Chwila.

Mirador - viewer

Chwila.

Adnotacje

Wyświetlanie 584 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

Wychodzi codziennie rano o godzinie 7ej.

Prenumerata wynosi

rocznie

kwartalnie

MIEJSCOWA w Krakowie .... złr. 2 0 ................................. złr. 5

pocztą wpaństwie Au stry ackiem B 2 4 .................................

’ g ........

do Prus .

. tal. 16 sgr. 20

.*.*.* tal. 4 sgr. Y .

P’szyniemieckiej. n21 Bio...

10. .

» i ra u cy i .... f ra n k . 1 0 8 ................................

2 7 .......

» Włoch i Szwajcaryi

n116..

29....

» Be!gü 1AngUi - -

B 2 0 .....................

Numer pojedynczy kosztuje 10 centów.

prenumeratę przyjmują:

Bióro Administracyi BChwili" w Rynku pod L. 39 w domu p. Kirchmayera na dole,

tudzież wszystkie Urzędy pocztowe anstryackie.

OGŁOSZENIA (inseraty) wszelkiego rodzaju przyjmują się za opłatą: od wiersza drobnego za

jednorazowe umieszczenie 8 centów, aa następne po 5 centów, oraz za opłatę należy

tości stęplowej po 30 centów od każdorazowego ogłoszenia.

Prenumeratę i ogłoszenia na calą Francye przyjmuje p. M . Weintemberger

w Paryżu, Faubourg St. Denis, 12.

LISTY z pieniędzmi przesyłane być winny fr a n c o do Administracyi nChwili", l is t y reklama

cyjne niezapieczetowane nie ulegają frankowaniu, l i s t y niefrankowane nie przyjmują się.

r ę k o p is m a nadsyłane Redakcyi nie zwracają się i niszczone będą.

miesięcznie

złr. 2

ftepesaie telegraficzne.

Hamburg 18 lutego. Hamburger Nachrichten

donoszą z Flensßurga: Komisarze cywilni usunęli

z urzędów nacz^nęgo prezydenta Rosen i naczel

nika po^iatowegj/Wedel-Wedelsbnrg.

Szlez*^fk*nTlutego. Deputacya mieszczan u

daje się do Flensburga, aby zaprosić komisarzy

cywilnych do zamieszkania w Szlezwiku.

PRZEGLĄD POLITYCZNI

Krabów 19 lutego.

Podróżni przybyli z pod Pińczowa, którzy

wczoraj opuścili tamtą okolicę zapewniają, że nie

wiedziano tam o żadnem wtych dniach spotkaniu.

Przy tej sposobności zapewniają nas, iż temu kil

ka dni przyszedł do Pińczowa nieliczny oddział

moskiewski; na dragi dzień po jego wejścia do

miasta ukazał się oddział polski, który wysłał par

lamentarza z oświadczeniem, ii jeżeli Moskale nie

opuszczą Pińczowa, dowódzca polski będzie zmu

szonym uderzyć na miasto. Po wysłuchania parla

mentarza Moskale opuścili Pińczów, a Polacy go

za jęli.

Dowiadujemy się znowu z Dziennika Powszech

nego, iż dnia 2go b. m. ukazał się we wsi Pora

czewo w Kaliskiem oddział polski, który rekwi

rował potrzebne dla siebie konie.

Ten sam dziennik przynosi nam także wiado

mość o powieszeniu 8go t. m, w Kowalu Marcina

Burzczkowskiego włościanina wsi Józefowa w po

wiecieWłocławskim ,,za należenie do bandytów wie

szających.1* Jest to więc jeden więcej dowód na

poparcie twierdzenia Dziennika Powszechnego, iż

lud wiejski nieprzyjażnie jest usposobiony dla po

wstania.

Znajdą (czytelnicy pod ,,Królestwem Polskiem"

niejakie szczegóły z Lubelskiego, oraz wiadomości

o utarczce pod Zbuczynem.

Do K rak. Ztg donoszą z granicy Rzeszowskiego

0 skoncentrowaniu znacznych sił moskiewskich

w Lnbelskiem; wedle tego doniesienia, ma tam być

53,00Q wojska. Nadto wedle tego samego źródła:

mają także siły przybyć w Sandomierskie i Krakow

skie; zaś w Świętokrzyskich górach ma być użyty

praktykowany jnż na Litwie przez Murawiewa śro

dek wycinania lasów; i w tym już celu miał się udać

z Sandomierza pułkownik Golubow do Świętokrzy

skich gór z dwiema rotami. Dziwna rzecz, żeby

rząd rosyjski podobnych zmuszony był chwytać

się środków, kiedy jnż od tak dawna głosi przez

wszystkie swoje organa, że już niema powsta

nia. Nareszcie wedle Kreutz Ztg w Sandomierzu

1 Zamościa stoi 1000 żołnierzy rosyjskich, i spo

strzedz można codzienne tamże transporta wojsko

we w kierunku Staszowa i Stobnicy.

Już od niejakiego czasn zanważyć można byio,

że Moskale usiłują na papierze znacznie powię

kszyć swoje siiy w Królestwie.

Na teatrze wojennym w Szlezwiku zupełna pa

nuje cisza. Wiadomości ztamtąd dochodzą tylko

drogami urzędowemi, bo bióra telegraficzne nie

przyjmują depesz prywatnych, a korespondenci

dziennikarscy, byle tylko podejrzani o niezawisłość

zdania inb o należenie do stowarzyszenia narodo

wego niemieckiego, bezzwłocznie bywają wydala

ni z księstw. Zapewne też i listy ulegają rewizyi,

bo inaczej mielibyśmy więcej urozmaicone opisy

Część literacko-artystyczna.

LISTY z ZAKĄTKA

Czas teraźniejszy, choćbyśmy nań nie z naszej

polskiej patrzyli ziemi, jest zaprawdę osobliwszą

epoką jakiegoś przełomu, z którego ludzkość, wie

rzym mocno, nie ku gorszemu ale ku lepszemu

przejść musi. Ale, nim to nastąpi, bolesno jest pa

trzeć na ten chaos pojęć i zamęt czynów, któremi

żadna idea szlachetniejsza zawładnąć nie może.

Upadek moralnego zmysłu w ludzkości tak jest

widoczny, tak szkaradny, że, gdyby miał być o

znaką fatalnego jakiegoś zwrotu nieodwołalnego

mającego znamionować całą epokę, przyszłoby zroz

paczac o świecie. Najdotykalniej cznć się on daje

w stosunkach m_iędzynarodowych, w polityce i dy

plomacyi, której bezwstyd przeraża, ale do tych

wysokich sfer zepsucie pr_zeszło z prywatnego ży

cia. Wyobrażenia objawiające się w Izbach z try

bun, w pismach takich jak Proudhoua, w mowach

takich,jakieśmy słyszeli w parlamencie francuskim,

zrodzić się nie mogły od razu do użytku poli

tyki; zrodziło je zwichnięcie pojęć w powszednich

stosunkach ludzkich...

Jesteśmy na rozdrożu: w niepewności i ze smut

kiem uznać przychodzi, źe wszystko to, co dotąd

służyło za nić przewodną, zerwane zostało i zde

ptane, wyszydzone i odrzucone... Sprawa Polski

była jakby kamieniem próbierezym dla naszej epo

ki; z powodu jej wyszły na jaw wszelkie nędze

aniżeli dotychczasowe o stanie obecnym umysłów

w księstwach, tudzież sprawozdania mające barwę

czysto miejscową. Wydalono też z księstw Dra

Tempelteya młodego pisarza dramatycznego i se

kretarza ks. Ernesta Koburskiego, jakoteż Dra Gu

stawa Rasch znanego korespondenta, którego are

sztowano w Flensburgu, i kazano mu opuścić księ

stwa bezzwłocznie. Doniesienia przez Kopenhagę

niemniej są skąpe, a do tego niezmiernie spóźnio

ne, bo aż przez Londyn idą. Ale i te doniesienia

nic nie mówią o stanie Szlezwiku, a mianowicie

północnego, który jest więcej duńskim, niż niemie

ckim. W ogólności nadmieuiają one o niezadowo

leniu Szlezwiczan z obcych odwiedzin, na które

niechętnem patrzą okiem. Urzędnicy duńscy wy

daleni z księstw przybywają do Kopenhagi ubo

cznemi drogami i przynoszą z sobą liczne skargi.

Na polu dyplomatycznem ruch panuje wielki, a

lubo nie przypuszczamy, aby cisza wojenna spo

wodowaną była wdaniem się dyplomacyi, usiłują

cej na podstawie politycznego i militarnego status

quo przywieść układy o zawieszenie broni do skut

ku, wszelako cisza ta może ułatwić zawiązanie

układów. Wszelako po odrzuceniu przez Austryę i

Prusy propozycyi angielskiej, niepopartej, jak się

pokazało, ani przez Francyę ani przez Szwecyę,

a przez Danię nieprzyjętej na podstawie militar

nego zajęcia Szlezwiku, krążą teraz wieści o for

malnem żądaniu gabinetu duńskiego u dworów za

granicznych pomocy zbrojnej. Równocześnie dono

szą o tem Indep. beige i Köln. Ztg, co nie konie

cznie wskazuje odmienne źródła, lecz zawsze

wskazuje źródło dobre. Indćp. belge mówi, że w

Paryżu obiegała 16go b. m . pogłoska o formal

nem postawieniu przez posła duńskiego hr. Moltke

żądania zbrojnej pomocy francuskiej. D ziennik ten

dodaje jednak, iż zapewne będzie to wersya nie

co zmieniona doniesienia o krokach tego dyplo

maty kilka dni temu przedsiębranych. Tymczasem

piszą do Gazety Koloiiskiej, że i w Londynie wrę

czył poseł duński w dniu 11 b. m . depeszę swo

jeg o rządu z kategorycznem żądaniem pomocy

zbrojnej, a podobne przedstawienie zrobiono także

w Paryża. Co do żądania postawionego przez Da

nię w Sztokolmie, takowe opierać się ma na tra

ktacie z dnia 28 lipca 1720, zawartym w Neu

stadt między Danią a Szwecyą, między Frydery

kiem IV, Ła rejentem Fryderykiem mężem królo

wej Ulryki Eleonory. Traktat ten zawarty był pod

opieką Anglii i Francyi, a służył na obronę Szwe

cyi ;od zaborów rosyjskich i praskich. Traktat

ten zapewniał Danii posiadanie Szlezwiku.

Na tem jak i na innych traktatach opierał w d.

15 b. m . lord Stratheden w izbie wyższej swoje

rozumowanie i przypomniał, że w r. 1848 Anglia

protestowała w myśl tego traktatu przeciw pomo

cy dawanej Holsztyńczykom przez Prusaków. Lord

Russell niechcąc kategorycznie odpowiadać na

wywody historyczne lorda Strathedena, oświadczył,

że Anstrya i Prusy nie pragną naruszyć całości

Danii, a tylko militarnie wymódz egzekucyą na Danii

zniesienie konstytucyi. Opieranie się Anglii na umo

wach roku 1720 sprowadziłoby koniecznie wojnę

w poparciu praw Danii. Lord Russell nie traci

wszelako nadziei, że na drodze polubownej da się

spór duńsko-niemiecki załatwić.

Oględność lorda Russella jest skutkiem zacho

wania się gabinetu francuskiego. Gabinet ten o

świadczył się wprawdzie przeciw obwoływaniu

księcia Augustenbnrskiego pod oczami załóg au

stryackich i pruskich, i nadmienił, że zmiana istnie

jących stosónków terytoryalnych mogłaby nastą

pić jedynie za odziałem Europy.

Monitor ogłasza pomyślne dla wyprawy francu

skiej doniesienia z Meksyku. Wiadomo, że Jaarez

spodziewany był w Matamoras; z drugiej jednak

strony twierdzono, że może się on czas jakiś je

szcze trzymać pod osłoną przyjaznych sobie po

koleń ludności pierwotnej, to jest zwanej niewła

ściwie indyjską. Dziś zaś Monitor mówi, że woj

ska francuskie zajęły prowincyę Guadalajar i spo

dziewają się zdobyć stolicę Jukatanu, miasto Cam

pćche, coby dało w ręce Francuzów całą wscho

dnią, to jest ważniejszą i więcej europejską poło

wę Meksyku.

Patentem cesarskim z ligo b. m . zwoła

zostały

sejmy krajowe w monarchii.

W kroku tym jest oznaka, że pomimo przy

mierza z Prusami, pomimo porozumienia się

z p. Bismarkiem, Austrya trwa w raz przy

jętym kierunku konstytucyjnej formy rządu

Takie, zdaje nam się, ma być znaczenie

zwołania sejmów krajowych

odnośnie do

Niemiec, do Europy, zgoła do polityki ze

wnętrznej. Nie postoi u rządu ani myśl re

akcyi: oświadczył to w ostatniej swej mo

wie minister stanu. Patent cesarski z ligo

b. m . jest potwierdeniem wyrazów ministra.

Trudniej podobno byłoby dokładnie ozna

czyć ważność a zwłaszcza doniosłość zwo

łania tych sejmów na wewnątrz. Wiadomo,

jak skromną sferę działania sejmom krajo

wym zakreśla konstytuoya monarchiii w pa

tentach lutowych. Powoływanie się na dy

plom październikowy wywoływało zawsze

w Radzie państwa bardzo przeważną opo

zycyę. Doświadczali tego deputowani zTy

rolu, a nawet posłowie siedmiogrodzcy. Na

próżno więc byłoby chcieć wnosić o zna

czeniu sejmów krajowych, opierając się głó

wnie na tej autonomicznej części konstytu

cyi. Wprawdzie, i tego z uwagi spuszczać

nie trzeba, że ministrowie lubo nie popie

rali wyraźnie wniosków wyłącznie na dy

plomie październikowym opartych, to jedna

kowoż

na ostatniej kadencyi występowali

niekiedy przeciw

centralizacyjnym dążno

ściom lewicy. Niedawno jeszcze z powodu

wniosku p. Rygera żądającego unifikacyi

prawodawstwa monarchii, i scentralizowa

nia go w ręku Rady państwa, pisaliśmy, iż

niedziwilibyśmy się wcale, gdyby minister

stanu bronił autonomii krajów koronnych,

tak, jak minister administracyi przemawiał

za autonomią gminną. I w rzeczy samej tak

się stało. Minister Schmerling oświadczył, że

do zaprowadzenia owej zmiany w konsty

tucyi wypadało koniecznie, aby w Radzie

państwa zasiadała reprezentacya wszystkich

krajów koronnych.

Nie należy wszakże łudzić się temi au

tomicznemi symptomatami, jakich zamknięta

co dopiero kadencya Rady państwa dostar

czyć mogła. Ztąd, że stronnictwo liberalne,

czyli tak zwana lewica Izby niższej, rza

dziej i z mniejszą nierównie zaciętością w

kierunku centralistycznym występowała, niż

na poprzedniej sesyi, nie trzeba wnosić, aby

barwę zmienić miała. Nie pojmuje ona ina

czej wolności, jak za pomocą centraiizacyi,

i zawsze się ją na tej drodze spotyka. Je

żeli nie przedstawiała się tak szorstko, bez

względnie i uporczywie jak dawniej, to dla

tego, że nie znajdowała tak silnych prze

szkód, jak kiedy miała do walczenia z sil

nem autonomicznem stronnictwem. Nieobe

cność Czechów a przybycie Siedmiogrodzian,

złagodziło, powtarzamy, usposobienie ceo

tralizacyjne większości Rady państwa.

wsze jednak każde powołanie się na dy

plom październikowy pobudzało ją do gnie

wu, zawsze każdy wniosek na korzyść sej

mów krajowych znajdował w niej nieugię

tego przeciwnika, zawsze nakoniec wido

czną była dążność zagarnienia pod swoją

juryzdykcyę wszystkich przedmiotów, roz

strzygania we wszystkich kwestyach, tych

nawet, które wyraźnie do sfery działalno

ści, to jest do kompetencyi sejmów krajo

wych należały. Zgoła, nie można było wca

le dopatrzeć się, aby Rada państwa uwa

żała sejmy krajowe za swoje własne źró

dło, tak jak jest w istocie; nie widziała w

nich nawet czynnika w maszynie konstytu

cyjnej. Powiedziećby raczej można, iż sej

my krajowe wydawały się Radzie państwa

całkiem zbytecznem, jeżeli nie szkodliwem

kołem w tej maszynie, zaporą do centra

lizacyjnego rozwoju wolności, o jakim ma

rzyła.

Równieżby podobno atoli łudzono się,

gdyby z owych autonomicznych przemówień

ministrów przeciw przesądnym zachciankom

centralizacyjnym lewicy, chcieć wnosić o

przechylaniu się rządu pod względem ukła

du konstytucyjnego na stronę autonomii. Od

twórcy patentów lutowych oczekiwać tego

nie można. Słowo jego: ,,my możemy cze

kać”— mieszczące w sobie cały prograinat

w sprawie węgierskiej— świadczy najlepiej

o stałem obstawaniu przy systemacie przez

siebie nakreślonym. Ale minister stanu już

jako mąż stanu, nie daje się powodować

tak łatwo namiętnościom, jakiemi się nie

kiedy rządzą stronnictwa, a przeto uwzglę

dnia w pewnej mierze autonomiczne dążno

ści. Uwzględnia je zaś tem bardziej, im wię

kszy dostrzega wzrost sił Rady państwa,

która zdaniem jego, nieraz wkracza w sferę

władzy wykonawczej. Jakkolwiek zgadzać

się niekiedy może z opożycyą Izby w jej

centralizacyjnych widokach, to jednakowoż

widzi niebezpieczeństwo dla rządu w jej zby

tecznej przewadze, a wie, że tylko na polu

autonomicznem walczyć z nią może korzy

stnie.

To tłómaczy aż nadto owe autono

miczne głosy ministrów. Jeżeli się nie my

limy, działalność sejmów krajowych nie jest

koniecznością konstytucyjną dla p. Ministra

stanu, ale potrzebnem jest dla konstytucyi

istnienie sejmów krajowych. Sejmy te dla

tego, że są, zawsze stać się mogą bardzo

użytecznem dla rządu narzędziem.

Łatwo

nadejść może chwila, gdzie byłoby trudnem

powstrzymać Radę państwa bez tej sejmów

przeciwwagi. Centralizacyę tylko autonomią

równoważyć można.

Wyrazem autonomii

w konstytucyi monarchii są sejmy krajowe.

Trzeba więc aby były, i zwołuje je patent

zdnia14b.m.

Tak sobie tłomaczymy w wewnętrznych

stosunkach monarchii zwołanie sejmów kra

jowych, w tej zwłaszcze

chwili gdy nie

wszystkie nawet zwołanebyć mogły a przy

najmniej nie wszystkie zwołane były. Nie

wchodzimy tu w powody

wstrzymujące

zwołanie sejmów węgierskiego, chorwackie

go , siedmiogrodzkiego, weneckiego i gali

cyjskiego. Co do ostatniego powiemy tylko

słów kilka, a raczej powiemy o deputacyi

jego na ostatniej kadencyi Rady państwa.

Stanowisko zajęte przez deputacyę gali

cyjską w Radzie państwa spowodowanem

było sprawą polską. Sprawą tą zajmował

się gabinet wiedeński w chwili otwarcia

sesyi, to jest w czerwcu r. z.

Zaraz też

przy rozprawach nad adresem, posłowie

nasi nacechowali wybitnie swoje stanowi

sko i od niego aż do końca nieodstąpili.

Wszystkie inne względy musiały chwilowo

ustępować; szukać winna była deputacya

poparcia tam, gdzie je znaleść można było.

Czechów w Radzie państwa niebyło, a choć

by tam zasiadali, głosy Rygera ijego przy

jaciół w jednej Izbie, a Palackiego w dru

giej , głosy tak wyraźnie rosyjskie, rozry

wały sojusz parlamentarny. U lewicy naj

więcej liczono dla Polski sympatyi: szkoda

tylko, iż stronnictwo to nie może przyjść

do przekonania, że wolność jedynie na na

rodowem polu i z narodowych żywiołów

powstała zakwitnąć może. Kółko więc pol

skie odrębną prawie frakcyę w Izbie niż

szej stanowiło, i całego usiłowania dokła

dało na to głównie, aby przedstawić rzą

dowi, że stan Galicyi jest całkiem wyjątko

wy a postępowanie tamże władz nieodpo*

wiada bynajmniej zaprowadzonym w mo

narchii instytucyom konstytucyjnym. Owóż

właśnie stanowisko to z taką powagą i po

święceniem przez posłów naszych zajmo

wane i aż do samego końca sesyi systema

tycznie strzeżone ibronione, ukazywało mo

że rządowi niejakie trudności w zwołaniu

sejmu galicyjskiego, i pobudziło do pomi

nięcia go w patencie z d. 14go b. ra .

Przedstawiliśmy

znaczenie polityczne i

konstytucyjne zwołania sejmów krajowych

w tej chwili. Czy ów dowód, że Austrya

nie zbacza z wytkniętej drogi i z konstytu

cyjnego kierunku, jak powiedział Minister

stanu, że ożywia ją zawsze duch liberalny,

że przymierze z Prusami nie prowadzi do

reakcyi na wewnątrz, wystarczy dla utrzy

mania wływu cesarstwa w Niemczech a

sympatyi u liberalnej opinii Europejskiej, na

jaką się w ostatnich czasach bardzo oglą

dano — o tem wypadki dopiero przekonać

zdołają. Co się atoli tyczy rozwoju konsty

tucyjnego, zwołania sejmów krajowych po

zostanie podobno bez wpływu na takowy.

Jako opozycya stawiona Radzie państwa

w jej dążności ogarnięcia zbytniej władzy,

na to środek ten może wystarczy. Ależ bo

ibez niego trudno przypuścić, aby nie za

łatwiwszy sprawy węgierskiej, konstytucya

przestała mieć pewną fikcyjną stronę; tak

jak nie uczyniwszy zadosyć pewnym, konie

cznym i słusznym wymaganiom autonomi

cznym trudno, aby rzeczywista równowaga

konstytucyjna w monarchii ustalić się zdo

łała.

W tym stanie rzeczy, jak dzisiaj, a

niezinieni go zwołanie sejmów i przyszłe o

brady ich, Rada państwa, jak to wymo*

wnemi głosy z powodu kredytu na egzeku

moralne i bezwstydne... Pierwszy raz w obec mę

czeństw, ofiar, poświęceń bohaterskich, jęku ofiar

i bezprzykładnego znęcania się nad całym krajem...

świat miał odwagę powiedzieć głośno, że człowiek

nie obchodzi człowieka, że los narodu i sprawa

swobód i praw, jest mu obojętną; że nie ma brater

stwa i jedności interesu,— że każdy pilnować po

winien własnych korzyści a o zasadach nie myśleć.

Przed kilkudziesiąt latami, nawet w chwili, gdy

niezapomniany Sebastiani głosił w Izbach, że w

Warszawie panuje porządek, lad, Izby, rząd fran

cuski, inaczej cale sprawę polską pojmował; _takie

mowy jak Dupina, jak Larochejacquelina, nie śmia

łyby się były odezwać, wstydziły wyjść na jaw.

Dziś mówi się o egoizmie narodowym głośno bo

egoizm panuje życiu prywatnemu... Francya, _bro

niąc interesu własnego przez usta ks. Morny ije

go zwolenników, zdaje się zapominać, że interes

ten nie jest wyłącznie materyalnym, że są przecie

interesa moralne, stokroć na deń ważniejsze...

Wszystko to razem wzięte pełne jest znaczenia..

W obec tego świata zmateryalizowaDego, zasty

głego, niewierzącego w nic, nasza Polska-- walczą

ca niesłychanemi ofiarami o swobody, dzielą_ca się

z w ieśniakiem dobrowolnie ziemią, do której chce

go przywiązać, poświęcająca swą krew, mienie,

spokój, a przez rok z górą ucierająca się z nie

przyjacielem, przeciw któremu Europa cała wstać

nie śmie... jest ostatni% przed_stawicielką wiary w

prawdy... wiary w prawa... wiary w Boga i spra

w iedłiwość.

Obok niej wszystko, co ją otacza, wydaje się

dziwnie małe, liche i drobne: Anglia ze swem tchó

rzostwem kupieckiem obliczającem szczęście i go

dność narodn nagwineje; Francya gotowa wycią

gnąć rękę katom krwią niewinną zbroczonym, by

le oni jej raczyli się uśmiechnąć; Niemcy dobija

ce się Szlezwiku a zaprzeczające praw Polski...

Włochy naostatek płaszczące się Rosyi i poświę

cające zasady dla interesu...

Nie przeczy m , że w sprawach ludzkich interes

zawsze był jedną z najważniejszych dźwigni,

ale ubierano go przynajmniej w jakąś maskę

pozorniejszą; a kłamstwo to było jeszcze hołdem

oddanym wielkim zasadom, o których dziś mowy

nie ma, a jeśli jest mowa, to chyba, by je wy

szydzić.

Nie idzie nam w tej chwili o Polskę, której lo

sy są w ręku Boga; ale dla bożego świata ten

symptom bezwstydu, jest doprawdy prorokiem zło

wrogim. Zdaje się, że radykalizm Rosyi, która nie

tylko nowe prawa, ale nową jakąś moralność chce

tworzyć ad casum , że doktryny obrzydliwego cy

nizmn dziennikarstwa moskiewskiego oddziałały

na całą Europę... W Izbach francuskich nie jedna

mowa przypominała Inw alida rosyjskiego iMoskiew

skie wiadomości... Charakterystycznem w ostatku

piętnem jest to, że w obronie Rosyi stanął Prou

dhou... reprezentant socyalizmu po stronie despo

tyzmu...

Dramat ten jeźli kiedy znajdzie historyka, gdy

mogiły którymi będzie okupiony, w ziemię zaklę

sną, gdy szczerby przezeń poczynione zapełnią się,

będzie zaprawdę jedną z kart najciekawszych dzie

jów ludzkości.

Ażeby ocenić npadek dzisiejszy, dosyć jest roz

mierzyć wrażenia wywołane wojną _Grecyi o nie

podległość i dzisiejszemi wypadkami w Polsce; po

równać głosy, które się naówczas słyszeć dawały

z teraźniejszemi i teoryę polityczną obu _epok ocenić...

Zaszliśmy zaprawdę daleko, daleko i dalej niżby

należało... Zwrot ten zapewne, jak wszystko co się

dzieje w świecie, musiał być na coś potrzebny: pro

wadzi on do potwierdzenia silniejszego tych prawd,

którym zdaje się pozornie zaprzeczać, ale chwilo

wo jest smutnym obrazem. Potrzeba było tego

czarnego tła, aby heroizm Polski jaśniej jeszcze

na niem połyskał; wśród cynicznego chłodu to

podniecenie ducha, ten szał święty, świeci niezró

wnanym blaskiem.

Biednej męczennicy wymiatają na oczy jej re

wolucyjny duch, niepokój, ci, co nigdy nie dotknęli

bliżej, nie poznali cierpień, jakiemi ze snn trzy

dziestoletniego przebudzoną została... ale jestże

co radykalniej rewolucyjnego nad Rosyą?

Pojmujemy do pewnego stopnia wszystkie i

wszelkiego rodzaju okrucieństwa i barbarzyństwa

żołdackie w czasie wojen popełniane. Tłomaczy je

podniecenie zwierzęce, namiętność dzika, naosta

tek charakter ludzi odzianych mundurami obroń

ców ojczyzny; ale nie sposób sobie wytłomaczyć

przyjętych i bronionych przez dziennikarstwo środ

ków, które gwałcą wszelkie pojęcia praw ludz

kich i boskich. Dziennikarstwo moskiewskie, przo

dujące w prześladowania, usiłuje usprawiedliwiać

cokolwiek przeciwko Polsce dokonanem zostało.

Ono pierwsze zwróciło oczy rządu na potrzebę

prześladowania kobiet i duchowieństwa, ono woła

o wywłaszczenie, o wygnanie całych mas, o chwy

cenie się takich środków, jakich w nowszych dzie

jach nie spotykamy... Rola przywódzców i apo

logistów tych okrucieństw dziś łatwa, ściągnie na

nich potępienie samej Rosyi później, gdy uczciw

sze uczucie i pojęcia zdrowsze zwyciężą. Spluga

wiło się dziennikarstwo i literatu ra., stając się pa

chołkiem katowskim.

Ale możeż być inaczej, gdy zachodnia Europa

prawie tym samym doktrynom owładnąć się daje?

gdy p. Katkowa podpiera Proudhon, a barbarzyń

stwo amerykańskie usprawiedliwia moskiewskie..

Nie zaprzecza się wielkim wiekowym prawdom

bezkarnie nigdy i nigd zie-jeżli w polityce wszy

stko wolno, jeżli się nic nie szanuje w walce,

w boju, w sporze, — nie będzie się też szanować

nic w życiu powszeduiem; polityczne wyznanie

wiary jest tu miarą zasad, które prywatuem ży

ciem kierują.

Cofnąwszy się o tysiące lat, do czasów zdobyw

czych państwa rzymskiego, do wojen pogańskich,

do kart na których Tacyt zapisał prześladowania

okrutne ukoronowanych szaleńców; porównywając

wieki przedehry8tusowe z dzisiejszem’, przychodzi

się do przekonania, że Chrystus i nauka Ewange

lii zupełnie zapomnianą została. Gdzież jest choć

by jedna prawda wielkiej księgi mającej być ko

deksem moralności naszej, któraby dziś u nas

zdeptaną nie została? Gdzie jest miłość, gdzie mi

łosierdzie, gdzie poszanowanie słabości, służące za

podstawę nowej nauce ?

Nie dosyć krwi, która się przelewa; najgrawa

nie i szyderstwo z niedoli są narzędziem uznanem,

przyjętem i używanem codziennie. Dał pierwszy

przykład tego plwania w twarz umęczonemu na

rodowi sławny mąż stanu; poszli za nim Rosyanie

z właściwym sobie naśladownictwa talentem. Dziś

dawanie balów na mogiłach, zmuszanie do tańca

płaczących, obelżywe obejście z kobietami, z dzieć

mi, ze starcami, znęcanie się nad tem co świat

cały nawykł szanować, to w Polsce chleb powsze

dni... Dziennikarstwo rosyjskie śmiechem szata

na wtóruje tym pląsom dzikim ...

Gdybyśmy byli mściwemi, moglibyśmy się cie

szyć z teg o ... Rosya tępiąc ostatek ludzkiego u

czucia w narodzie, łamiąc te prawa, które Bóg

1 z 4 • Strona 1

Mirador - viewer

Chwila.

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction