Kuryer

Mirador - viewer

Kuryer Literacko-Naukowy :

Adnotacje

Wyświetlanie 237 adnotacji

Dodawanie notatek tylko dla użytkowników zalogowanych

Opcje

DODATEK DO NRU 79 »L Ł C.«

ROK

XVI

Z DNIA 80-go MARCA 1939 ROKU

WYCHODZI CO NIEDZIELĘ PO D REDAKCJĄ PROF. MIECZYSŁAWA DĄBROWSKIEGO

Prof. dr ALEKSANDER BRUCKNER (Berlin).

Sprawa imienia pierwszej księżnej

polskiej i żony Mieszka I jest °..

dłuższego czasu przedmiotem dyskusji

wśród uczonych. Dyskutuje się, czy uza

sadnione jest tradycyjne imię d ą

brówki,czyczeskieDubravki,

czy wreszcie wymienione w najstarszem

źródle Dobrawy. W Słowniku Bio

graficznym Polskiej Akademja Umieję

tności pod imieniem Dąbrówki

umieszczono odnośnik do D u b r ajwy

i pod tem imieniem ma snę ukazać jej

życiorys. W spornej tej kwestji otrzy

mujemy uwagi znakomitego uczonego

i najlepszego niewątpliwie znawcy Sło

wiańszczyznyprof. Alek sandra

Brucknera, oświetlającego ją zu

pełnie z nowej strony.

(Redakcja).

DOBROSŁAWA — DOBRAWA.

Czeszka to D obr aw a, córka księcia

praskiego, która — wedle stałej zasady, że

cel uświęca środki — grzeszyła, surowe

przepisy postne świadomie łamała, ąle te

mi grzechami przejście męża, Mieszka,

z pogaństwa polskiego na ehrześejaństwo

zachodnie wyjednała. Tę to księżniczkę na

sza tradycja podwójnie skrzywdziła; oprócz

tej zasługi osobistej nic więcej o niej nie

um iała opowiedzieć (przynajmniej^ w za

pisce najdawniejszej z r. 1113, nie zbyt

odległego od daty zaślubin, 965 r.), a od

obcych dowiadujemy się, że było co o niej

opowiadać, skoro i inne przepisy, choćby

tylko obyczajowe, lekceważyła. Gorzej

skrzywrlzono ją, zniekształcając piękne jej

imię, na potworne jakiejś Dąbrówki,

stosowane dla debrzy i zarośli, nde dla

księżniczki, Tylko raz przejrzał Polak ten

nonsens; rubrykator kraniki nadpisały bo

wiem poprawnie Dobrowka, ale jego

jedyna mądra pisownia nie utrzymała się

wobec panującego nonsensu.

Wiek X. byt bardzo ostrożny i staranny

w dobieraniu imion, więc podobnego non

sensu nie popełnił; miałoż imię być ta

lizmanem na drodze życiowej i już dla

tego zazwyczaj w rodzinie się dziedziczyło.

Z imienia Dobrawy wypływa, że któ

ryś z jej przodków po kądzieli czy mie

czu, nazywał się Dobrosław em, czy

Dobromirem, it. p.; dla kobiety do

daiwano — a

—

żeńskie, Dobrosławę

zaś, czy Dobromirę w pożyciu do

mowymskracanonaDobrąwęczyDo

brochnę,jakn.p.przodekbył Swię

toela w, ona Świętosława, s k ró

cona Świętawa, Świętochna

i t. p. Nie uchybiano tej regule, którą po

twierdza i w naszym wypadku spółczesna

kronika biskupa merseburskiego, nazywa

jąca księżniczkę Dobrawą i tą formą

tłumacząca jej dobre działanie.

Bez tej

kroniki świeciłoby półwiecze dziejów za

chodniej Słowiańszczyzny pustkami, a wła

śnie rodzinne stosunki pierwszych Piastów

znał ów biskup jak najlepiej i niema od

niego apelacji, tem bardziej, że nazwa D ą

b r ó w k a jest topograficzna, a nie oso

bowa; mistrz krakowski na początku XV w.

Dąbrówka był synem chłopskim ze

wsiDąbrówki,jakn.p.Urzędin chłop

skim synem z Urzędowa.

To wystarcza dla prawdy, nie dla fałszu

czy nonsensu, który uśmiercimy dopiero,

wykrywszy, kto, kiedy, dlaczego i t. d. na

świąt go wypuścił, boć znajdą się zawsze

mędrcy, którzy go bronić będą.

NA CZESKI ŁAD.

Więc dla ostatecznego załatwienia nie

mądrej sprawy stwierdzamy, że kopista

kroniki XIV w. poprzekręcał wszystkie

imiona, czy nazwy polskie na czeski lad.

niego niem a Chrobrego, jest tylko

Chrabry, zamiast Sątoku, Sędzi

mir z a jest Sutok, Sudomir, zamiast

“ wiątopełka,

Świętobora

* t. d. jest czeski Swatopolk, Swatobor i t. d.,

®amiast Wyszogrodu, Wyszegrad,

zamiast Wrocisławia, W ratislauia

(raz przez nieuwagę Wrotislauia) i t. d.

tak samo więc (wypisał Dubrowka (zamiast

Dąbrówka), eo późniejsi spolszczyli.

Skąd taki wymysł, taka nieuprawniona ni

czem czechizacja? Wiek XIV to wiek prze

wagi Czech nad Polską, Pragi uad Krako

wem, bogatej literatury czeskiej nad nieo

mal jeszcze nieistniejącą polską. Więc mo

że jakiś zarozumiały Czech-kopista chciał

Polaków pouczyć, jakie to właściwe formy

imion i nazw ich dziejom pierwotnym słu

żyć winny; albo jakiś pierwszy, nieudały

panslaw ista przeczył osobliwościom języka

polskiego wobec czeskiego — zresztą nde

nasze zadanie dobadywać się przyczyn śre

dniowiecznego wymysłu. K opista miał

z oryginału niewątpliwie Dobrówkę,

a autor oryginału, prowansalczyk, gdyby

się zbytnio nie spieszył, winien był zazna

czyć, że imię Dobrej odpowiadało isto

tnie rzeczy Dobrej — tego ów autor nie

dopełnił i przez to wywołał owe pomiesza

JERZY JESZKE.

DESZCZ NA SZYBACH.

Deszcz przez noc szeleści długo

mokrym refrenem.

Gloma nad lampą żaglem mrocznym mydęta.

Cienia smugą

pełza po ścianach zmęczenie.

(rytm wiersza nierówny, jak stukot serca).

W taką noc śpiewają na brukach spóźnione kroki

za firankami deszczu powłóczyście,

Zegary m ciemność pluszczą o idącym czasie

wśród drzem zamarłej ulicy.

Sen płowym jastrzębiem spada na oczy.

Cisza. T ylko serce opętane lirycznie

rytmem krwi

krople gwiazd niewidzialnych liczy.

W CZASIE ALARMU LOTNICZEGO W WARSZAWIE.

Rys. M. Piotrowski.

Sieroszewski do Kaden-Bandrowskiego: — Panie kolego, niech pan schodzi

bo juś światła zapalają!

nie późniejsze, dla którego kopista mniej

zwykłą Dobrówkę "poprawił" na po

spolitą ,J) u b r o w ę“. Kilka wieków póź

niej powtórzył się podobny błąd: patrjareha

naszej nauki slawistyki, Czech Dobroń

ski, podał pisarzowi nazwisko poprawnie

jako„Dubrowski“,ten "Dobrow

s k i" dosłyszał i mylne imię na zawsze

przytkwiło Czechowi.

DĄBRY — DĄBROWA — DEBRZ,

Ponieważ "prawem" nazwy miejscowe}

nie sposób w imię osobowe przekręcić, pu

szczano się "lewem", zmyślono przymiotnik

jakiś dąbry, niby ciemny (o brunetach

n. p.) i stąd wywiedziono Dąbrówkę,

niby cygankę, nie zważając, żo Czesi ów

cześni byli brunetami, co żydowi Abra

hamowi w r. 973 w oczy wpadło, gdy

z nimi jasnowłosych Słowian innych poró

wnywał, więc mniemana płeć ciemna niko

goby w ówczesnej Pradze nie raziła.

Dalsze wywody w tej kwestji są równie

mylne, nie zważa się bowiem, żę znaczenia

słów zupełnie się poprzesuwały. Od dawna

łączymy dąbrowy z dębami — ależ to wie

rutna bajka: słynny Dąbrownik (Du

brownik —• Raguza) powstał na miejscu,

gdzie żadnych dębów nigdy nie było, ale

debrz była, bo dubrowa (nasza z mylną no

sówką dąbrową) debrz oznaczała i z niem

związana, nie z dęh« m, który byle : - f e*

znaczył; jeszcze w XVII w. Słowianie za

Łabą Apfelbaum niemiecki przez Jabłku

dąb" tłumaczyli. Pozorna zgoda dubu-du

brawy (albo dubrowy), u nas dębu-dąbro

w y splotła oba obce sobie terminy nierozer

walnie tak, że na wzór dąbrowy i nazwa

dębu niektóre odpryski z r wydała, któ

rych pierwotnie wcale nie znała (były tyl

ko takie jak Dębno, Dąbie, Dębina, Dęb

czata i t. p.), staroczeskie dubra zaś to sło

wo zmyślone, nie istniejące.

NIE DĄBRÓWKA LECZ DOBRAWA

Biskup mersehurskd miał w swej diece

zji i nieco Słowian. Sam po słowiańsku nie

umiał, ale człowiek ciekawy dopytywał się

n innych znaczeń, przyczem trafiał i źle

i dobrze. Od niego dowiadujemy się, że nie

rzeka, (jak u nas twierdzono mylnie), lecz

wyniosła góra Ś 1ę z ą się nazywała, gród

Niemczy od Niemców przezwany i t. d.

Co do im ien ia czeskopolskiej Dobra

w y nikt nie wątpił o znaczeniu. Mamy

kilkadziesiąt nazw "książęcych", wprost

i z nazw grodowych n. p. Poznań, Sędo

mierz, skrócone Sądecz (Sądcza, Sącz)

i wiemy, że wszystkie były tej samej bu

dowy, t. j. dwupienne i skrócone, Świę

tosław i Święć h, Stanisław

iStachit.d.porównaj Lestko

i Lech, bo kronikarz dawał pełną formę

lub skróconą, Lechowa góra w Gnieź

nie—opowiadania oLestkubyływięc

ogólnopolskie, nie małopolskie. Różnicy

między imionami "pańskiemi“ a

"chłopskiemi" nie było, ale chłopi

w ciągu życia nabierali przydomków np.

Białowąs,Łysek,it.p„ateza

stępowały im pierwotne dwupienne. Więc

gdy tradycja zmyślała bajeczne dzieje, na

dawała mniemanym chłopom chłopskie

Imion a, np. Piast, Tłuczek, Rzep

ka od nosa czy czego innego, C h w a

ś c i s k o rozpuszczonych jak u ehwosta —

ogona włosach i t. d.; ale już ich potomek

jako książę dwupienne dostał imię Si e

mowit "niby wróżbę przyszłości". P ro

wansalczyk nie um iał go wytłumaczyć, ten

sam mądry rubrykator, a jedyny Polak

trafnie, j)obrówka“ (nie nonsens

"Dubrowka“) wypisał,objaśnił "Sie

mowit" acz najfałszywiej jako "Samo

(u) witaj" .

Więc raz na zawsze z genealogji Piastów

potworne imię Dąbrówki wyrzucić,

a szlachetne "D ob r a w y“ wprowadzi na

leży. A i inne domagałyby się retuszu, ni®

był MLa sław mazowiecki, lecz M o j

s ł a w, nie Władysław czeski, lec*

Władzisławpolski,nie czeski Wa

cław, leczpolski Więcław iid.Na

razie zadawalamy sig Dąbrową.

1 z 16 • Strona 1

Kuryer Literacko-Naukowy :

➔

Opis

Struktura

Структура

Kuryer Literacko-Naukowy :

Ilustrowany_Kuryer_Codzienny

Kurier_Literacko_Naukowy

Kuryer Literacko-Naukowy :

Wiadomosci_Krakowskie

Podobne

Podobne publikacje

Kuryer Literacko-Naukowy : bezpłatny dodatek do Nru 18 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 18-go stycznia 1926 r. R. 2, Nr. 3.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 235 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 24-go sierpnia 1936 r. R. 12, Nr. 34.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 50 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 24-go lutego 1930 r. R. 6, Nr. 9.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 83 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 23-go marca 1936 r. R. 12, Nr. 12.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 251 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 10-go września 1934 r. R. 10, Nr. 37.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 85 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 31-go marca 1930 r. R. 6, Nr. 14.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 317 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 16-go listopada 1931 r. R. 7, Nr. 46.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 28 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 28-go stycznia 1929 r. R. 5, Nr. 4.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 100 "I. K. C." z dnia 12-go kwietnia 1937 roku. R. 13, Nr. 16.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 340 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 7-go grudnia 1936 r. R. 12, Nr. 49.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 351 "I. K. C." z dnia 20-go grudnia 1937 roku. R. 13, Nr. 52.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 314 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 12-go listopada 1934 r. R. 10, Nr. 46.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 145 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 27-go maja 1935 r. R. 11, Nr. 21.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 87 "I. K. C." z dnia 28-go marca 1937 roku. R. 13, Nr. 14.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 177 "Ilustr. Kuryera Codziennego" z dnia 29-go czerwca 1931 r. R. 7, Nr. 26.

Прочитайте

Kuryer Literacko-Naukowy : dodatek do Nru 79 "I. K. C." z dnia 20-go marca 1939 roku. R. 15, Nr. 12.

Оцінювати публікації можуть тільки зареєстровані користувачі. Увійти

0 оцінок

Szczegóły

Приналежність до колекції

Коментарі (0)

Завантаження метаданих

Завантаження оцифрованих файлів

VIAF/NUKAT

Mirador - viewer

Kuryer Literacko-Naukowy :

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador - viewer

Opis

Struktura

Podobne

Błąd 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку