Życie

Mirador - viewer

Życie Literackie.

Adnotacje

Wyświetlanie 298 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

TYGODNIK

Kraków, 8 lutego 1987

ROK XXXVIInr 6 (1820)'

Cena zł 30

Z mojego

obserwatorium

om bez pana jest jak mąż bez

żony — mówi zapis asyryjski. My

ślę, że o pierwszeństwo w redago

waniu „Życia Literackiego” nie rozbi

jamy się. wszak wszyscy są dojrzali.

Powstaliśmy dokiadnie 36 lat temu.

Jeszcze pociągnę, bo i Czytelnicy pra

gną m. in. tej rubryki, w której wypo

wiadam się niejako w marszu. Nakład

pisma rośnie, dziękujemy.

Rok nie zapowiada się lekki. Jak

oswoić ludzi m. in. z cenami? Świat

ciągle roztrząsa referat Michaiła Gor

baczowa na plenum KPZR 27 stycznia.

„O przebudowie i polityce kadrowej” —

tak brzmi tytuł przemówienia w „Pra

wdzie". W wielogodzinnym referacie

uzmysławiając kilkunastoletni okres

wegetatywnego rozwoju, naprowadził

do wniosku „kto winien”. Adresaci są

znani, lubili pompę, odznaczenia, kumo

terski nepotyzm i pozory. Dlatego sys

tem radziecki działał gorzej niż powi

nien. Zaangażowanie ideowe, entuzjazm

pracy zostały podminowane przez scep

tycyzm, znieczulicę, przemieszane z al

koholizmem. Na tym tle ostro skryty

kował ogniwa władzy i partii, przewa

żnie średniego stopnia. „Świat realiów

i świat pokazowego dobrobytu coraz

bardziej rozchodziły się”. Brak kontro

li ich władzy. Uderzył w konkretne

ogniwa służby bezpieczeństwa za kon

kretne zwyrodnienie w stosunku np. do

pewnego dziennikarza usiłującego pi

sać prawdę. Posypały się zwolnienia i

degradacje. Kulturę i sztukę skrytyko

wał za przeciętność. Środki przekazu i

intelektualiści powinni odgrywać czo

łową rolę w przekształcaniu mentalno

ści społecznej, żeby społeczeństwo po

zbywszy się wędzideł stawało się coraz

bardziej otwarte, bo w ten sposób stać

je .będzie na większą inicjatywność, na

przyspieszenie produkcji, rozwoju go

spodarczego i społecznego.

Komitet Centralny KPZR i Biuro Po

lityczne, w których Michaił Gorbaczow

pragnie widzieć zwolenników reform

są zasypywane listami, depeszami i te

legramami „z dołów”, które skarżą się

na nieruchomość określonych ogniw

tam „w dole”. Nie ma dwóch zdań,

śmiałość reform spotka się z próbami

wyhamowania.

Ale przede wszystkim istnieją okre

ślone zagrożenia zewnętrzne penetru

jące do wewnątrz. Gorbaczow jakby

odwoływał się do pokonywania trudno

ści i niebezpieczeństw w czasie Wiel

kiej Rewolucji. „Na straży interesów

ojczyzny stoją czujnie organy bezpie

czeństwa państwowego, dysponujące

ideowo zahartowanymi, oddanymi par

tii i narodowi, dobrze przygotowanymi

w sensie zawodowym kadrami. Jesteś

my przekonani, że radzieccy czekiści

również w przyszłości w odpowiednim

czasie będą demaskować i zdecydowa

nie przecinać wrogie knowania prze

ciwko naszemu krajowi”.

Michaił Gorbaczow zapowiedział

wielokandydowość przy najbliższych

wyborach w organizacjach partyjnych

1 dtf rad. To by znaczyło, że kandydaci

nie będą przywożeni w teczkach. Za

powiedzi musi potwierdzić czas. Powta

rzam: Gorbaczow musi ląyć świadom

oporów.

WŁADYSŁAW MACHEJEK

2 II 87

WŁADYSŁAW MACHEJEK

NIE ZMIENIAM IDEI

NIBY KAPELUSZY

ak poznałem Stanisława Ziaję —

ps. Stanisław Domański? „Domań

ski” zachwycił mnie swoją bezpo

średniością i prostotą. Jego umysł

łączył po ludzku wykładaną teorię

marksistowską, dostosowaną do

warunków działania z codziennym har

monogramem pracy. Jeden z tzw. za

wodowych rewolucjonistów, z jakich

powinna składać się kadra partyjna,

tak uważał Lenin. Nie wiem jak go

dziłoby się to z aktualną metodą rota

cji kadr. ale tenże sam Marks, a po

nim Lenin wskazywali, iż naukową

teorię należy stosować w rozwoju.

Konieczności zmusiły Lenina w ekono

micznych sprawach do polityki, takty

ki uzasadnionej w jego pracy „Krok

naprzód, dwa kroki wstecz”.

Polska Partia Robotnicza z ducha

była marksistowska i rewolucyjna, cho

ciaż w jej założycielskim programie

(początek 1942) ani razu nie użyto sło

wa marksizm, a program z biegiem

czasu został zaakceptowany przez Mię

dzynarodówkę Komunistyczną (Komin

tern) z siedzibą w Moskwie. W rozmo

wie z Nowotką, Finderem i Lewikow

^kim przewodniczący Kominternu G.

Dymitrow miał tylko jedna uwagę gdy

Grupa Inicjatywna sposobiła się do od

lotu samolotem w stronę Warszawy —

czy słusznie godzą się na zabranie z

sobą Bolesława Mołojca, też b.

KPP—owca, kapitana wojsk Republiki

Hiszpańskiej, o którym wiedziano, że

tam, gdzie on przeszedł ze swoją ..żan

darmerią połową”, to przez parę godzin

trzęsła się ziemia. Bvć może to zastrze

żenie o zbędności Mołojca wypływało

z przekonania, iż wpierw trzeba po

zbierać siły polityczne — czyli ok. 100

rozproszonych antyhitlerowskich orga

nizacji demokratyczno — lewicowych,

związać je w jedną programowo i or

ganizacyjnie całość, a dopiero potem

Przystąpić do działań zbrojnych na za

pleczu faszystowskich wrogów, wśród

htórych znajdowali się także polscy

sługusi, folksdojcze, ukraińscy zwyrod

niałcy itd. W odpowiedzi na uwagę

Dymitrowa o Mołojeu. Finder machnął

ręką:

— Ech, jeśli Bolek okaże się wred

ny, to przecież dwóch jednemu musi

dać radę. Niech leci...

Czasem stuka w piersi podejrzenie,

czy już tam.nie czaiły sie siły dzier

żymordosiwa. a ich reprpzpntóntem był

w a śni o Mołojec. Wątpliwościami dizie

się także „Domański”. Ale to nie te

mat na niniejsze uwagi i wobec*tego

przystąpmy do rzeczy.

Stanisław Ziaja — Stanisław Do

mański. Wyczuwaliśmy, że w Warsza

wie coś się stało decydującego dla pol

skiego ruchu rewolucyjnego. O tym

mówił Stanisław Walczak (przez pe

wien czas w okresie gierkowskim mi

nister sprawiedliwości) z „Polski Ludo

wej”, miody prawnik, wiedział o tym

z Warszawy, o tym naszeptywał mu

także pewien adwokat czynny w Na

rodowej Organizacji Wojskowej, aliści

nie usposobienia faszystowskiego. Ni

by dowcipkował: — Panie Stanisławie,

w Warszawie urodziło Wam się dziec

ko... ale ono jest bez ojca i matki.

PPR nie powoływała się i nię mogła

się powoływać na Komintern, „Mo

skwę”, ani ciągłość KPP—owską. Mo

że to i dobrze, zauważyłem gdzieś, już

po wojnie, bo t. nie zmuszało nas do

bycia w gorsecie ideologicznym, obci—

Stanisław Ziaja

skająeym, czasem uwierającym. Na te

tematy toczyły się dyskusje i kłótnie'

u zarania powstania PPR. Ba, w pew

nym momencie całkiem u dołu i na

szczeblu średnim — obwodowym wa

żyło się czy nie przekonać KC partii

o dodaniu przymiotnika Chłopska.

Przecież nasi konspiratorzy i działacze

w Miechowskiem, Pińczowskiem, Ję

drzejowskiem (byli rodem nie tylko z

KPP zresztą innej składem klasowym

i narodowościowym niż np. w Będzi

nie), i w dalszym ciągu miała szansę

rozwijać się na terenach wiejskich,

sięgać do najbardziej zdecydowanych

ludowców i wiciarzy. A więc mielibyś

my PPR—Ch. Ale zwyciężyła . decyzja

KC, z biegiem lat dowiedziałem się, i

przekonałem, że to się nazywa centra

lizmem demokratycznym.

— To już się nie odstanie — powie

dział „Domański”, bo sam pochodził z

rzeszowskich chłopskich komunistów, a

chłop pracujący na własnej ziemi zna

czył dla niego tyle, ile robotnik przy

warsztacie.

Niewysoki, twarz ciągle dorastające

go młodzieńca, ale oczy pełne czujnoś

ci, kontrolowanych pragnień, nienasy

conego poznania. Ubranie różnego ko

loru, przeważnie brązowego lub ciem

noszarego. Nigdy nie nowe, nigdy

„spod jgiy”, żeby nie odróżniać się od

miejskiej czy miasteczkowej „masy”

inteligencko—urzędniczej. Okupacja

miała swój koloryt także na ulicy.

O działalności lewicowej i nielegal

nej w KPP wspomnę potem, teraz je

steśmy w lutym 1942. Ale pojawił się

w Generalnej Guberni o wiele wcześ

niej. Prosto z Moskwy. O, nie tak

znów prosto. Czasem zygzakami, jesz

cze nie było wojny niemiecko—radziee

kiej. Stanisław Ziaja wiedział, że pol

scy towarzysze w Paryżu — w tym

tzw. „Hiszpanie” — krzątają sie koł°

odtworzenia KPP, i w okupowanym

kraju także odzywają się takie ciągo

ty (Poznań Sosnowiec). Czesław Do

magała, długoletni I sekretarz KW

PZPR w Krakowie opowiadał mi jak

dwa (a może nawet trzy) razy prze

dzierał się przez. granicę niemieeko

—radzlecką nad Bugiem i za każdym ra

zem był przyjaźnie „cofany” przez

służbę graniczną ZSRR, czujną także

na b. KPP—owców, podejrzanych poli

tycznie. Jakże upokarzający etap. W

KC WKP(b) istniała komórka pomaga

jąca polskim uciekinierom, kierował

nią Jan Dzierżyński* poddano trochę

jakby nawiedzony sprawą polską i czu

ły na możliwości NKWD Ostatecznie

był synem wielkiego Feliksa, szefa

Cze—Ka (Ogólnorosyjskiej Nadzwyczaj

nej Komisji do Walki z Kontrrewolu

cją i Sabotażem).

— Jaś obdzielił mnie paszportem,

straciłem, może nieoowrotnie nazwi

sko Ziaja, dał trochę rubli, trochę

(Ciąg dalszy na str. 2)

NAGRODY

„ŻYCIA LITERACKIEGO"

za rok 1980

29 stycznia 1937 odbyło się posiedzenie jury nagród „Życia Li

terackiego”. Jury podkreśliło że już w 1985 r. postanowiło przy

znawać nagrody za twórczość niebeletrystyczną w ogóle, czyli za

wszystkie formy pisarstwa krytycznoliterackiego, reportażowego,

eseistycznego i publicystycznego łącznie z historią współczesną.

Jury w składzie: Leszek Bugajski, Jerzy Domański, Zygmunt

Greń, Jerzy Loveli, Władysław Machejek (przewodniczący), Hen

ryk Markiewicz, Wojciech Pykosz, Wilhelm Szewczyk, Henryk

Vogler — zapoznało się ze zgłoszonymi propozycjami, w tym

także przez wydawnictwa, i po wnikliwej dyskusji postanowiło

przyznać nagrody, które otrzymują:

w dziedzinie eseistyki literackiej:

ZDZISŁAW LIBERA za książkę „Wiek Oświecony”. Studia

i szkice z dziejów literatury i kultury polskiej XVII i po

czątków XIX wieku.

Państwowy Instytut Wydawniczy,

Warszawa 1986;

w dziedzinie reportażu i historii współczesnej:

ROMUALD KARAŚ za książkę „Ostatni odruch”, Wydaw

nictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1986.

Zdzisław IJbera

Romuald Karaś

Nagrody „Życia Literackiego” w dziedzinie publicystyki i reportażu oraz

eseistyki i krytyki literackiej otrzymali w lalach 1957—1985; Henryk Ba

towski, Henryk Bereza, Jan Błoński, Lech Borski. Marian Buchowski,

Leszek Bugajski, Tadeusz Bujnicki, Przemysław Burchard. Tomasz Burek,

Bohdan Czeszko, Ludwik Flaszen, Wiesław Górnicki, Konstanty Grzybow

ski, Stanisław Harasimiuk, Aleksander Jackiewicz. Maria Janion. Maria

Jarochowska, Mieczysław Jastrun, Tadeusz Kajan, Romuald Karaś. Andrzej

Kijowski, Helena Kowalik. Stefan Kozicki. Zenobiusz Kozik, Kazimierz

Koźniewski, Hanna Krall, Jerzy Kwiatkowski, Zhigniew Kwiatkowski,

Stanisław Lem, Jerzy Lovell, Włodzimierz Maciąg. Henryk Mackiewicz,

Marek Miller, Andrzej Mularczyk, Egon Naganowski, Wojciech Natanson,

Witold Nawrocki, Hubert Orłowski. Edmund Osmańczyk. Ewa Owsiany,

Jan Pieszczachowicz, Jan Ptasiński, Tadeusz Robak, Bogdan Rogatko,

Aleksander Rowiński. Jarosław Marek Rymkiewicz, Artur Sandauer Bar

bara Seidler, Ryszard Slawecki, Michał Sprusiński, Marian Stępień, Anna

Strońska, Jan Szczepański. Edmund Szczesiak, Małgorzata Szejnert. Wil

helm Szewczyk, Olgierd Terlecki, Krzysztof Teodor Toeplitz. Rafai Urban,

Henryk Vogler, Andrzej Krzysztof Wróblewski, Kazimierz Wyka. Helena

Zaworska, Franciszek Ziejka, Stefan Żółkiewski,

PL IS§N Q591—*369 Jfcr 1*de!«ro 38]Hfc

^ LEON KRUCZKOWSKI: Czyja wina?

^ Wiersze BORYSA PASTERNAKA

Powrót do Edenu ode. 7

• ♦

1 z 16 • Strona 1

Mirador - viewer

Życie Literackie.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку