodow-e praw-o. Pro

gram jest poniekąd odczytem o niem. Umiarko

wane stronnictwo liberalne nazwało oświadczenia

w. wezyra pastemi obietnicami. Nie mogij’ prze

cież być czem inneni, ja k dobrymi zamiarami

i położenia takiego, jak jest w Turcyi, mow-ą

programową zmienić niepodobna, ani wewnątrz,

ani zewnątrz. Oto, pomimo zaręczeń w. wezyra,

iż Tureya chce by-ć żywiołem pokoju międzyna

rodowego, wypadki w Atenach wystawić mogą

znowu na próbę jej cierpliwość. Są one ściśle

połączone ze sprawą kreteńską. Liga wojskowa

ateńska zamiast ustąpić, dokonała zamachu na

gabinet Mavromichalisa — chociaż, b ył jej two

rem — pod hasłem zw-ołania narodowego zgro

madzenia, co ukartowała z przywódcą Kreteń*

czy-ków Venise!osem. Narodowe zgromadzenia, to

udział praw’dopodobny w niem kreteńskich de

putowanych i nowy sposób przyłączenia wyspy

do Grecy!; na eo Tureya nie zgodzi się. Zatemj

kom plikacja nie lada, która mogłaby pociągnąć:

za sobą abdykacyę króla Jerzego, u w przewidy

waniu, której dyplomaci dziś już kiwają głową.

------------ - - «r-tó * *4j?*-*

--------- ------ -

ILf

sk f§§«3%iaa.ot«

Lwów 28 stycznia.

Fabryka sanocka i opóźnienie polskie. — Dyskusja

o Banku parcclaeyjnyni.

Mowa pos. Jędrzejów i

eza. — Bilans szermierki i inwentarz grzechów. —

Kapiłulacya pos. Adama. — Koniec dyskusj’i.

—

Stnruoh-Deniiańczuk. — Nietykalność a inieres własny.

W liczbie wniosków nagłych, które dziś były

przedmiotem obrad, znalazły się rezolucje w kwe

st,yi braku pracy w fabryce sanockiej, gdzie ro

botnicy są bez zajęcia wobec braku zamówień

rządowych, na które liczono. W sprawie tej mó

w ił poseł Wrześniewski, a następnie i poseł

Stapiński. Zabrali także głos posłowie ruscy,

którzy wystąpili z rezolucyą odrębną. Słuchacze

mieli wrażenie, iż polscy posłowie w tej kwe

styi zostali wyprzedzeni przez posłów ruskich.

Opowiadano nawet w kuloarach, źe posłowie

polscy’ mogli od dw’óch dni wystąpić w tej ?pra

wie. łlelata refero. Przytaczamy te wieści nic

w celach krytykowania posłów polskich, ale ja

ko poparcie dawniej już tutaj w’ypowiedzianego

twierdzenia, że to, co często uważa się za

obstrukcj-ę ruską, w istocie rzeczy’ jest także

gorliwością zazwyczaj przesadną i nieprodu

kcyjną, co prawda, ale też chwilow’o na czasie

będącą,, a dającą posłom ruskim, w ybranym głó

wnie przez rzesze pracujące *fo r " w zdobywa

niu popularności. F ak t ten posłowie polscy po

winni wz.iąć pod uwagę, szczególnie że wszakże

ma nastąpić reforma wyborcza.

Jeszcze inno nauki moralne daje przebieg d z i

siejszego posiedzenia, ale te są chwilowo wyłą

cznie dla użytku narodowej demikracyi. Prze

dłużenie dyękusyi nad Bankiem parcelacjjnym,

która oficj’alnie miała się nazwać dyskusyą nad

udziałem Banku krajowego w operacjach Banku

pareelacyjnego, nie wyszło na dobre dem okracji

narodowej. Długa mowa posła Stapińskiego, prze

ciążona, być może, szczegółami, miała w każ.dym

razie ten dla niego dodatni rezultat, że słucha

czom wy’kazała bezpodstawność owy-ch ryc.zał

towych oskarżeń, podejmowanych z taką pe

wnością siebie ])rzez posłów Stojałowskiego i

Terii!a. Zrozumiano w każdym razie, źe oskar

życiele przystąpili do sprawy nietylko be z do

wodów’, ale, co gorsza, z plotkami i tendeacyj

nemi opowieściami.

Gdy więc poseł Jędrzejowie? zabrał głos, słu

chacze, ja kk o lw iek znużeni, byli przygotowa:ń

do wysłuchania nowego zreasumowania sprawy,

oraz do prawdziwego obrazu przesileniu Banku

pareelacyjnego. Poseł Jędrzejowicz mówi jasno,

zwięźle i dobitnie. Pełne rezerwy o f i :yj,l lej sło

wa posłów Piłata i Gorayskiego przybrały w li

stach posła Jędrzejowicjta stanowczość i okre

śloność, które oskarżycieli wszystkich z siodła

wyrzuciły. W jednej cliw’i!i osoby posłów’ Terti

la, Jabłońskiego, Stojałowskiego i Raciborskiego,

których mówca śmiało i bez ogródek wymienił,

o ile się tyczj’ przybranej przez nich roli oskar

żj"cieli publicznych, zmalaty. W n et będą ci po

słowie oskarżonymi, nie wszyscy o złą wolę, a!e

wszyscj’ o to, co wczoraj poseł Leo nazwał ,,bra

kiem bystrości przewidywania’1.

Zapewne, że kierownik Banku krajowego

oświadczył się za tem, bj’ zapobiedz katastrofie

finansow’ej Banka pareelacyjnego. Oświadczenie

to nazwano krokiem politycznym. Poseł Jędrze

jowicz p rzj’jmuje to określenie i jednocześnie

nazywa akcyą niepolityczną usiłowania nieopatrz

ne, by wywołać popłoch i rtiedopuścić do spo

kojnej likw idacji Banku pareelacyjnego.

Ma mówca dosadniejsze wyrażenie (!la posła

Jabłońskiego i innych, k tó rzy nieszczędzili insy

miaeyj przeciw Drowi Zgórskiemu; tę taktykę

iusynuaeyj poseł Jędrzejow’icz przy oklaskach

całej izby nazywa *szczytem nadużywania sta

nowiska poselskiego" , by *naruszać cześć czło

w ieka”, a w dodatku człowieka zasłużonego.

Kończy mówca apelem nietylko do spokoju wśród

stronnictw, ale do pracy nad uspokojeniem kraju,

zaalarmowanego przez tendencyjne wieści hiobo*

we i alarmy ekonomiczne.

Wrażenie przemówienia tego było bard/.o sil

ne i zjaw iła się znowu sposobność zaniechania

dalszej dyskusji.

,,Strony zainteresowane" , by

użyć tu wyrażenia posła Cieńsltiego oborały się

jednak wypowiedzieć. Krewki poseł W:: suug

z pośród ludowców gorączkowo pragn.ął zrobić

bilans z szermierki, jaką jego stronnictwo miało

z narodową demokracją. 1 bilans ten zrobił, nie

przepuściwszy nawet przeciwnikom ostatniego

tendencyjnego sprawozdania, jak ie Słow o ]ioi§l, ie

«lało i daje codziennie o zgromadzeniu pub)ie/.—

nem, przed kilku dniami odbytem w Strzyżowie.

Roseł Wasu:ig przeciwstawił opowiadaniom ,,płat

nych agitatorów" , jakie organ wszechpolski u

mieścił, inny opis przebiegu tego wiecu. N awią

zując do tego epizodu sprawozdawczego peset

Wasung sporządza inwentarz grzechów wszech

polskich, nie szczędząc niczego i nie opuszcza

jąc głównych faktów. Ponieważ poseł Wasung

mówi prędko, nietylko posłowie mają wyraz sę

dziów, ale i stenografowie, którzy tracą swą

zawodową maskę obojętności na treść prze

mówień.

Zapewne -

kończy poseł Wasung -

są

w stronnictwie )udowem zło skutki starych

grzechów i wogóle wady, ale stronnictwo bę

dzie miało dosyć sił moralnych, by dojść do

uzdrowienia. A,le czy narodowa defnokraoya doj

dzie do sanacj’i użj’wiuiych przez siebie metod

działania ?

Gdyby ta sanacja zależała od i;osła Adama,

to kto wie, czy ona nie byłaby przeprowadzoną.

Poseł Adam, który zabrał głos, oświadcza, ź.e

on osobiście był przeciw tej całej dyskusji.

Przedstawia Izbie, żo jego stronnictwo mi::ło’

i im najlepsze intencje, żc pomoże w likwida

c j i Han!cu parcelacj’jnego. Przypomina słow.a

posła Koliszera, który narodowej demokracji

zarzucił nie złą wiarę ale niewiadoiność. ,

Słowem — była ta mowa rodzajem ka;ń! ula

eyi, wypo-wiedzi anej w tonie szczerym, z żąda

niom wyjścia honorowego zo syti: tn_yi. l ’ o mo

wie zaledwie jedna ręka nieśmiało uderzyła bru

wo. Doprawdy, ż.e aforyzm t?/a-/? ri--tis wszędzie

i na każdym spotyka się kroku.

Nie wiem, czy poseł Kozłowski miał to samo

uczucie, gdy ostatni zabrał głos w tej sprawie

żmudnej *udziału banku krajowego" i tak dalej.

Dosyć, że słuc.haczowi trudno było zrozumieć,

o co mianowicie głównie idzie posłowi Kozłow

skiemu. Czuliśmy się ja k na huśtawce — tylko,

i e po dwudniowe,j dyskusyi o Bar:ki» parcela *

ey,jnym. Każdy oddzielny ustęp z przemówienia

posła Kozłowskiego zawiera p ra w :ię; razem

wzięte nie dają nam obrazu. Mówimy to z leni

większą otwartością , bo należymy ,do tych, któ

rzy ccuią i wielką wiedzę i wielki talent udzie

lania tej wiedzy, jakie mówca po.siada.

Na tein zakończ )da się smutna dyskusj’a, nie

opatrznie otwarta. Jutro Sejm wraca do szkół,

w których przyszłe pokolenia mają otrzymać

lepszo wykształcenie od togo, jakie stało się

naszym udziałem.

Rezultat dyskusyi o Banku porce!acyjnyin

jest dia narodo-wej demokracj’i niespodziewany.

Jest ona ińetylkp pobitą ;de izolowaną w Sej

mie, *kurj-alnym”, jakby Słowo Pińskie dodało.

Kuluary i to, co się na nic’.i dzieje, w pewne,j

mierze «ąleżą także do sprawozdawcy. Trzeba

w’ięc wspomnieć i o bójce ja k a zaszła wczoraj

między posłami Staruch braćia u redaktorem

jS:Ianina , nos. Demiańczukiom.

gielkowe sklepienie, a z boków w dwie półko-j

listę nisze (t. zw . exedry). Na lewo wreszcie od

presbyteryum przechodzi się do małej, niskiej

zakrystyi.

Tych pięć części budowli: kruchtę, nawę,

exedry, presbyteryum i zakrystyę, pokrył p. Masz

kowski kolorową dekoracj-ą . Jest ona wyłącznie

ornam entalną, przystosowaną do gotyckiego

charakteru budowli. Szerokie płaszczj’zny zdobi

urozmaicony ornament dywanowy. Zależnie od

tego, czy linia architekturj’ biegnie poziomo,

czj- strzela k u górze, czy zbiega się koncen

trycznie od szerokiego obwodu ku środkowi,

czy wreszcie pada na konstrukcyjno człony bu

dowli i ma za zadanie wyrażać si!ę i wytrzymałość,

dekoracj’a ta zmienia się, do architektury nagi

na. Traktowana płasko, czerpie swe rnotywj"

przeważnie ze świata roślinnego i tworzy naj

częściej ornament ciągły, organicznie skompo

nowany. W dekoracji tyc!i wielkich płaszczyzn

i przestrzeni, szczegóty są rzeczą podrzędną, a

najważniejszą i decydującą jej całość i całości

tej wrażenie. To ostatnie zaś zależy przede

wszystklem od koloru i on to o wartości poli

chromii stanowi.

D zięki poczuciu koloru, prace p. Maszkowskie

go zalecają się jasnością i trafnością k olo rysty

cznej decyzj’i. Owa wiśniowa purpura w kapli

cy Czartoryskich na Wawelu, to nie jest rzecz

wjrozumowania, namysłu, kombinacji -

,ietl°

w ewnętrzny imperatyw, samorzutny popęd, który

w danem miejscu i momencie każ.e artyście bra(

na pendzel tę właśnie barwę, a nie iuuą. l e n

dar w malarstwie sztalugowem jedna artyście

miano kolorysty, w malarstwie ściennem miano

dekoratora. Ten szczęśliwy dar posiada p. .nasz

li owski.

W kościele w Lipowej decyzya kolorystyczna

de ko rac ji jest prostą i konsekwentną. Z ciemnej

kruchty pod wieżą wchodzi się do jasnej nawy

0 tonacyi w ogólnym efekcie okrowo-wiśniowo

cj’nobrowej. Dołe;n ścian biegnie synteza (iam

perj-a) o barwie brunatno-wiśniowej. Nad nią

rozkłada się dywan z pionowo rosnących zielo

nych bady!i, o kw iatach czarnych i cynobro

wj-ch, będących daleką reminiscencj’ą i zarazem

Ś}’nieżą polny-ch maków. D y w a n ten rozciąga się

aż po a/4 wysokości okien t j. po gzems, łączą’cy

kapitele pilastrów. Nad tym gzym sem aż do

sklepienia w ije się na t!e liłiowem plecionka

z szarj-ch łodyg, zakończonych na licznych

swych rozgałęzieniach motywem stylizow anych

pawich piór, a raczej ich oczek. O ryginalną

w pomyśle i śmiałą w kolorze jest dekoracj-a

sklepienia nad nawą. Na tle szaro-żóltawcm,

koloru irchowej skórki, b i e g n ą z czterech rogów

po krawędziach sklepiennego krzyża ciemno-zie

lone wici roślinne, z których wyrastają mniejsze

witki o wejrzeniu łańcuszkowe(!! i tantasf\ c.,;ic

kwiaty o elipsoidalnej sylwecie, ): :ci te "ty «ty’

środkowi sklepienia, gdzie logiczny _go-d«» ty :—

ków średnich kładł zworni:.i, d..,. -H.i z . /ty« ai

chitekt zamiast wzmacniaj.ącego konstrukcję i

wiążącego łuki sklepień kamienia, umieścił m

mniej ni więcej tylko -

dziury na wentylato

ry ! Ażeby ten koncept architekta zamaskować

1 rato w ać "logikę sztuki budowniczej, p. Masz

kowski zasłonił utwory złotemi , plastyczuemi

gwiazdami, a podciągnięte pod te gwiazdy presse

białe tło, wydobyło nieoczekiwany zgoła walor

bar barwny, kolor sklepienia wzmocniło i pod

kreśliło. To zestawienie l:arw na sklepieniu na

wy kościoła w Lipowej, świadczy o pomysłowo

ści artysty, oraz sprawia, żo nazbyt płaskie je;

nakrycie nabrało pozornej strzelistości i lekko

ści. Łącznie z wspomnianemi powy’żej plastycz*

nemi gwiazdami, polichromia sklepienia stała się

w Lipowej wprost korektą wadliwej architek

!tury. — Poszczególne przęsła sklepienia, oraz.

!płaszczyzny ścian oddzielone są gurtami i piia

js!rami. Artysta dał im tło złote,”) okru i ozdo

!bił pilaslry motywem szarej l:iski o fioletowym

!konturze, gurty’ zaś ornamentu o motywie ogniw

ju:bj- spiny, niby swastyki, które przerywają

jkrzyże na bogaty c.’i płatkach stylizowanego

! kwiatu.

j Z nawy wiśniowo-cynobrowej oko widza p_rzc

tchodzi do prezbyteryum o ogólnym tonie lim *

Iwo niebieskim. Łącznikiem między te:lli dwiem a

zasadiiiczemi tonacjami jest przestrzeń wypeł

!niona exedrą, żagielkowem nad nią sklepieniem

ii tęczą. Tę część kościo_ła traktuje malarz, jako

: iede.ą zamkniętą w sobie całość, zdobiąc ob:i

(gurty jednakowo i dając im pomarańczowe pi

:!astry n:: tle pomaruńezowcm. Wolałbym, aby

;te ])ilastry były im;e innego koloru. Dziś rażą

,one oko s w ą ostrością i są w pięknej całości

dyssoiiarseni. A!e dyssoiians len zniknie zape

v ::e, gdy p:esbytoryni otrzyma kolorowe okna,

ua któro X. Zemanek gromadzi już fundusze,

jW_laściwe presbyteryum o trzech oknach i rzeź

bi_onym, figuralnym ołtarzu, zdobi biegnący wo

jkół dywan o motywie stylizowanych palmet czy

|kwiatów barwy świeżej wiśni na I:le wiśniowem.

Dywan ten opiera się na sy:iiesie pomyślanej

wprost zuchwale, bo zama!owe,j’ na gładko gę

sta, czj’stą ultramaryną. Zdawałoby się, że ża

dna dekoracja podobnego

eksperymentu nie

zuieśie, a oko się na nią oburzy, tymczasem w ze

jstawieniu z rozpiętym powj-żej dywanem, wy

ł,gi;]da to z’nakomicie i jasno-niebieskiemu skle

pieniu daje gatunku cięższą, mocną podstawę.

Z przykładu powyższego płynie wniosek, da

wno już zresztą odkryty i tysiące razy wygło

szony, że w dekoracji wielkich płaszczyzn ma

larz, a za nim widz, nie powinien nigdy gubić

. ;ę w szczegółach i rc: t!u.! nu.ć na IT:’gn:enly

1 z 6 • Strona 1

Mirador - viewer

Czas.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu