Dziennik

Mirador - viewer

Dziennik Literacki. 1947, nr 14 (6/12 VI).

Adnotacje

Wyświetlanie 299 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

!EH

SiH

DZIENNIK LITERACKI

ROK I

KRAKÓW 6 -1 2 CZERWCA 1947

.Jak wam się podoba" "°" """"!

NR 14

Teatr Miejski ,,Wybrzeże" w Gdyni — !o aie fyiko wielki ł twórczy

Warsziai pracy pedagogicznej znakomitego orfysfy Iwo Galia, aie i jedna

z najciekawszych i najcenniejszych pozycyj w naszym życiu feafrcJnym.

Teair ien w ramach Konkursu Szekspirowskiego wysiawii w inscenizacji,

reżyserii i w dekoracjach Iwo Galia komedię ,,Jak waim się podoba" a mio

dziu!ki zespól objawił wybiine iaieniy i duźq dojrzałość ak!orskg.

—

Aia

Zdjęciach; i) Śpiew paziów (Bwa Krasiejko i M. Zbyszewskaj przed błaz

hem Próbkę (Wł. Kwaskowski) i Kasię (B. Kraiiiówna). 2j Aia dworze księ

cia Fryderyka; jod lewej) Łebo (J. Cwikiińskij, Ko-załinda(M Bogurskaj, Ce

%a (K. Kóssobudzkaj, Ks. Fryderyk (I,. Benoiij, Oriand (K. Mucha). 3J

Hi ies;c ardeńskrm. Scena zbiorowa.

F o t B. Zdamowskt

Ku!t Szekspira w po!skich teatrach

(Z powodu konkursu Min. Kuitury i Sztuki)

wudzlestego trzeciego kwie

tnia przypada, jak wiadomo,

ł Tocznica dnia, w którym, w

F hrabstwie W arwickshire w

m iasteczku Stratford

nad

,,miłym Avonem",

ujrzał

światło dzienne Wiliam Shakespeare.

W tym roku była to rocznica 383-cia.

Na długo przed tamtą wojną wprowa

dzono w wielu teatrach europejskich

zwyczaj obchodzenia tego dnia przy

pomnieniem dawniejszej łub premie

rą nowej inscenizacji któregoś z d;:ie!

poety} w Londynie towarzys-two New

Shakespeare Society, założone w roku

ł875, odbywało wielkie naukowe sesje,

sławny tragik Henry Irwing urządzał

całotygodniowy przeg!ąd swoich pa

radnych ról SzekEj^rowe)kich, k!tó-rą to

tradycją przejął po nim później M.

Beerbohm - Tree w swoim His Maje

stys - Theatre i inni wybitni aktorzy

angielscy w swoich teatrach. Od po

czątku bież. stulecia przyłączył się do

nich wybudowany wówczas Teatr Pa

miątkowy w Stratfordzie. Aie najbar

dziej uroczyste obchody łączyły się z

walnym zgromadzeniem międzynar.

Towarzystwa Szekspirowskiego

Weimarze, gdzie obradował corocznie

s e jm wie-lbicieli ,,w ielkiego W illa " z

całego świata.

W naszych teatrach rocznicy te] ni

gdy nie respektowano, a w ogóle —

trzeba po!wiedzieć — spiawa kultu

Szekspira wypływała na porządek

dzienny raczej dorywczo i przypadko

w o i n i e BkryB-tałimowała s ię nig!dzie w

jakiś ścisły, konsekwentnie przepro

wadzony program. (O czym szczegó

łowo poniżej). W ostatnim dziesięcio

leci-u przed w ojną stał się Szekspir w

ogóle dość rmadik}m gościem n a ire-pec.

tuai?.ch. Był to zatem szczególnie sub

telny gest ze strony naszego Minister

stwa Kuitury 1 Sztuki, gdy d!a zachę

cenia teatrów do intensywniejszej u

prawy Szekspira, rozpisało konkurs na

wystawienie dowolnej sztuki w czasie

od I września z. r. do końca maja

1947 r., z zamiarem zebrania potem

nagromadzonych widowisk w cyklu,

sprezentowanym stolicy.

Bardzo wymow-ny jest sposób, jak

zareagowały na ten apel nasze teatry.

W terminie, okreśionym przez Mini

sterstwo stanął najwcześniej do kon

kursu, mniejszy i nie leżący na głów

nym trakcie ruchu teatralnego miejski

teatr w Bielsku. Teatr Wybrzeża w

Gdyni, Państwowy Teatr Doinośiąski

we Wrocławiu, teatry w Toruniu i

Kielcach zdołały wystąpić z premiera

mi w maju, reszta w czerwcu, niektó

re dopiero teraz rozpoczynają przy

gotowania^ tak że gotowe będą... na

lipiec. W rezultacie, Ministe-rstwd ze

swą kulturalną inicjatywą, tak dałeką

od biurokratycznych szablonów, sta

nęło wobec sytuacji przymusowej: ał

bo odłożyć wszystko na rok przyszły,

albto u-rz.qdziić ty!dtai-eć S z ek spi- row ski..

podczas kanikułowych upałów. Do te

go, przy przeglądaniu tegorocznego

repertuaru ^teatrów, nie można do

strzec pozycji tak niecierpiących zwło

ki. by uzasadniały zepchnięcie Szek

spira na szary koniec sezonu.

,,Jakoś panie, to nie ła-dni-e" — mia

łoby się ocho-tę powiedzieć a F-rer

dirowskiin m urarzem.

Drugi nie mniej symptomatyczny

objaw: najwybitniejszy Szekspirowski

aktor dzisiejszej generacji, Jerzy Le

szczyński, nie bierze udziału w kón

kursie, bo po prostu — nigdzie go nie

zaproszono. A tyłe słyszy się narze

kań na brak sił męski-ch wielkiego

format!u, do odtwa!rzani-a bo-ha-terów

repefrtu!airu poety-ckiego...

macajmy do Szekspira. W 5 zeszy.

Y" cie miesięc!znika ,,Teatr" z r . 1946,

ogłosił znakomity zn-awca his)to-rii te-a

tru prof. Mieczysław Rulikowski tre

ściwy artykuł pt.

,,Shakespeare na

6cenach połskich". Jest to wyczerpu

jące zestawienie dotychczasowego do

robku naszych teatrów w dziedzinie

kultu Szekspira, rozróżniające słusz

nie dwa zasadnicze etapy: i-szy, kie

dy grano tłumaczenia z przeróbek

francuskich 1 niemieckich, a w ięc je

sz!cze XVIII wiek i połowa XIX, i 2gi,

gdy na scenę wchodziły koiejno prze

kłady z oryginału, po roku 1860-tym.

Pierwszy okres może zainteresować z

punktu widzenia sztuki aktorskiej,

gdy idzie jednak o poważny k uit

Szekspira, miarodajny jest tylko

drugi, Z tego, że się zaczął tak późno,

nie należy wysnuwać pesymistycznych

wniosków co do naszego spóźniania

się kulturalnego. Jeśli idzie tyłko o

chronologia, kroczymy mniej więcej

na równi z resztą Europy. Nawet w

Niemczech, które — choć to przykro

wyznać — przodują w kułcie Szekspi

ra, jeszcze do końca XIX w. grywano

prz-eróbki (Hołbeina i tDainhardlsteina),,

a w istocie zupełnie woine fantazje na

tem-aty Szekspirowskie, przetyk-an,e tu

i ówdzie całymi scenami oryginału.

A przecie u nich przekłady z orygi

nału zacz,ęły pojawiać się wieie )at

wcześniej, niż u nas.

Statystyka prapremier Szekspirow

skich z tego drugiego okresu, zesta—

M . ST5PIB19

Drzeworyt

wioną przez prof. M. RuHkowskiego,

prze-.stawia się na oko doskonale. Od

r . 1862 do tej wojny, wystaiyiły sce

ny polskie 27 dzieł z trzydziestu trzech

istniejących. Z tego przypada 16 na

Kraków, 9 na Lwów i 2 na Warsza

wę%). Jasny ten obraz zaciemni się je

dnak zna-ozmie, gdy spróbuje się za

giądnąć poza efektowną fasadę pra

premier i zbadać, i-ie też r-azy szhuki

te powtarzano i wznawiano później, a

jeszcze bardziej: jaki był artystyczny

poziom tych przedstawień? Co nam

bowiem z tego, że np. ,,Juliusza Ce—

P-o-dane tu cyfry Warsza!wy i Lwowa róż.

nią się -od wy-nvicn.itojiy.ch w antykułe prof. M .

R , gidyż ana)koimty badacz p-rzeoczył, iż ko

m-edię ,,Miarka za miadkę" grano na długo

przed -warsz. Teattrem PotlsMm już w r. 1901 we

Lwowie,

diziękl Modrzcjewsk-iej, która nową

swoją ro^ę Izabelli, przywiozła wówczas z A

meryki. W Krakowie tej komedii dotąd nia wy.

zara" dano we Lwowie już w r. 1869

(kilka lat przed Meiningeńczykami).

kiedy ani a-tmosfera pracy teatru, and

jego zespół aktorski niczym nie uspra

w iedliwiaiy tego zu-ch-wałego kroku?

Widowisko było z!e i przepadło po

dwóch czy trzech powtórzeniach.

—

Co z tego, że Kożmian w r. 1869 po.

rwał się na ,,Makbeta", gdy ani mło

dy Wincenty Rapacki nie był ,,boha

terem" tragicznym, ani w możliwo

ś cia ch wszechst-ro-n!ne-j Hpffm-am-owej

nie leżała La-dy Makbet? Wreezcre

jaka ko-rzy-ść dla kultury z ,,Troiłusa

i Cre-s-sidy" w Krako-wie w 19t6 r.,

za tymczasowe!j dyire-kijniry L. Rydla,

kiedy w ban-ale insceni-zacyj!nym nie

da-no naw et przeczucia s-ty!u tej dziw

nej tragicznej pa-rodii? Scisie badanie

zachwiałoby jeszcze wartość n-iejed,—

nej pozycji w owyc-h 27-miu prapre

miera-ch...

Sprawa psuje się jeszcze przy roz

ważaniu statystyki późniejszych po

wtórzeń i wznowień. Nie ma u nas do

tąd jakiegoś Instytutu Szekspirow

skiego, który za cei pos-tawiłby sobia

tn. in. zebranie ścisłych cyfr z car

łego kraj-u. PT of. Rulikowski podaje

zaszczytne

po-równan-ie liczbow e

warsz. Teatru Poiskiego z wiedeń

skim Burgthe.at.rem

n-a przest!rze

ni 25 iat. Nie naieży jednak zapo

minać, że teatr ten jest w naszych sto

sunkach absoiutnym wyjątkiem w tej

dziedzinie. Już zaraz druga scena,

przodująca przecie innym w ku!cie

Szekspira, tj. krakowska, przedstawia

si.ę znacznie mniej pokaźnie. Mam

pod ręką liczby pierwszego 25-iecia

teatru przy pł. Św. Ducha od otwarcia

w 1893 r. do pierwszego jubileuszu w

r. 1918. Można te cyfry uznać za ty

powe dła wszystkiego, co działo 6iq

przedtem i potem w Krakowie. Dano

tedy w tym czasie ogółem 6.745 wido

wisk dramatycznych. Szekspir figuru

je w tej sumie słabym procentem, bo

tyłko 293 razy. Nie jest to imponują

ce, a w innych miastach tym samym

rzecz przedstawia się jeszcze skrom

n iej.

KJ ajsłabszą pozycją w całym naszym

1^ kompieksie Szekspirowskim jest je

dnak to, co nazywa się ,,pracą teatru

nad autorem", a więc: sprawa prze

kładów, układów scenicznych, uprosz

czeń inscenizacyjnych wobec częstej

zmiany terenów akcji, systemów de

koracyjnych itd. W tym względzie m a

teriał porównawczy z innych krajów

jest ołbrzymi. W artykule dziennikar

skim można go zaiedwie musnąć naj-;

bardziej ogólnikowo. O czym następ

nym razem.

Teofil TrzclńsM

M)ii!)!i!.!!!!!)l)l!!!!l!!D!)!!!!r)!Mm!)H)t))]!M))tt! l))il)))ii))))l)i)))l)))l}!i!l!l!))!!!!!))ll!!!l!!!!!ll!IIKa!l!!)l)mill!!!l!l)t!!!H))ll!!t)!l!l!!!H!!)!t!Z!t!!!!!!l)tm!D

CZ/)Ó

Znowu przyszły upały, dni snuły się znojne,

wło.i:qc za sobę żar kurzu, poi zwierzę( i spiekotę.

Konie w orce wsfrzęsaiy łby, postępowały wolno.

W mglistych wodach pijawki, piynęc, lśniły się jak złoto

i brodzęcym chłopcom cięły do krwi golenie bose.

Liife białe, żółte wychodziły z sifowia oto,

a przestrzeń si-wa niosła się żałosnym czajek głosem.

Fod wieczór bocian zbudziwszy się, kfekołał zawzięcie.

Chmury Jęciutko zaraz poruszały się na-d stawem.

Z głębin przepastnych wody iśnięcej, z ciemnego ukrycia

szmer tajem niczy szedł ku gwiazdom wifgofnym opałem.

Stanisław Piętak

MDEUS7 KONW!CK(

Oł?yo(Ai

Niebo jest ciche

jak latarnia nad grobem żołnierza

niżej domy ostygłe

t rozdarta śpiewem komara wieża

fontanna topi w cieniu

śmiejęce się dzieci

zielone trawniki do obrzękłej ziemł

przypinaję poeci

tyiko ptaszek samotny

jak na świeczniku

na drzewie przestrzelonym

zapała świece wiosny

. Sz/HCZ/2^ IH^ó/C^ł7łCT?ł6

Chciałbym na wiigofnym niebit

w szczelinie

między miiczęcymi obłokami

zosiawić ślad ust,

żeby zanim do Ciebie

dopłynie

cichł długo w trawie gwiazd.

Zostały mi fy!ko marzenia

skrzywione skrzepem tęsknoty

rozwiane na ławkach

więdnęcych parków

o Tobie której nigdy nie nazwałem

Szełeszczę drzew o-błoki

na więdnęce niebo spiywajęc

tramwaj śwfafłem napęcznfały

w smuiku ułicy przysłaje

mrok gasi przechodniów kroM

%apafam gwiazdkę małę.

1 z 4 • Strona 1

Mirador - viewer

Dziennik Literacki. 1947, nr 14 (6/12 VI).

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu